قطار دولت روحانی دچار راهزنی شده است

در همین خصوص و همچنین ارزیابی عملکرد دولت، آفتاب یزد گفت‌وگوی تفصیلی ویژه‌ای با داریوش قنبری نماینده اصلاح‌طلب اسبق مجلس و عضو مجمع ادوار نمایندگان انجام داده که به طور اختصار در ادامه می‌آید.
در خصوص عملکرد دولت روحانی و تحقق وعده‌های آن حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد. برخی می‌گویند دولت دوم روحانی نتوانست وعده‌ها را محقق کند. فکر می‌کنید دلیل این امر چیست؟
من اصلا آقای روحانی را در این موضوع مقصر تلقی نمی‌کنم به نظر من آنچه که مربوط به دولت یا شخص آقای روحانی است بحث مدیران دولت است. مدیران معجزه که نمی‌توانند بکنند بلکه بر حسب چارچوب‌ عقلانی تصمیمات خردمندانه اتخاذ می‌شود تا جایی که مربوط به دولت می‌شود ما می‌بینیم که تصمیم‌گیری نابخردانه از طرف دولت اتخاذ نشده و حتی سعی شده تصمیمات عاقلانه‌ای مبتنی بر عقلانیت داشته است. آنچه مسلم است یک متغیر خارجی ورود کرده به ماجرا که عملکرد دولت را تحت الشعاع قرار داده است. خود روحانی تعبیر جالبی به کار برد گفت قطار دولت در حال حرکت بود اما این کاروان مورد دستبرد راهزنان قرار گرفت. واقعا هم همینطور است. شما ببینید در 4 سال نخست ریاست جمهوری روحانی، ثبات اقتصادی خوبی بر کشور حاکم بود، نرخ ارز تثبیت شده و تورم به شکل مناسبی کنترل می‌شود. در سیاست خارجی گشایش ایجاد می‌شود آثار قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت برداشته می‌شود و برجام به ثمر می‌نشیند اما اتفاق تلخی رخ می‌دهد و آن تحولاتی است که در آمریکا رخ می‌دهد و ترامپ بر سر کار می‌آید....
یعنی این اقدام در واقع برنامه‌های دولت را تغییر داد؟
بله دقیقا، در واقع این وضعیت بر دولت روحانی تحمیل شد و وضعیت نامناسبی برای ما پیش آمد. الان خود آمریکایی‌ها به صراحت اعلام می‌کنند که شدیدترین تحریم‌های طول تاریخ را علیه ایران اعمال کردند باز هم با وجود شدیدترین تحریم‌هایی که اعمال کردند نتوانستند به اهداف و خواسته‌هایی که داشتند برسند به نظر من دولت روحانی حتی بخش تحریم‌ها را هم که آمریکا بی‌رحمانه آن را اعمال کرده بود به خوبی توانست مدیریت کند.
یعنی به نظر شما با وجود تحریم‌های آمریکا اقتصاد ایران در دولت روحانی با ثبات همراه بوده؟
الان مدتی است که ما این ثبات را داریم حس می‌کنیم. البته مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها همچنان وجود دارد و کسی نمی‌تواند منکر آن بشود حتی در ارتباط با عراق شما ببینید چه اتفاقی برای این کشور در گذشته افتاد. آنها با برنامه نفت در برابر غذا مواجه بودند. در مورد ایران اما برنامه نفت در برابر غذا را در نظر نگرفتند بلکه شدیدترین تحریم‌ها را اعمال کردند. حال ببینید دولت روحانی با چنین وضعیتی مواجه است. مثل پدر خانواده‌ای که درآمد و شغل خود را از دست داده باشد. در چنین وضعیتی طبعا امور خانواده نیز با نقصان روبرو می‌شود. الان دولت با چنین شرایطی روبروست و طبعا نمی‌توان انتظار داشت که معجزه‌ای رخ دهد. اما در مجموع معتقدم دولت به خوبی مشکلات را مدیریت کرده، کسانی که این تحریم‌ها را علیه ایران وضع کردند افرادی مثل بولتون بودند که اکنون هم از سمتش کنار گذاشته شده است. ارزیابی جنگ طلبان آمریکا این بود که تحریم‌های کمرشکن ایران را به زانو درمی‌آورد و ایران وضعیتی شبیه ونزوئلا پیدا می‌کند اما خوشبختانه برای ایران چنین وضعیتی پیش نیامد گرچه مشکلاتی برای معیشت مردم ایجاد شد اما بحران‌هایی که در ونزوئلا ایجاد شد در ایران پدید نیامد چون دولت در ایران چالش را به واقع تدبیر کرد نه اینکه سکوت کرده باشد یا نسبت به ماجرا بی‌تفاوت باشد هر کشور دیگری بود مقابل تحریم‌ها به این راحتی دوام نمی‌آورد اما با مدیریت و درایت دولت الان در حال رسیدن به یک ثبات هستیم و در واقع اثرات تحریم‌ها با درایت دولت تا حدود زیادی کنترل شد....
شما فکر می‌کنید نقش کارشکنی برخی جریان‌های داخلی در ناتوان کردن دولت بی‌تاثیر نبوده؟
این یک موضوع بسیار مهم است. فراموش نکنیم که دولت با کارشکنی برخی نیروها و جریان‌های داخلی هم مواجه بوده، به عنوان مثال ظهور جریان دلواپس که در زمان بار دادن برجام وارد عمل شد و درست زمانی که مردم از وقوع برجام احساس آرامش داشتند با کمال تعجب این جریان وارد میدان شد و حوادث بعدی نشان داد که دلواپسی‌های این جریان دلیل معقول و منطقی نداشته است. نکته قابل توجه اینکه دشمن هم یعنی آمریکا از نتایج برجام راضی نبود و از آن خروج کرد و مدعی بود که کلاه سر آمریکا رفته است. آیا منطقی است طبق ایده دلواپسان، برجام سر ما کلاه گذاشته در حالیکه آمریکایی‌ها می‌گویند سر ما کلاه رفته؟ گذشت زمان نشان داد که برجام سبب دلواپسی نبوده، آن کسانی که ابراز دلواپسی کردند پس از برجام، با خروج آمریکا از برجام هم همچنان بحث دلواپسی خود را مطرح کردند. این یک تناقض بود که اینها باید با برجام دلواپس می‌شدند یا بدون برجام؟
خط دلواپسی مشخص بود از کجا سرچشمه می‌گیرد؟
مشخص بود که این خط از هر کجا ناشی می‌شد در راستای منافع ملی نبود و صرفا به نظر می‌رسید به خطر افتادن منافع برخی در وهله اول علت ابراز دلواپسی بوده و امروز ما می‌بینیم که این کارشکنی‌ها همچنان ادامه دارد و در کنار متغیر خارجی که این وضعیت را برای کشور ایجاد کرده،متغیر داخلی و کارشکنی متغیر داخلی که در داخل در واقع قدرت هم دارند در ایجاد شرایط بد بی‌تاثیر نبوده است متاسفانه ما شاهدیم که همان مخالفان داخلی و در واقع دلواپسان امروز دنبال این هستند که از آب گل آلود ماهی بگیرند این در حالی است که دلواپسان خودشان در ایجاد شرایط فعلی نقش دارند و دنبال این هستند از اوضاع استفاده تبلیغاتی و انتخاباتی ببرند.
یعنی برای انتخابات 98 مجلس؟
بله، برنامه دارند که از این اوضاع که در واقع دستپخت خودشان هست استفاده انتخاباتی ببرند. نباید این نکته را فراموش کنیم که تحریم‌هایی که الان آمریکایی‌ها علیه ما وضع کرده‌اند، از بستر همان قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت است و در واقع این قطعنامه‌ها در زمانی علیه کشور ما اعمال شد که دولت قبل روحانی بر سرکار بود و زمینه صدور قطعنامه‌ها علیه کشور را فراهم کرد. در واقع دولت قبل روحانی دولتی همفکر با دلواپسان فعلی بود که الان هم مترصد بازگشت مجدد به قدرت هستند و درصددند از این آب گل آلودی که دستپخت خودشان هست ماهی بگیرند. به هر حال باید مراقب اینها باشیم. به نظر من اگر کسی باید سرزنش شود همین دلواپسان و همین طیفی هستند که جلوی برنامه‌های دولت روحانی را گرفتند و با مانع تراشی و سنگ‌اندازی نگذاشتند دولت با تدابیر بهتر اوضاع را مدیریت کند.
انتقادی که از طرف اصلاح‌طلبان به آقای روحانی و دولت ایشان وارد است این است که وعده‌های داخلی که داده بود خیلی تحقق پیدا نکرد.
همان مخالفان داخلی که گفتم مانع جدی تحقق این وعده‌ها بودند نباید این امر را فراموش کنیم که مخالفان داخلی بخشی از قدرت را در اختیار دارند. در مجلس تعداد قابل توجهی از این مخالفان حضور دارند، اینها تاثیر گذارند و در واقع نمی‌شود تاثیر اینها را نادیده گرفت. در جاهای دیگر هم اینها هستند و کارشکنی می‌کنند مثلا در ارتباط با همین موضوع رفتن خانوم‌ها به استادیوم‌ها به نظر من دولت روحانی تلاش دارد که این اتفاق بیفتد و خانم‌ها پایشان به ورزشگاهها باز بشود اما فشار و مخالفت‌ها از جای دیگر است. در خصوص آزادی‌ها نیز با چنین شرایطی روبرو هستیم....
منظورتان مشخصا چه نوع آزادی‌هایی است که جنبه تحقق پیدا کرده؟
مثلا احزابی که در دولت گذشته نمی‌توانستند فعالیتی داشته باشند در این دولت فعالیت خود را آغاز کردند در دولت قبل روحانی حتی برخی احزاب اصولگرا نمی‌توانستند شروع به فعالیت کنند چه رسد به احزاب اصلاح‌طلبان. ما ندیدیم در این دولت حزبی تعطیل شود یا با محدودیت در فعالیت روبرو شود اینها شاخص‌هایی است که به هرحال نمی‌توان آنها را نادیده گرفت یا مثلا خود دولت پیشقدم شد که در راستای آزادی برپایی تجمعات که در قانون اساسی آمده مکان‌هایی را برای تجمعات و اعتراضات در نظر بگیرد که مردم در آن مکان‌ها تجمعات و مطالبات خود را مطرح کنند. در خصوص رسانه نیز ما با آزادی فعالیت رسانه‌ها و گسترش فعالیت شان روبرو بوده ایم. اما در موضوع حصر این قضیه در اختیار دولت نیست که بخواهد کاری انجام دهد....
برخی مخالفان روحانی می‌گویند دولت وی در 4 سال نخست همه تخم مرغ هایش را در سبد برجام گذاشت و سایر مسائل را با بی‌توجهی نگاه کرد. به نظر شما چرا این انتقاد مطرح می‌شود؟
باید از این منتقدان سوال کرد که آقای روحانی به جز اینکه محور اقدامات خود را برجام قرار دهد چکار دیگری می‌توانست انجام دهد؟ اصلا دولت چه راه بدیل دیگری به جز برجام در اختیار داشته؟ آیا کشوری که در محاصره اقتصادی قرار دارد جز اینکه تلاش کند حصر و محاصره را بشکند راه دیگری در پیش دارد؟
اگر هم حتی روحانی همه تخم مرغ‌ها را در سبد برجام و سیاست خارجی گذاشته باشد به نظر من بیراهه نرفته چون مسائل و مشکلات عمده ما در حوزه سیاست خارجی بوده تا این مسائل حل نشود در واقع خیلی دیگر از مشکلات حل نمی‌شود. مسائل سیاست خارجی امور حاشیه‌ای نیستند که آنها را دست کم بگیریم بلکه با منافع ملی ما مرتبط است یعنی هست و نیست ما در گرو حل برخی مسائل سیاست خارجی است. اگر در برجام به نتیجه نمی‌رسیدیم ماده 42 ممکن بود اعمال شود و اجماع بین‌المللی علیه ما شکل می‌گرفت که روحانی اجازه آن را نداد و تحریم‌ها برداشته شد.
در حال حاضر که آمریکا از برجام خارج شده دولت روحانی در مسیر عدم تحقق وعده‌ها قرار گرفته؟
خروج آمریکا از برجام هم باعث نمی‌شود روحانی و دولت او را پیروز میدان تلقی نکنیم. هنوز این دولت اجازه نداده که به لحاظ سیاسی حتی متحدان اروپایی آمریکا که همواره در کنار واشنگتن بودند در قضیه تحریم‌ها با آمریکا همراهی نشان دهند. الان بین اروپا و آمریکا در ارتباط با برجام اختلاف نظر جدی وجود دارد و آمریکا تنها مانده است و این یک پیروزی و موفقیت دیپلماتیک است برای دولت آقای روحانی که آمریکایی‌ها با وجودی که 2 سال است دارند تلاش می‌کنند علیه ایران اجماعی درست کنند هنوز موفق به ایجاد این اجماع نشده‌اند و چه بسا اگر اجماع ایجاد شده بود الان نحوه برخورد آمریکا با ایران طور دیگری بود. روحانی تا همینجا هم به سهم خودش در مدیریت سیاست خارجی خوب عمل کرد و امنیت ملی کشور را از آسیب دور نگه داشت.... 
پس از اینکه عده‌ای منتقد اصلاح‌طلب، دولت را در موضوعات داخلی ناکارآمد معرفی می‌کنند با توضیحات شما مشخص می‌شود که تقصیری متوجه دولت نبوده، درست است؟
به نظر من اگر همین الان هم برگردیم به روزهای انتخابات سال 96 و 92 بازهم خود بنده به عنوان یک اصلاح‌طلب می‌گویم روحانی بهترین گزینه است. من معتقدم اصلاح‌طلبان از عملکرد خود در معرفی روحانی به عنوان گزینه اصلح پشیمان نیستند و قطعا بهترین انتخاب از سوی آنها انجام شده است. همانطور که گفتم ما باید درک درستی از توان دولت به عنوان نیروی اجرایی در داخل کشور داشته باشیم این را باید بدانیم که دولت تنها تصمیم گیر نیست بلکه با توجه به توانی که دولت در اختیار دارد به ارزیابی توان او بپردازیم. بر این اساس اگر ما یک ارزیابی منطقی و منصفانه و مبتنی بر واقعیات از عملکرد دولت داشته باشیم دولت روحانی نمره قبولی بالایی را کسب خواهد کرد.
یعنی شما می‌گویید به دولت هیچ انتقادی وارد نیست و به واقع تقصیری متوجه دولت در هیچ زمینه‌ای نیست؟
من باز هم تاکید می‌کنم مشکلات اقتصادی موجود را نمی‌توان نادیده گرفت دفاع ما از سیاست دولت به این معنا نیست که بگوییم هیچ مشکلی وجود ندارد. این مشکلات را مردم و ما همگی داریم در اطراف خودمان حس می‌کنیم حتی خود دولتی‌ها منکر وجود مشکلات نیستند چون از نزدیک معضلات را درک می‌کند اما بحث ما این است که دولت بی‌تفاوت نبوده و به قدر کافی تلاش کرده و همه راهها را بکار گرفته است. شرایط اقتصادی اما آن گونه که خواست دشمنان بود به شکل بحرانی در نیامد که این نتیجه مدیریت دولت بود. اگر دولت قبل روحانی یا تفکری همسوی آن بر سر کار بود الان دلار از 20 هزار تومان عبور کرده بود اما درایت دولت اوضاع را تحت کنترل در آورد و با وجود مشکلات کشور دارد به خوبی اداره می‌شود.در مجموع به نظر من روحانی تا جایی که در اختیاراتش بوده و تا جایی که تئوری‌های علمی کارکرد دولتها را تبیین می‌کند در این شرایط دولت روحانی موفق عمل کرده است.
رای دهندگان به روحانی با این حساب نباید پشیمان باشند؟
قطعا پشیمان نیستند اگر شرایط موجود را درک کنند اگر تفکری مشابه یا همسو دولت ماقبل روحانی بر سر کار بود الان وضعیت کشور یک وضعیت دیگری بود اما در حال حاضر وضعیت روز به روز در حال بهتر شدن است و اقتصاد روند رو به رشد داشته است. بی‌ثباتی و بی‌انضباطی سال 97 وجود ندارد و شوک‌های اقتصادی دیگر نمی‌تواند بحرانی ایجاد کند بطوریکه بازار ارز واکنشی به تهدیدات خارجی نشان نمی‌دهد در کل دولت در این شرایط تحریم هم برنامه خوب و دقیقی برای کنترل شرایط در اختیار دارد.