سبک زندگی، مجموعه‌ای از طرز تلقی‌ها، ارزش‌ها، شیوه‌های رفتار، حالت‌ها و سلیقه‌های هر فرد در دوران حیات است و با توجه به اینکه یکی از عوامل مهم ایجاد بیماری‌ها، مشکل‌های مربوط به سبک زندگی است، اصلاح آن یکی از راه‌های پیشگیری از بروز بیماری محسوب می شود.
از جمله مواردی که مسئولان نظام بهداشت و سلامت و پزشکان کشورمان برای اصلاح سبک زندگی بر روی آنها تاکید دارند تغذیه نامناسب، کم تحرکی و استعمال دخانیات است زیرا این عوامل منجر به افزایش بیماری های قلبی عروقی، فشار خون، چربی خون بالا، دیابت، افزایش وزن و همچنین سکته قلبی و مغزی می شود.
در واقع برنامه غذایی نامناسب، عدم تحرک، استفاده از فناوری‌های نو و آلودگی‌های محیطی از عوامل گسترش بیماری های قلبی عروقی در جوامع امروز به‌ویژه در شهرهای بزرگ و پر جمعیت عنوان می‌شود و بر اساس آمار و ارقام، همین امر منجر به افزایش مرگ و میر زودرس به‌ویژه در بین جوانان و افراد میانسال شده است.
به گفته مسئول برنامه های پیشگیری و کنترل بیماری های قلبی عروقی مرکز بهداشت اصفهان، مرگ و میر زودرس ناشی از بیماری های قلبی عروقی در این استان بالا و حدود ۳۵ درصد است.
رامش حسینخانی در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه مرگ و میر زودرس ناشی از بیماری های قلبی عروقی در رده سنی ۳۰ تا ۷۰ سال تعریف شده است، افزود: ۲۸ درصد از کل مرگ و میرهای قلبی عروقی در کشور در این رده سنی است.
وی با تاکید بر اینکه بالا بودن مرگ و میر زودرس در اصفهان نشان می دهد که بیماران جوان‌تری به دلیل بیماری های قلبی عروقی فوت می کنند، میانگین سنی مرگ و میر ناشی از این بیماری ها در رده سنی ۳۰ تا ۷۰ سال استان ۵۷.۵ سال و مرگ و میر ناشی از آن در میان مردان به‌طور تقریبی ۲ برابر زنان است.
همچنین پزشکان تفاوت الگوی رفتاری زنان و مردان از جمله رفتارهای هیجانی و گاهی تهاجمی و خشن در مردان، رعایت کمتر کنترل وزن در مردان نسبت به زنان و استعمال بیشتر دخانیات در مردان را از جمله دلایل بیشتر بودن مرگ و میر در میان مردان نسبت به زنان در بیماری های قلبی عروقی می دانند.
از طرفی به گفته مسئولان دانشگاه علوم پزشکی و مرکز بهداشت اصفهان، سکته قلبی بیشترین عامل مرگ و میر مردان و سکته قلبی و سرطان سینه عوامل اصلی مرگ و میر زنان در این استان است که ارتباط مستقیمی با کم تحرکی و تغذیه نامناسب دارد.
سبک زندگی، مهمترین عامل در چالش های مرگ و میر
به گفته پزشکان، سبک زندگی به‌عنوان مهمترین عامل در چالش های مربوط به مرگ و میر و کم تحرکی و تغذیه نامناسب، پیش زمینه های اصلی ایجاد این چالش‌هاست.
همچنین آنها با اشاره به چالش بیماری هایی مانند دیابت، فشار خون و چربی خون بالا، تاکید دارند که درصد قابل توجهی از مردم به این بیماری ها مبتلا هستند که باید برای رفع آنها اقدام جدی در جهت اصلاح سبک زندگی داشته باشند.
بر اساس آخرین آمار، میزان شیوع دیابت در استان اصفهان ۱۱ درصد، فشار خون بالا حدود ۲۰ درصد، چربی خون بالا ۴۶ درصد، اضافه وزن و چاقی ۶۱ درصد، کم تحرکی ۹۰ درصد و استعمال سیگار ۱۰ درصد است.
به گفته مسئولان بهداشتی، کاهش این بیماری‌ها نیاز به تغییر سبک زندگی مردم دارد هرچند این کار بسیار مشکل است و شرایط جامعه باید با بسیج ملی مردم برای آن فراهم شود.
رییس گروه سلامت خانواده مرکز بهداشت اصفهان در گفت و گو با ایرنا، ۲ عامل موثر در ابتلا به این بیماری ها را چاقی و کم تحرکی دانست و گفت: ۶۴ درصد زنان کشور و استان اصفهان دچار اضافه وزن (چاقی) و کم تحرکی هستند.
راحله صادق میزان کم تحرکی در بین مردان کشور را ۴۶ درصد اعلام و اضافه کرد: کم تحرکی در میان زنان نسبت به مردان بیشتر و لازم است که آنها برنامه های پیاده روی و ورزش را جدی تر بگیرند.
وی میزان چاقی شکم را در میان زنان بالا دانست و اظهار داشت: ۵۸ درصد زنان در کشور و ۶۰ درصد زنان استان اصفهان دچار چاقی دور شکم هستند که این شاخص در میان مردان ۲۰ درصد است.
مسئولان بهداشتی، شیوع بیماری‌های غیر واگیر دیگری مانند دیابت و فشار خون بالا را ناشی از کم تحرکی و اضافه وزن می دانند.
نقش فشار خون در بیماری های غیر واگیر
فشار خون بالا به علت ایجاد سکته و حمله های قلبی، بزرگترین عامل مرگ در دنیاست، آن را قاتل خاموش می نامند و از هر هشت مرگ در دنیا، یکی مربوط به فشار خون بالاست.
پزشکان و مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاکید دارند که فشارخون بالا، زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها قلبی و عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی است و تأثیر بسزایی در افزایش هزینه‌ها برای درمان بیماران و افرادی که به دلیل سکته دچار عارضه‌های گوناگون شده‌اند، دارد.
آنها تاکید دارند هرچه مصرف نمک، کمتر باشد فشار خون بیشتر کنترل می شود، میزان استاندارد مصرف نمک را پنج تا هفت گرم در روز اعلام کردند که این رقم در کشورمان در سال های اخیر حدود ۱۵ گرم بود و با آموزش های انجام شده اکنون به حدود ۱۲ گرم رسیده است.
سه گرم نمک حدود نصف قاشق مرباخوری است.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فشار خون را یکی از اولویت‌های مهم نظام سلامت عنوان و تاکید کرد که نخستین گام برای این موضوع، توجه دادن مردم به کنترل فشار خون است و در حالیکه در برخی موارد پزشکان اصلاً از دستگاه فشار خون استفاده نمی‌کنند باید به پزشکان گفت که بررسی فشار خون بیمار بسیار مهم است.
سعید نمکی اعلام کرد که سال گذشته ۱۰ میلیون نفر در جهان به علت ابتلا به فشار خون و عوارض آن جان خود را از دست دادند و در کشور ما نیز برآورد می‌شود حدود ۱۵ میلیون بیمار مبتلا به فشار خون داشته باشیم.
به گفته وی، حداقل ۴۰ درصد افراد مبتلا به فشار خون از بیماری خود خبر ندارند و این موضوع بسیار خطرناک است زیرا این افراد وقتی متوجه می‌شوند که با سکته مغزی یا قلبی به بیمارستان می‌روند یا با نارسایی کلیه باید دیالیز شوند.
مسئولان دانشگاه علوم پزشکی و مرکز بهداشت اصفهان نیز اعلام کرده اند که تخمین زده می‌شود حدود ۲۵ درصد افراد بالای ۳۰ سال ساکن در این استان به فشار خون مبتلا هستند.
به گفته معاون فنی مرکز بهداشت اصفهان، ۴۱ درصد بیماری های قلبی - عروقی منجر به مرگ می شود که از این آمار ۲۵ درصد علت ها مربوط به فشار خون بالاست.
مصطفی رضایی با بیان اینکه شناسایی و درمان به‌موقع بیماران مبتلا به فشار خون تاثیر بسزایی در جلوگیری ابتلای آنها به سایر بیماری ها از جمله قلبی، عروقی و نارسایی کلیه دارد، تصریح کرد: توجه به این موضوع کاهش آمار مرگ و میر را به همراه دارد.
با توجه به اهمیت موضوع فشار خون، چندی پیش پویش ملی کنترل فشار خون در کشور اجرا شد تا آمار و اطلاعات دقیق تری در این باره به دست آید و از طرفی با شناسایی هرچه بیشتر افراد مبتلا به فشار خون بالا، مشاوره ها و اقدام های درمانی لازم برای آنها در کوتاهترین زمان انجام شود.
پویش ملی کنترل فشار خون با هدف شناسایی افراد مبتلا به فشار خون بالا و کاهش میزان بیماری های قلبی و عروقی و سکته های قلبی و مغزی از حدود ۲ ماه گذشته تا ۱۵ تیر در کشور اجرا شد و نتایج ارزشمندی را در بخش سلامت بهمراه داشت.
بر پایه آخرین آمار منتشرشده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در این پویش، فشارخون بیش از ۳۰ میلیون نفر کنترل شد. این افراد دربرگیرنده سه گروه می‌شوند. یک گروه از افراد تندرست بودند. گروه دیگری در مرحله پیش از فشارخون پیمان داشتند و گروه دیگر به فشارخون دچار بودند.
مرکز بهداشت استان اصفهان نیز تعداد افرادی که فشارخون آنها در این پویش اندازه گیری شد را یک میلیون و ۵۱۰ هزار نفر اعلام کرد که ۶۰ درصد آنها را مردان و ۴۰ درصد را زنان تشکیل می‌دادند.
مسئول بیماری‌های غیر واگیر مرکز بهداشت اصفهان گفت: بر اساس نتایج اولیه حاصل از اندازه گیری فشار خون افراد شرکت کننده در پویش ملی مذکور، حدود ۱۴.۵ درصد آنها فشار خون بالا داشتند.
مهشید احمدیان در گفت‌وگو با ایرنا با بیان اینکه ۹ درصد از افرادی که دارای فشار خون بالا بودند از این موضوع اطلاع نداشتند، افزود: هشت هزار نفر از افراد شرکت کننده در این پویش دارای فشار خون بسیار بالا و اورژانسی (۱۸ بر روی ۱۱ و بالاتر) بودند که اقدام‌های فوری برای آنها انجام شد زیرا آنها در معرض خطر قرار دارند.
ضرورت اصلاح سبک زندگی برای ۴۰ درصد مردم اصفهان
با توجه به نتایجی که از پویش ملی کنترل فشار خون در اصفهان به دست آمد، مسئولان مرکز بهداشت اصفهان تاکید دارند که دست کم ۴۰ درصد از مردم این استان باید سبک زندگی خود را اصلاح کنند تا فشار خون آنها از معرض در خطر بودن خارج شود و به حالت طبیعی و مطلوب برسد در غیر این صورت احتمال بروز بیماری های قلبی عروقی و حتی سکته های مغزی و قلبی برای آنها دور از تصور نیست.
مسئول بیماری‌های غیر واگیر مرکز بهداشت اصفهان با بیان اینکه فشار خون ۴۰ درصد از افراد شرکت کننده در این پویش، طبیعی بود، تصریح کرد: فشار خون حدود ۴۱ درصد افراد در حالت پیش فشار خون و در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار داشت که اطلاعات لازم به آنها درباره اصلاح شیوه زندگی، افزایش تحرک بدنی، ترک دخانیات و کاهش مصرف نمک ارائه شد.
احمدیان با تاکید بر اینکه افراد دارای پیش فشار خون می‌توانند با اصلاح شیوه زندگی خود را از خطر بیماری‌ها، حفظ کنند، خاطرنشان کرد: این موضوع که میزان حضور مردان در این پویش بالا بود با توجه به اینکه آنها بیشتر در معرض خطرهایی مانند سکته خطر دارند برای نظام سلامت ما ارزشمند بود.
وی با اشاره به اینکه جمعیت بالای ۳۰ سال اصفهان نزدیک ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر است و جامعه هدف در پویش ملی کنترل فشارخون ۵۰ درصد این جمعیت یعنی نزدیک یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بود، اظهار داشت: پیش بینی ما برای یافتن افراد جدید دارای فشار خون بالا حدود ۱۲۰ هزار نفر بود که حدود ۱۰۸ هزار در استان شناسایی شدند.
گام‌های اساسی برای اصلاح سبک زندگی و کنترل فشار خون، دوری از مصرف دخانیات، داشتن تحرک کافی، رژیم غذایی مناسب، کاهش مصرف نمک، مدیریت اضطراب به شکل درست و خودداری از مصرف مشروبات الکلی است.
پزشکان به مردم توصیه می کنند که در هفته پنج روز و روزی ۳۰ دقیقه پیاده روی کنند و تا جای ممکن مصرف غذاهای سریع و آماده را به دلیل بالا بودن نمک و چربی کاهش دهند و مصرف مناسب میوه و سبزی داشته باشند.
به مردانی که به دلایل مختلف از جمله شغل خود، کم تحرک هستند، دخانیات مصرف می کنند، تغذیه نامناسب و بیماری های زمینه ای مانند چربی خون و فشار خون بالا دارند توصیه می شود که این موارد را جدی بگیرند و برای رفع آنها اقدام کنند.
مراجعه به مراکز و خانه های بهداشت برای تشکیل پرونده سلامت الکترونیک و تحت مراقبت های بهداشت و سلامت قرار گرفتن نیز مهمترین توصیه ای است که مسئولان دانشگاه علوم پزشکی برای ارائه مشاوره های لازم درباره سبک زندگی سالم به مردم دارند.
۶۰۲۲ / ۳۰۱۱
