چرخش به سوی شرق؛ انتظارات عراق از نزدیکی به چین

در حالی که بر اساس شنیده ها، دولت «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا همچنان از پذیرش "عادل عبدالمهدی" در کاخ سفید خودداری می کند، نخست وزیر عراق به دور از هیاهوی رسانه ای، فصل تازه ای از روابط را با رقبای بزرگ اقتصادی و سیاسی آمریکا در جهان گشوده است.

نخست وزیر عراق چهارشنبه شب در حالی در راس یک هیات بلندپایه عازم پکن شد که کارشناسان اقتصادی عراقی آن را به مثابه «انقلابی در اقتصاد عراق» دانسته اند.

از طرفی قرار است دیگر حریف سیاسی و اقتصادی آمریکا یعنی روسیه در نیمه مهرماه آینده «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه خود را به بغداد اعزام کند که این سفر بعد از سفر یک ماه قبل «فالح الفیاض» مشاور امنیت ملی عراق به مسکو انجام می شود.

به رغم سفرهای سابق عبدالمهدی به کشورهای همجوار و اروپا اما کارشناسان اقتصادی به سفر آتی نخست وزیر عراق به چین اهتمام گسترده تری داده و سفیر چین در بغداد نیز در گفت وگو با روزنامه دولتی «الصباح» عراق به شدت از انجام این سفر استقبال کرده است.

عضو شورای کسب و کار ملی عراق - نهاد غیر دولتی فعال در حوزه اقتصاد در این کشور- در بیانیه ای گفته است که انتظار می رود که سفر عبدالمهدی به چین بستر ساز یک انقلاب اقتصادی بزرگ در عراق شود.

«غدیر العطار» گفته است: انتظار می رود که در این سفر طرح های مشترک بزرگی با چین در حوزه های مختلف زیر ساختی تعریف شود که در نتیجه بستری برای انقلاب اقتصادی احتمالی در عراق خواهد بود.

وی یکی از طرح های مهم را در حوزه مسکن عنوان کرده و افزوده است که چین از کشورهای پیشگام دنیا در زمینه حل معضل مسکن خصوصا مسکن عمودی به شمار می رود.

در این خصوص نیز مشاور نخست وزیر عراق در امور اقتصادی گفته است که یک هیات بزرگ اقتصادی عبدالمهدی را در سفر به چین همراهی می کنند که شامل تعدادی از وزیران، مشاوران و فعالان اقتصادی هستند.

«عبدالحسین الهنین» پیش تر در اظهاراتی افزوده بود که برنامه سفر نخست وزیر عراق به پکن، پرونده های اقتصادی متعددی را در زمینه راه و حمل  و نقل، خدمات، آموزش، بهداشت، صنایع، کشاورزی، ساخت مدارس، بیمارستان ها و مسکن و حوزه های دیگر شامل می شود.

وی اضافه کرده است که دو طرف چینی و عراقی در طول یکماه گذشته برای این سفر تمهیدات خوبی اندیشیده اند و قرار است با شرکت های بزرگ چینی دیدارهایی انجام شود.

الهنین با اشاره به طرح ایجاد صندوق مشترک عراق و چین برای تامین مالی طرح های بازسازی افزوده است که طرح صندوق مشترک به مراحل پایانی رسیده است.

 در همین چارچوب یک منبع مطلع گفته است که عراق و چین در جریان این سفر قرار است ۸ توافقنامه بزرگ در زمینه های مختلف امضا کنند.

این منبع که اظهاراتش در خبرگزاری «السومریه نیوز» عراق منتشر شده افزوده است که این ۸ توافقنامه بزرگ در زمینه های طرح های اسکان و زیر ساخت ها، بازسازی شهرهای ویران شده (از جنگ با گروه تروریستی داعش) و جدول بندی بدهی های عراق به چین به علاوه بازسازی کارخانه های متوقف شده عراق از ۲۰۰۳ تا به امروز است.

براساس این گزارش میزان کل بدهی های عراق به چین با احتساب سود آن بالغ بر یک میلیارد دلار عنوان شده است.

طبق این گزارش پکن همچنین برای سرمایه گذاری در زمینه های نفت و گاز و اسکان و زیر ساخت های عراق و دریافت مدت دار هزینه های خود یا نوعی ساز و کار برای پرداخت بدهی های شرکت های چینی از محل فروش نفت عراق تمایل نشان داده است.

سفیر چین در بغداد اخیرا در اظهاراتی حجم تبادلات تجاری با عراق را بالغ بر ۳۰ میلیارد دلار عنوان کرده و افزوده است که چین بیش از ۲۰ میلیارد دلار در عراق سرمایه گذاری کرده که بخش اعظم آن در حوزه نفت است.

کارشناسان اقتصادی، سفر عبدالمهدی به چین را در چارچوب تلاش عراق برای بهره گیری اقتصادی و تجاری از طرح بزرگ اقتصادی«راه ابریشم» می دانند به ویژه اینکه در حال حاضر بین عراق و کویت بر سر قرار گرفتن در مسیر راه ابریشم، رقابت شدیدی در دهانه خلیج فارس ایجاد شده است.

از طرفی این رویکرد وسیع عراق به سمت چین به باور کارشناسان، خشم آمریکا را به دنبال خواهد داشت و به هر طریق ممکن در مسیر توسعه روابط بغداد و پکن که علیه آن جنگ اقتصادی اعلام کرده است، سنگ اندازی خواهد کرد.

عراق با اطلاع از این حساسیت ها همانطور که بعد از عقد قرار داد ۱۴ میلیارد دلاری با شرکت زیمنس آلمان در نیمه اردیبهشت ماه گذشته، برای جلوگیری از سنگ اندازی های آمریکا در روابط عراق و اروپا ناچار به عقد قرار داد مشابه با شرکت «ژنرال الکتریک» و همچنین قرار دادهای بزرگ نفتی با «آکسون موبیل» شد در توسعه روابط با چین همین سیاست تطمیع را در پیش خواهد گرفت.

در همین چارچوب مشاور نخست وزیر عراق در امور اقتصادی بعد از اعلام قراردادهای مهم احتمالی با چین گفته است که عراق درصدد گسترش مناسبات خود با همه کشورهای جهان از جمله آمریکا و عقد قراردادهای بزرگ با اکسول موبیل و «GRE» (ژنرال الکتریک) آمریکا در حوزه انرژی است.

در حالی که ۱۶ سال انتظار عراق از آمریکا برای انقلاب اقتصادی بی ثمره بوده به باور کارشناسان، دولت عراق درصدد ایجاد این انقلاب اقتصادی از مسیر راه ابریشم با چین کشورهای واقع در این مسیر از جمله جمهوری اسلامی ایران است.

در عین حال کارشناسان سفر آتی وزیر امور خارجه روسیه را به عراق نیز رویکرد جدید بغداد برای تقویت نیروی تسلیحاتی و نظامی خود از طریق مجهز شدن به موشک های «اس ۴۰۰» روسیه می دانند به ویژه اینکه بغداد از این حیث - به گفته خود عراقی ها - لطمه ها و خیانت های بزرگی را از جانب آمریکا مشاهده کرده است.

اکنون پرسش این است این اختاپوس آمریکایی - به تعبیر عراقی ها - که بر مقدرات عراق خیمه زده آیا به این رویکرد فرا آمریکایی بغداد اجازه موفقیت می دهد، سوالی که به اعتقاد کارشناسان، بخشی از آن به شکست یا پیروزی ترامپ در انتخابات آینده ریاست جمهوری آمریکا ارتباط دارد و بخش بزرگ تر آن به جدیت رقبای آمریکا برای ورود به بازار عراق مرتبط است اما آنچه تردیدی در آن نیست، عزم و اراده عراقی ها برای متنوع کردن منابع و تعاملات سیاسی، اقتصادی، نظامی و بین المللی خود است.