ساز و آواز خیابانی

پاتوق تک نوازان خیابانگرد بیشتر محلات بالای شهر و مجتمع های تجاری است، ویولن یا آکوردئونی به دست می گیرند و آهنگ های قدیمی را می خوانند تا دل مردم را به دست آورده و نان شب خود را فرهم کنند، مردم هم آنان را ناامید نمی کنند و هر کس بسته به توان خود پولی به آنها می دهد.

جدا از تک نوازان که سالهاست گشت نوازندگی خود را کوچه ها و محلات قرار داده اند، به تازگی نوجوانان و جوانان به صورت گروه های دو یا سه نفره گیتاری در دست گرفته و در گوشه ای از خیابان بساط نوازندگی پهن می کنند. 

شکل و شمایل آنان بیشتر شبیه خوانندگان خیابانی در فیلم های خارجی است، همان مدل مو و لباس را دارند و گاهی نقش و نگارهایی نیز بر تنشان دیده می شود، مشخص نیست قصد کسب درآمد دارند یا فقط می خواهند به نوعی هنجارشکنی را به نمایش بگذراند و بگویند آدم های متجددی هستند.

اگر یک روز عصر تابستان راسته خیابان امامت یا احمدآباد مشهد را پیاده طی کنید، چشمتان به گروه های مختلف که ساز و آواز خیابانی اجرا می کنند، می افتد که با گیتار سعی در جلب توجه مردم دارند.

از یک دیدگاه بروز این نوع حرکات و هیجانات نوجوانان را شاید بتوان به حساب علاقه آنان به موسیقی و نداشتن جایی برای نشان دادن استعدادشان دانست اما از دیدگاه دیگر می توان به تمایل شدید آنان به خودنمایی یا اصرارشان بر هنجارشکنی در شهر مذهبی مانند مشهد اشاره داشت.

به راه افتادن موج جدیدی از اجراهای خیابانی در مشهد

یک فعال عرصه موسیقی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در اقوام و کشورهای مختلف همواره نوازندگانی هستند که اجرای خیابانی یا بیرونی دارند و در ملاء عام به نوازندگی و آواز خوانی می پردازند و این یک امر طبیعی در همه کشورهاست.

مجتبی قیطاقی افزود: در مشهد نیز از سالها پیش دو یا سه تک نواز محلات را در شبهای خاصی می گشتند و ساز می زدند و هنوز هم این افراد که خوش نواز و خوش آواز هستند، گهگاه در تاریکی شب در اطراف دیده می شوند، سازی می زنند و از کمکهای مالی مردم نیز بی نصیب نمی مانند.

وی اظهار داشت: اخیرا شاهد موج جدیدی از اجراهای خیابانی در مشهد هستیم که نوجوانان و جوانان به راه انداخته اند و همگی نوازنده گیتار هستند، حرفه ای هم ساز نمی زنند و آموخته های آنان از موسیقی در حد چند جلسه کلاس آموزشی است.

رئیس انجمن موسیقی خراسان رضوی گفت: این نوجوانان اغلب جمع دوستانه ای تشکیل می دهند که یکی گیتار می زند و دیگری آواز می خواند و گاهی اوقات کمکهای مردم را نیز جمع می کنند، در مجموع کار آنها ارزش موسیقی ندارد.

قیطاقی افزود: بسیاری هستند که در خانه خود می نوازند و آواز می خوانند و مانند این گروه ها به خیابان نمی آیند، این گروه آماتورهایی هستند که قادر به اجرای صحنه ای نبوده و حتی نمی توانند نیم ساعت درباره سازشان توضیح دهند.

وی اظهار داشت: با این حال اجرای خیابانی یک ناهنجاری یا حرکت خلاف عرف محسوب نمی شود زیرا گروه های حرفه ای در تهران مانند ارکستر با دریافت مجوز از مراجع ذیصلاح در ایستگاه های مترو یا نقاط دیگر اجرای خیابانی دارند.

هیچ منعی برای اجرای موسیقی در آموزشگاه ها نیست

رئیس انجمن موسیقی خراسان رضوی گفت: اجرای موسیقی در خیابان اگر مطابق با فرهنگ و عرف جامعه ایرانی باشد، خوب است اما اینکه گروه های دو یا سه نفره از نوجوانان در گذرگاه های شلوغ، خیابان ها و مجتمع های تجاری و حتی پل های عابر پیاده شروع به نوازندگی آن هم به صورت غیرحرفه ای نمایند، خلاف عرف است.

قیطاقی افزود: گروه های حرفه ای مشکلی برای اجرا در کارگاه ها یا آموزشگاه های سطح شهر ندارند و کارگاه های زیر پوشش این انجمن ۱۶۰ تا ۲۰۰ مخاطب را پاسخ می دهند.

وی اظهار داشت: کار گروه های موسیقی خیابانی حرفه ای و در حدی نیست که اجرای عمومی داشته باشد زیرا اگر حرفه ای بودند تقاضای اجرا به انجمن موسیقی استان می دادند.

وی با تاکید بر اینکه بستر اجرای موسیقی برای گروه ها توسط انجمن موسیقی خراسان رضوی فراهم است گفت: اگر سری به بوستان ملت مشهد بزنید، شاید بیش از ۲۰ گروه دو یا سه نفره ببینید که دور هم ساز می زنند و آواز می خوانند و میانگین سنی همه آنان نیز ۱۷ تا ۱۹ سال است و از موسیقی به عنوان بهانه ای برای دور هم بودن استفاده می کنند.

قیطاقی افزود: گرچه در رفتار این نوجوانان می توان به نوعی هم ذات پنداری با نوجوانان غربی را نیز دید، با این حال اگر این گروه ها حرفه ای کار کنند، بستر اجرا برای آنان در هر آموزشگاه یا کارگاهی که مراجعه کنند، فراهم است.

وی اظهار داشت: در مجموع اجرای خیابانی منافاتی با فرهنگ ایرانی ندارند همان طور که سازهای خاصی مانند سرنا، جزو سازهای بیرونی به شمار می رود و همواره در محیط باز نواخته شده است.

وی گفت: گروه های نوظهور موسیقی در مشهد اگر فکر می کنند کار آنان ارزش اجرای صحنه ای دارد باید تقاضای خود را به آموزشگاه ها ارائه دهند و این شیوه اجرا از سوی آنان ارزش حرفه ای نداشته و با فرهنگ ایرانی منافات دارد.

آیین نامه جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای فعالیت گروه های موسیقی

مسئول گروه هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: اخیرا شیوه نامه ای برای فعالیت گروه های موسیقی آزاد در سالن های غذاخوری، کافی شاپ ها، هتل ها و سفره خانه ها از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر شده است.

جواد روشندل افزود: از آنجا که هنوز این شیوه نامه یا آیین نامه جدید است، بستر اجرای آن فراهم نشده ، هرچند دو یا سه مورد تقاضا نسبت به فعالیت گروه های موسیقی در هتل ها دریافت کرده ایم.

وی اظهار داشت: اکنون شاهد گروه های دو یا سه نفره یا تک نوازان در مشهد هستیم که برخی از آنها حرفه ای می نوازند و می خوانند و برخی آماتور هستند و سطح نازلی از موسیقی را ارائه می دهند.

وی گفت: این گروه های خیابانی هرچند چینش منظمی دارند اما از ویژگی های اجرای موسیقی برخوردار نیستند به این معنا که هیچ رقص نور یا صوتی آنها را همراهی نمی کند و فقط استعدادشان در نواختن یا خواندن می تواند دیگران را به سوی خود جلب کند. 

روشندل افزود: موسیقی زیرزمینی متفاوت از موسیقی خیابانی است، موسیقی زیرزمینی از نظر محتوایی یا ساز یا آواز مشمول دریافت مجوز نمی شود و از آنجا که سطح نازلی از موسیقی را ارائه می دهد، در همان زیرزمین می ماند.

وی اظهار داشت: شاید بتوان گروه های نوظهور خیابانی در مشهد را پدیده جدیدی دانست که اگر استعدادی در زمینه موسیقی یا آواز داشته باشند، درهای انجمن موسیقی برای ارزیابی و تقویت هنر این گروه ها باز است و منعی برای اجرای هدفمند و شایسته آنها وجود ندارد. 

وی با اشاره به سابقه درخشان خراسان در موسیقی سنتی و مقامی گفت: هم اکنون ۵۰ آموزشگاه موسیقی و هشت آموزشگاه ویژه موسیقی مقامی در استان خراسان رضوی فعالیت دارند.

۷۴۸۹/۶۰۵۳