اسماعیل خلج روز جمعه در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به این مساله که تاریخ به عنوان یکی از مهمترین بسترها و آبشخورهای تولید آثار هنری از جمله عرصه هنرهای نمایشی و تئاتر همواره مورد توجه بوده یادآور شد: بسیاری از آثار بزرگ، ماندگار و جریان ساز در سیر تحول و تطور هنر تئاتر برگرفته شده از حوادث و اتفاقات تاریخی است. همین مساله نشان دهنده ظرفیت و عظمت گسترده تاریخ در تولید آثار تئاتری جهان به شمار می رود.
وی یادآور شد: وقتی به مهمترین و جریان سازترین آثار حوزه ادبیات نمایشی و تئاتر در سده های نخستین این هنر در دوران یونان باستان نگاه می‌کنیم به سبب نبود مفهومی به عنوان مذهب با تعریفی که امروز از آن سراغ داریم، شاهدیم بیشترین جلوه گاه نمایشنامه نویسان و کارگردانان در تولید آثار تئاتری، ارجاعات آنها به روایت های اساطیری و داستان هایی است که تمامی آنها به نوعی ریشه در مفاهیم و آموزه‌های آیینی مردمان آن زمان دارد.
این مدرس و کارگردان تئاتر خاطرنشان کرد: همراه با فراز و فرود تاریخ هنر از جمله هنر تئاتر، همواره شاهد این نکته بوده ایم که بسیاری از مکاتب و یا هنرمندانی که امروز نام آنها به عنوان طلایه داران عرصه تئاتر در جهان به شمار می رود، بخش مهمی از تولیدات، داشته ها و منابعی که مورد استفاده قرار می دادند یا به شکل مستقیم ریشه در تاریخ داشته و یا با الهام و اقتباس از رخدادها و حوادث تاریخی شکل گرفته است.
به گفته خلج با استناد به این موارد وقتی به تاریخ شکل گیری و نضج مفهوم دین میان مردم و همراهی آن با هنر تئاتر از ابتدا تا به امروز می نگریم، حوادث، رخدادها و رویدادهای متعدد و متناوبی را در همین بستر تاریخی می توانیم رصد کنیم که نه تنها تمامی آنها دارای بار دراماتیک هستند که به عنوان اصلی ترین و مهمترین مواد خام برای تولید تئاتر دینی نیز به شمار می‌روند.
نویسنده و کارگردان نمایش های حالت چطوره مش رحیم؟ و گلدونه خانم تصریح کرد: تولید آثار تئاتری با آموزه ها و مفاهیم دینی به دلیل ماهیت قدسی، معنوی و الهی مفهوم دین با حساسیت های خاصی مواجه است. بر همین اساس عموم نمایشنامه نویسان و کارگردانانی که سراغ تولید تئاترهای دینی می روند اغلب از داستان ها، رخدادها و رویدادهایی استفاده کنند که پیشتر کارهای تحقیقی و پژوهشی آنها صورت گرفته است. به سبب همین منابع یکسان بسیاری از تولیدات تئاتر با محتوای دینی، رویکردهایی یکنواخت، یکسان و تکراری را به مخاطبان ارائه می دهند.
به گفته بازیگر فیلم های یک تکه نان و پابرهنه در بهشت، شکل‌گیری مفهومی به عنوان کلیشه به سبب همین بهره بردن مکرر از داستان‌ها و اتفاقاتی است که پیش از این نیز بارها توسط هنرمندان کارگردان و نمایشنامه نویس در تولید آثار تئاتر دینی استفاده شده است. به همین سبب است که ارتباط گیری مخاطبان با آثار تئاتر دینی به سبب بهره بردن از مفاهیم کلیشه‌ای با خواست و نگاه ایده‌آل به ویژه در مواجهه با جامعه مسلمانی مانند ایران فاصله دارد.
این کارگردان پیشکسوت تئاتر، تاریخ صدر اسلام تا به امروز را دارای ظرفیت هایی بکر، دست نخورده و جذاب برای عموم مخاطبان دانست و یادآور شد: تنها تلاش نمایشنامه نویسان و دست اندرکاران عرصه تئاتر دینی بر حوزه پژوهش و بازشناسی و رصد این منابع می تواند مواد خام بسیار متنوع، گسترده و در عین حال آموزنده ای را در اختیار آنها برای تولید نمایش هایی با محتوای مفاهیم دینی قرار دهد. همچنین از سوی دیگر با استناد به کار پژوهشی می توان آثاری فاخر و به دور از کلیشه را برای جذب حداکثری مخاطب در اختیار آنها قرار داد.
بازیگر مجموعه های تلویزیونی خانه بی‌پرنده و اغما، قصص قرآنی و روایت های موجود در کتاب آسمانی مسلمانان را از مهمترین ذخایر ارزشمندی دانست که کار تحقیقاتی در حوزه ادبیات به ویژه در شاخه ادبیات داستانی روی آنها صورت گرفته است و یادآور شد: در این میان خلأ وجود پژوهشگران و نمایشنامه نویسانی که تخصص شان تبدیل آثار ادبیات داستانی به ادبیات دراماتیک است، بیش از پیش به چشم می آید.
وی افزود: اما با این وجود می توان با سرمایه‌گذاری و برنامه ریزی، مسیر تبدیل آثار ادبیات داستانی برگرفته شده از قصص قرآنی را برای تبدیل به نمایشنامه های متعدد و در عین حال جذاب برای تولیدات فاخر در حوزه تئاترهای دینی در کشور فراهم کرد.
نظر شما