به گزارش ایرنا، تنشها و اختلافات پسا انتخاباتی در افغانستان موضوع جدیدی نیست. صحبت از تقلب در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۳ و اختلافات نامزدها درباره نتیجه نهایی انتخابات، موجب شد تا در نهایت با میانجیگری جان کری وزیر خارجه وقت آمریکا دولت وحدت ملی در این کشور شکل گیرد. در انتخابات پارلمانی سال گذشته هم تا ماهها نتیجه نهایی مشخص نشد.
برای برگزاری چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری که قرار است روز شنبه ششم مهر ماه برگزار شود نیز هرچند مسئولان برگزاری انتخابات بر تدارک و زمینه سازی برای برگزاری دقیق و شفاف انتخابات تاکید می کنند اما اکثر نامزدها نسبت به تقلب هشدار داده و خود را برنده انتخابات می دانند. در تقویم انتخاباتی، ششم مهر ماه روز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری است. در حالی که امروز آخرین روز پیکارهای انتخاباتی است، هنوز کارکنان روز انتخابات به صورت کامل استخدام نشده‌اند و مواد حساس و غیرحساس انتخاباتی نیز به تمام شهرستانها و مراکز رأی‌دهی منتقل نشده است.
این در حالی است که اکثر نامزدها خود را پیروز انتخابات می دانند و نسبت به عواقب تقلب هشدار می دهند. در تازه ترین اظهارنظر جنجالی در این زمینه، گلبدین حکتمیار از جنگ سالاران سابق و نامزد انتخابات ریاست جمهوری، در یک همایش انتخاباتی در کابل گفته که یگانه رقیب او در انتخابات تقلب است. حکمتیار هشدار داده که "ما را وادار به راه های دیگری نسازید. می توانیم و تجربه اش را داریم "!
حکمتیار رهبر حزب اسلامی و نامزد گروه انتخاباتی «صلح و عدالت اسلامی» در یک گردهمایی انتخاباتی گفت که نتیجه انتخابات شفاف را می‌پذیرد، اما تاکید کرد که باید جلو تغییر نتایج از راه تقلب گرفته شود. وی گفت که هر گونه تقلب در انتخابات وی را مجبور به رفتن دوباره به سنگر خواهد کرد.
حکمتیار خود را پیروز انتخابات دانسته و مدعی شد که رئیس‌جمهور غنی، از امکانات دولتی در پیکارهای انتخاباتی اش به گونه گسترده استفاده می‌کند.
عبدالله عبدالله دیگر نامزد انتخابات ریاست جمهوری هم در این هفته در سفر انتخاباتی به هرات هشدار داد که با هرگونه تقلب در انتخابات ریاست جمهوری با جدیت برخورد خواهد کرد. عبدالله نامزد تیم "ثبات و همگرایی" ادعا کرد که برخی محافل در ارگ ریاست جمهوری، در تلاش مهندسی روند انتخابات هستند. رهبر دسته انتخاباتی ثبات و همگرایی، می‌گوید که در شماری از شهرستانها که رأی این دسته انتخاباتی زیاد است، عمداٌ این مناطق به دست طالبان سپرده شده تا انتخابات در آن جا برگزار نگردد.
** نسخه جدید دولت وحدت ملی، بازگشت به سالهای جنگ یا امارت اسلامی؟
برخی رسانه های افغانستان در این زمینه گزارش داده اند که از میان ۹ و نیم میلیون اسمی که در فهرست رای‌دهندگان کمیسیون مستقل انتخابات درج شده است، ۳ و نیم میلیون آن مشکل دارد و شش میلیون نیز نام معتبر است. حداقل دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری نیز این موضوع را تایید می‌کنند.
این رسانه ها می گویند که اگر مجموع واجدان شرایط در فهرست کمیسیون مستقل انتخابات ۶ میلیون نفر باشد، در صورت مشارکت پنجاه درصدی مردم، سه میلیون نفر رای خواهند داد. در آن صورت نامزد برنده به یک‌ونیم میلیون رای نیاز دارد که رای زیادی نیست و احتمال دارد که یک نامزد انتخابات ریاست جمهوری یک‌ونیم میلیون رای بیاورد. اگر یک نامزد یک‌ونیم میلیون رای بیاورد و نامزدهای دیگر نتیجه را نپذیرند، مشکل سیاسی ایجاد می‌شود. اگر نامزدان بازنده اعلام کنند که نتیجه را نمی‌پذیرند، شاید به رفتن انتخابات به دور دوم اصرار کنند. اگر انتخابات در دور اول نتیجه نداشته باشد، بازهم کمیسیون مستقل انتخابات ناگزیر است انتخابات را به دور دوم ببرد. در دور دوم سطح مشارکت نسبت به دور اول بسیار کاهش می‌یابد. اگر در دور اول یا دوم نامزد یا نامزدانی که از سوی کمیسیون مستقل انتخابات بازنده اعلام می‌شوند، نتیجه را نبپذیرند، بحران سیاسی ایجاد می‌شود. احتمال آن بسیار کم است نامزدانی که کمیسیون مستقل انتخابات آنها را بازنده اعلام می‌کند، نتیجه را قبول کنند.
بر اساس این گزارشها، اگر کمیسیون مستقل انتخابات نتواند دور دوم را به هر دلیلی برگزار کند یا نامزدی که در دور اول خودش را برنده می‌داند به برگزاری دور دوم رضایت ندهد، نتیجه بحران سیاسی است. حال احتمال دارد که از دل بحران یا نسخه دوم دولت وحدت ملی و یا هم دولت موقت بیرون آید.
روزنامه "هشت صبح" در گزارشی خاطرنشان می کند که روشن نیست بحران سیاسی پس از انتخابات را چه کسی میانجیگری خواهد کرد. آیا قدرت‌های منطقه‌ای حاضر خواهند شد که برای وساطت میان نامزدان انتخابات ریاست جمهوری وزیر خارجه یا بلندپایه‌گان دیگرشان را به کابل بفرستند؟ روشن است که وزیر خارجه کنونی امریکا برای میانجیگری نمی‌آید. احتمال خطرناک دیگر این است که بحران انتخاباتی عمیق شود، ترامپ دستور خروج نیروهای امریکایی را صادر کند، کمک‌ها را متوقف سازد و افغانستان به سال ۱۳۷۱ خورشیدی برگردد. به نوشته این روزنامه، نسخه جدید دولت وحدت ملی، دولت موقت و همچنین گذار به وضعیت دهه ۱۳۷۰، سناریوهای متصور پس از انتخابات ریاست جمهوری است.
در همین حال، سید نورالله جلیلی یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری هم وعده داده که در صورت پیروزی در انتخابات نظام دولتی را از جمهوری به امارت اسلامی تغییر خواهد داد.
وی گفت: اگر رئیس جمهور بشوم بزودی جلسه لویه جرگه را برای تغییر دولت به امارت اسلامی تشکیل خواهم داد و ما مشکلی را که طالبان برای آن می جنگد حل خواهیم کرد.
** پایان فرصت تبلیغات انتخاباتی همراه با خشونت و حواشی
امروز چهارشنبه آخرین روز پیکارهای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان است. مطابق تقویم انتخاباتی، پیکارهای این نامزدها در ششم مرداد آغاز شد و قرار است ساعت ۱۲ امشب، سوم مهر ماه، رسماً به پایان برسد. نامزدهای انتخابات در این مدت دو ماهه دست‌کم ۲۰۰ همایش انتخاباتی برگزار کرده‌اند که توسط نیروهای دولتی تأمین امنیت شده است. بیشتر این همایش‌ها در کابل، هرات، بلخ، ننگرهار، بامیان، غور و چند شهر بزرگ دیگر افغانستان برگزار شده است. کمیسیون شکایات انتخاباتی ۹۴ مورد شکایت را در پیوند به این پیکارها ثبت کرده است. نهادهای ناظر بر انتخابات از چگونگی پیکارهای نامزدها در جریان دو ماه راضی نیستند.
پیکارهای انتخاباتی نامزدان در ماه نخست کم رمق و سرد بود، اما بعدتر که گفت‌وگوها و تلاش‌های مرتبط به صلح با طالبان لغو و متوقف شد، رونق بیش‌تری گرفت. امریکا گفت‌وگوهایش با گروه طالبان را در شانزدهم شهریور ماه لغو کرد و حکومت افغانستان نیز تلاش‌هایش در زمینه صلح را یک هفته بعد از آن در بیست‌وسوم شهریور متوقف ساخت.
پیکارهای انتخاباتی نامزدان با حاشیه‌هایی نیز همراه بوده است. بیش‌ترین حاشیه‌ها که خبرساز نیز شده است، متعلق به پیکارهای انتخاباتی دسته انتخاباتی «دولت‌ساز» به ریاست محمداشرف غنی رئیس جمهور کنونی است. دست‌کم چهار همایش انتخاباتی «دولت‌ساز» در هرات، کاپیسا، بامیان و بدخشان حاشیه‌هایی داشته است که در همایش‌های انتخاباتی دیگر دسته‌های انتخاباتی دیده نشده است. در هرات، محافظان ویژه غنی با مردم برخورد فزیکی داشتند و همین طور این محافظان در بامیان با شماری از خبرنگاران نیز برخورد خشونت‌آمیز داشته‌اند که با انتقاد نهاد «نی» روبه‌رو شده است. به همین شکل، در سه همایش انتخاباتی «دولت‌ساز» در کاپیسا، بامیان و بدخشان، بعضی از مردم با پرتاب بطری آب، سنگ، چوب و خاک به سوی اعضای این دسته انتخاباتی، مخالفت‌شان نسبت به این دسته را اعلام کرده‌اند.
همایش‌های دسته انتخاباتی «ثبات و همگرایی» به ریاست عبدالله عبدالله رئیس اجرایی دولت وحدت ملی نیز در ولایات ننگرهار، تخار و هرات با حاشیه‌هایی همراه بوده است. در همایشی که این دسته انتخاباتی روز سه شنبه در هرات داشت، یک نفر در زیر پای جمعیت، جانش را از دست داد. همچنین در همایش دیگر دسته انتخاباتی «ثبات و همگرایی» در تخار، هنگام تجمع مردم در محل سخنرانی عبدالله عبدالله و عبدالرشید دوستم، سکوی زیر پای آنها فروریخت و یکی از اتفاقات جالب کارزارهای انتخاباتی این دوره را رقم زد. همایش عبدالله عبدالله در ننگرهار نیز با اعتراض شماری بر ضد تیم «ثبات و همگرایی» و حمایت بخشی از حاضران از تیم «دولت‌ساز» همراه بود. در قندهار نیز پلاکاردهایی در انتقاد از حکمتیار در برخی معابر نصب شد.
در مدت کارزارهای انتخاباتی حوادث خشونت باری هم روی داد و از جمله مهمترین آنها انفجار در نزدیکی محل سخنرانی اشرف غنی در ولایت پروان در شمال کابل بود و در همان روز انفجاری هم در نزدیکی سفارت آمریکا در کابل روی داد که در این انفجارها ۳۸ غیرنظامی و ۱۰ نظامی کشته و ۸۰ نفر دیگر زخمی شدند. مسئولیت هر دو حمله را گروه طالبان بر عهده گرفت. شب گذشته (سه شنبه شب) نیز بر اثر انفجار بمبی در نزدیکی دفتر انتخاباتی تیم دولت ساز در شهر قندهار چهار نفر از جمله مجری برنامه های خبری رادیو هیواد کشته شدند.
پیکارهای انتخاباتی نامزدان با همه آن‌چه در این مدت اتفاق افتاد، ساعت ۱۲ امشب به پایان می‌رسد. کمیسیون مستقل انتخابات می‌گوید که همزمان با پایان مهلت این پیکارها، برای ۴۸ ساعت دوره سکوت آغاز می‌شود تا مردم بتوانند در این مدت با فکر آرام در باره انتخابات رییس جمهور آینده خود تصمیم بگیرند. طبق لایحه مبارزات انتخاباتی، نامزدان و هواداران آنها از هر گونه کمپین، تجمع انتخاباتی، توزیع و پخش تصاویر و شعارهای انتخاباتی منع شده‌اند. هم‌چنان طبق این لایحه، نامزدان، احزاب و ائتلاف‌های سیاسی مکلف هستند قبل از شروع دوره سکوت، تمامی مواد تبلیغاتی خود را که در صد متری مراکز رأی‌دهی به نمایش گذاشته‌اند، بردارند.
وزارت کشور افغانستان می‌گوید که برای تأمین امنیت این انتخابات ۷۲ هزار نیروی نظامی گماشته شده‌اند و ۲۰ هزار نیروی نظامی دیگر نیز در روز انتخابات در حال آماده‌باش خواهند بود. همچننین تا کنون بیش از ۱۱۸ هزار نفر مهمان ویژه، ناظر و مشاهد برای نظارت و گزارش‌دهی از روز انتخابات کارت نظارت دریافت کرده‌اند. این انتخابات با هزینه ۱۴۹ میلیون دلار برگزار می‌شود و بیش نُه‌ونیم میلیون نفر واجد شرایط رأی‌دهی نیز برای شرکت در آن نام‌نویسی کرده‌اند.
** هشدار سیاسیون نسبت به پیامدهای انتخابات
در همین حال جمعی از سیاست‌مداران افغانستان نیز با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری مخالفت کرده‌اند. شماری از چهره‌های سیاسی، رهبران جهادی و نمایندگان جامعه مدنی افغانستان در اعلامیه‌ای گفته‌اند که انتخابات ریاست‌جمهوری ششم مهر ماه، افغانستان را به بحران می‌برد و به جای آن باید به صلح اولویت داده شود. این چهره های سیاسی در این هفته پس از جلسه ای در خانه حامد کرزی رئیس جمهور سابق افغانستان، در اعلامیه‌ای که روز دوشنبه اول مهر ماه منتشر شد، تاکید کردند که در شرایط کنونی نه تنها مالکیت و رهبری انتخابات ریاست‌جمهوری در دست مردم افغانستان نیست، بلکه شرایط سیاسی و امنیتی نیز برای برگزاری یک انتخابات شفاف، عمومی، عادلانه و افغانستان‌شمول مساعد نیست. در این اعلامیه گفته شده است که انتخابات ریاست‌جمهوری ششم مهر ماه، کشور افغانستان را به بحران عمیق‌تر و وسیع‌تر سیاسی و اجتماعی کشانده و به صلح نمی‌تواند کمک کند.
حامد کرزی همچنین روز سه شنبه در گفتگویی با خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس گفته‌است که انتخابات ریاست‌جمهوری، افغانستان را عمیقأ به خشونت، فرو خواهد برد.
اما برخی رسانه ها تاکید کرده اند که دیگر تاخیر بیشتر در انتخابات هیچ توجیهی ندارد و انتخابات ریاست جمهوری باید دو روز بعد به روز شنبه، ششم میزان، برگزار شود. اگر انتخابات در آن تاریخ برگزار نشود، سوال بزرگ این است که رهبران حکومت بر چه مبنایی بر کرسی حکومتی تکیه زده اند.
صدیق صدیقی سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان نیز امروز چهارشنبه با تاکید بر لزوم برگزاری انتخابات در توییتر نوشت: حکومت افغانستان ضمن این که به دیدگاه‌های برخی از سیاست مداران بیرون از دولت ارج می‌گذارد، اما تداوم نظام مردم سالار، به برگزاری انتخابات در روشنایی قانون اساسی افغانستان، وابسته است. وی افزود: برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ششم مهر ماه حتمی است و سیاست‌مداران ما به جای ابراز نگرانی و تردید، با تشویق مردم پشت صندوقهای رای دهی، نقش محوری خویش را در پروسه‌ی ملی و صیانت از قانون اساسی کشور ایفا نمایند.
صدیقی همچنین با انتشار یادداشتی در مطبوعات روز چهارشنبه با عنوان "برگزاری انتخابات تداوم جمهوریت است"، تاکید کرد: نسل نو افغانستان تداوم حکومت جمهوری، نظام مردم‌سالاری و حفظ تمام ارزش‌ها و دست‌آوردهای پس از ۲۰۰۱ را می‌خواهند و ما به عنوان شهروندان این نظام، متعهد هستیم تا از آن پاسبانی کنیم.
در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان ۱۸ تن نامزد شدند که با کنار رفتن زلمی رسول و محمد حنیف اتمر شمار نامزدها به ۱۶ تن کاهش یافته و انتظار می رود رقابت اصلی بین محمد اشرف غنی رئیس جمهور و عبدالله عبدالله رئیس اجرایی دولت وحدت ملی باشد. انتخابات در حالی برگزاری می شود که مذاکرات صلح ادعایی دولت آمریکا با گروه طالبان نیز به دستور ترامپ رئیس جمهور آمریکا متوقف شده است. عمران خان، نخست وزیر پاکستان در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در شهر نیویورک با رییس جمهوری آمریکا دیدار کرد و از او خواست که گفتگوهای صلح با طالبان را از سرگیرد.
نظر شما