ایالات متحده آمریکا در واکنش به کاهش تعهدات برجامی ایران؛ پای شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی را به میان کشیده است. خبرگزاری فرانسه به نقل از یک سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که شورای حکام این نهاد دهم ژوئیه (چهارشنبه ۱۹ تیر) بنا به درخواست آمریکا جلسه ویژه‌ای درباره ایران تشکیل می‌دهد. دفتر نمایندگی آمریکا در وین روز جمعه ۱۴ تیر با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که «جکی والکات» نماینده این کشور در سازمان‌های بین‌المللی خواستار تشکیل جلسه ویژه شورای حکام آژانس برای گفت‌وگو در خصوص تازه‌ترین گزارش آژانس در مورد برنامه هسته‌ای ایران شده است. خبرنگار سیاسی ایرنا به منظور بررسی نتایج این جلسه، هدف آمریکا از تشکیل آن و نیز آینده برجام در شرایط جدید با «علی بیگدلی» و «رحمان قهرمان پور» تحلیلگران روابط بین الملل گفت وگو کرده است:
ضلع سیاسی برجام تهدید ضلع حقوقی است
«علی بیگدلی» با اشاره به نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: شورا ۳۵ عضو دارد که همه از حق برابر برخوردار هستند و آرای صادره از طرف شورا باید به تأیید اعضا برسد. هرکدام هم از اعضا هم می‌توانند مانند آمریکا موضوعی را مطرح و درخواست تشکیل جلسه کنند، بنابراین این موضوع اتفاق مهم و تازه‌ای نیست.
وی افزود: به نظر می‌رسد با توجه به شرایط فعلی، شورا با صدور یک بیانیه از ایران بخواهد که به تعهدات خود در برجام بازگردد و به همین بسنده کند. قطعنامه یا اقدامی از این قبیل صادر نخواهد شد و دلیلی برای پیچیده‌تر شدن اوضاع وجود ندارد.
این کارشناس روابط بین‌الملل درباره ادعای نقض برجام از سوی ایران هم گفت: اقدامات ایران بر اساس بند ۲۶ و ۳۶ برجام بوده و نقض این توافق نیست؛ ایران در چارچوب حقوقی عمل کرده است و اقدامات طرف‌های دیگر برجام هم چاره دیگری برای جمهوری اسلامی به منظور عبور از این تنگنا باقی نگذاشته است.
بیگدلی درباره شرایط کنونی برجام و هجمه ها به آن گفت: برجام در شرایط کنونی تحت تأثیر دو ضلع متناقض قرار گرفته است؛ ضلع سیاسی و ضلع حقوقی. ایران در قالب ضلع حقوقی اقدامات خود را انجام می‌دهد و در این باره حق به جانب اوست. اما ضلع سیاسی به قدری قدرتمند است که بر ضلع حقوقی فشار آورده و اجازه نمی‌دهد ایران به حق و حقوق قانونی خود دسترسی پیدا کند.
این کارشناس روابط بین‌الملل تاکید کرد: باید به این نکته توجه کنیم که تعارض شدید بین این دو ضلع به ضرر ایران تمام نشود. ضلع سیاسی با حمایت پنهان اتحادیه اروپا و حمایت آشکار آمریکا؛ تلاش می‌کند حدود اختیارات ضلع حقوقی را روز به روز کمتر کند.
بیگدلی ضمن تاکید بر اینکه غرب نگران غنی سازی ایران است؛ گفت: رئیس جمهوری در سخنرانی خود اعلام کردند که ما از مرز ۳.۶۷ درصد غنی سازی اورانیوم عبور می‌کنیم اما مشخص نکردند که این عبور تا چه میزان خواهد بود؛ ایشان میزان عبور را متناسب با نیاز و خواسته ایران اعلام کردند و این موضوع را در حالت ابهام قرار دادند. تحلیل برخی از خبرگزاری‌ها هم در این زمینه این بود که ایران بیشتر از ۵ درصد غنی سازی نخواهد کرد.
وی ادامه داد: دکتر صالحی (رئیس سازمان انرژی اتمی) هم پیش از این اعلام کرده بود که ایران در صورت نیاز می‌تواند در عرض یک هفته به غنی سازی ۲۰ درصد برسد و اکنون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نگران افزایش غنی سازی ایران به میزان ۲۰ درصد است. اسرائیل و عربستان هم در این زمینه فشار وارد می‌کنند. اما این موضوع نمی‌تواند دلیل نگرانی و تهدیدی برای دنیا باشد. درجه خلوص باید به ۹۰ درصد برسد تا امکانات اولیه برای تهیه بمب اتمی فراهم شود.
بیگدلی گفت: ایران باید با دقت و تمرکز برنامه خود را پیش ببرد و اجازه تشکیل اجماع علیه خود را به آمریکا ندهد چون در صورت ارسال پرونده ایران به شورای امنیت حتی چین و روسیه هم علیه کشور رأی خواهند داد.
وی با اشاره به اینکه مهمترین هدف کاخ سفید این است که بتواند ائتلاف بین‌المللی علیه ایران به وجود آورد، گفت: آمریکا در تلاش است مسئله هسته‌ای ایران را به یک پدیده جهانی تبدیل کند؛ اما تاکنون به دلایلی از جمله مخالفت اتحادیه اروپا موفق به تشکیل چنین اتحادی نشده است.
بیگدلی گفت: اگر انگلیس با برگزیت از اتحادیه اروپا خارج شود و آقای جرمی هانت که با توقف نفتکش ایرانی نوکرمابانه به سمت آمریکا حرکت می‌کند، نخست وزیر شود؛ مثلث قدرت آلمان-انگلیس- فرانسه با فروپاشی مواجه می‌شود. اگر اروپا از ایران جدا شده و به سوی آمریکا برود؛ آرزوی آمریکا در تشکیل آن ائتلاف برآورده خواهد شد.
این کارشناس مسائل بین الملل یادآورشد: با توجه به اینکه ترامپ جنگ تعرفه‌ای خود با چین را کاهش داده و با روسیه هم کمتر تنش دارد بنابراین ایران باید هوشیارانه اقدام کند.
ایران به نقض برجام پاسخ داده برجام را نقض نکرده است
«رحمان قهرمان پور» درباره سازوکار و روال برگزاری جلسات شورای حکام به خبرنگار سیاسی ایرنا گفت: در مواردی مانند درخواست تشکیل جلسه شورای حکام ابتدا باید دید دستور کار چیست. آژانس ممکن است درباره سطح غنی سازی، تعداد سانتریفیوژها و آبشارهای ایران گزارش فنی ارائه دهد یا ممکن است این گزارش درباره تعهدات ایران در چارچوب برجام باشد. در قالب ان پی تی یا برجام آژانس مسؤول راستی آزمایی فنی است و باید مشخص کند که آیا ایران از تعهدات خود عدول کرده است یا نه.
وی افزود: در جلسه آینده شورای حکام موضوع مهم دستور کار جلسه است؛ اگر آمریکا برای بیانیه رأی‌گیری کند و مورد توافق قرار گیرد، بیانیه صادر می‌شود اما اگر صدرو بیانیه مورد اجماع قرار نگیرد؛ صادر نخواهد شد.
قهرمانپور تصریح کرد: آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند که از گزارش شورای حکام برای فشار به ایران استفاده کنند بنابراین از یک سو باید دید اروپایی‌ها تا چه حد با این موضع همراهی خواهند کرد و از سوی دیگر محتوای گزارش آژانس چه خواهد بود.
این کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به اینکه برجام سند توافق بین الدولی نبوده و قابل تفسیر و برداشت‌های مختلف است؛ گفت: نقض برجام از سوی ایران شروع نشده است بلکه خروج آمریکا از این توافق؛ انفعال اروپا؛ عدم کارایی اینستکس، برآورده نشدن مطالبات ایران، لغو نشدن تحریمها و عدم بهره برداری ایران از امکانات مالی جهانی همه از موارد نقض برجام است.
وی گفت: با توجه به اینکه در برجام از عبارت «نقض فاحش» استفاده شده است، هر کدام از طرفین تلاش می‌کنند از این عبارت به نفع خود تفسیر کنند. از نظر ایران چون آمریکا و اروپا آغازگر نقض برجام بوده‌اند بر اساس اصل عمل متقابل که در برجام آمده و پذیرفته شده است، ایران به نقض برجام از سوی آمریکا و اروپا پاسخ داده و برجام را نقض نکرده است.
قهرمان پور درباره امکان بازگشت تحریمها هم گفت: سازوکار بازگشت تحریمها علیه ایران با خروج آمریکا وضعیت مبهمی پیدا کرده است. بر اساس برجام اگر ایران تعهدات خود را به صورت فاحش نقض کند؛ یکی از پنج طرف مقابل می‌تواند به شورای امنیت شکایت کند و تحریمها برمی گردند. تاکنون آمریکا به دلیل اینکه خود آغازگر نقض برجام بوده به شورای امنیت مراجعه نکرده و دیگر طرف‌ها هم قصدی برای بازگرداندن تحریمها ندارند؛ بنابراین این سازوکار با ابهام مواجه شده است.
وی در پایان گفت: آینده اکنون به گفت وگوها و توافقات سیاسی گره خورده است و این گفت وگوها شرایط آینده را مشخص خواهد کرد.
نظر شما