ترکیه که از ماه ها قبل « دیپلماسی جنگ » در منطقه و جهان را برای شروع یک درگیری نظامی در شمال سوریه، کلید زده بود، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و ناظران بین المللی به خوبی توانست حرف خود را برای حمله به شمال این کشور و به ویژه اکراد ساکن در این منطقه به کرسی بنشاند، به طوری که شورای امنیت سازمان ملل متحد هم نتوانست حتی یک بیانیه « نیم بند » را علیه حملات ترک ها در شمال سوریه صادر کند.
آن گونه که وزارت دفاع ترکیه اعلام کرده، دستکم ۳۴۲ تن از نیروهای کُرد در جریان این عملیات تاکنون کشته شده‌اند. این در حالی است که نیروهای دموکراتیک سوریه از کشته شدن ۲۲ تن از نظامیان این گروه در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه خبر داده بود.
اما آنچه که مشهود است اینکه، در پی این حملات هزاران نفر مجبور به ترک خانه‌هایشان و فرار از منطقه شده اند. برنامۀ جهانی غذای سازمان ملل متحد نیز گفته که، تنها در «تل ابیض» و «رأس العین» در پی افزایش خشونت‌ها بیش از ۷۰ هزار نفر از ساکنان آواره شده‌اند.برنامۀ جهانی غذای سازمان ملل متحد نیز گفته که، تنها در «تل ابیض» و «رأس العین» در پی افزایش خشونت‌ها بیش از ۷۰ هزار نفر از ساکنان آواره شده‌اند.
برنامۀ جهانی غذا همچنین هشدار داده است که ضروریست سازمان ملل برای کمک به ۶۵۰ هزار نفر که در مناطقی در شمال‌شرق سوریه ساکن هستند، دسترسی داشته باشد.
صرف نظر از این آمار و ارقام که به نظر می رسد پس از فروکش کردن آتش جنگ بهتر می توان واقعیت موجود آن را کشف کرد، به نظر می رسد بازیگران اصلی حاضر دراین منطقه نیز درباره علل و عوامل این درگیری نقطه نظرات خاصر را عنوان کرده اند.
مقامات روس معتقدند که ائتلاف آمریکایی ضد داعش عامل اصلی حمله ترکیه به شمال سوریه است.
در همین راستا «واسیلی نبنزیا»، نماینده دائم روسیه در سازمان ملل متحد در جریان نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل که در ارتباط با حمله ترکیه علیه شمال سوریه برگزار شده بود، گفت که ائتلاف آمریکایی ضد داعش عامل اصلی حمله ترکیه به شمال سوریه است.
نماینده روسیه در این نشست، اظهار داشت که مهندسی ( یا تغییرات بافت) جمعیتی که در شمال شرق سوریه از سوی ائتلاف آمریکایی ضد داعش صورت گرفته است، ترکیه را برای حمله به شمال سوریه برانگیخت.
نبنزیا در این ارتباط گفت که، عملیات ترکیه در نتیجه مهندسی جمعیتی است که از سوی برخی از اعضای ائتلاف(آمریکایی ضد داعش) در شمال شرق سوریه انجام شد و در حال حاضر ائتلاف میوه اقدامات مهندسی جمعیت را که در آن بخش از سوریه انجام داده بود، برداشت می‌کند.
از سوی دیگر اتحادیه اروپا و در راس آنها کشور آلمان که گفته می شود بزرگترین حامی اکراد منطقه به خصوص کردهای ساکن در جنوب ترکیه و شمال سوریه می باشد، معتقد است که مشکل اصلی منطقه عناصر وابسته به داعش هستند که هم اکنون تعداد زیادی از آنها در زندان کردها بسر می برند.
بدون تردید مساله مهاجرت و مهاجران از مهمترین معضلات و یا به عبارت بهتر، از مهمترین نقاط ضعف اروپائیان بشمار می رود. اروپائیان معتقدند بسیاری از عناصر داعش که بعضا از بافت جمعیت مهاجر و ساکن در کشورهای اروپایی به این سازمان مخوف تروریستی پیوسته و به شمال سوریه رفته اند، در صورت ادامه جنگ ممکن است بار دیگر بخواهند به محل سکونت خود در اروپا بازگردند که این مساله می تواند ناامنی های زیادی را در آینده در اروپا به دنبال داشته باشد. هر چند هسته های سازمانی داعش تا حدودی از هم گسیخته و متلاشی شده، اما عناصر اروپایی وابسته به این گروه تروریستی انگیزه های زیادی برای بازگشت به خانه هایشان و حتی درگیر شدن با اروپائیان دارند. بدون تردید مساله مهاجرت و مهاجران از مهمترین معضلات و یا به عبارت بهتر، از مهمترین نقاط ضعف اروپائیان بشمار می رود. اروپائیان معتقدند بسیاری از عناصر داعش که بعضا از بافت جمعیت مهاجر و ساکن در کشورهای اروپایی به این سازمان مخوف تروریستی پیوسته و به شمال سوریه رفته اند، در صورت ادامه جنگ ممکن است بار دیگر بخواهند به محل سکونت خود در اروپا بازگردند که این مساله می تواند ناامنی های زیادی را در آینده در اروپا به دنبال داشته باشد. هر چند هسته های سازمانی داعش تا حدودی از هم گسیخته و متلاشی شده، اما عناصر اروپایی وابسته به این گروه تروریستی انگیزه های زیادی برای بازگشت به خانه هایشان و حتی درگیر شدن با اروپائیان دارند.
بنابراین اروپایی هایی که هرگز نمی توانند تصور حضور داعشی ها را در داخل کشورشان داشته باشند از این موضوع به طور پیدا و پنهان وحشت دارند و به همین علت با هرگونه درگیری منجر به آزادی عناصر داعش از شمال سوریه مقابله خواهند کرد. آنها حتی حاضر به پرداخت هزینه های مقابله با داعش در خارج از مرزهای خود از جمله در شمال سوریه هستند و به همین دلیل آشکارا به اکراد منطقه در این زمینه کمک کرده و از آنها حمایت می کنند.
به نظر می رسد سوئد به نمایندگی از اتحادیه خواستار تحریم تسلیحاتی ترکیه شده است. در همین راستا و با رای پارلمان سوئد، استکهلم اعلام کرد که در نشست روز دوشنبه وزرای خارجه اتحادیه اروپا خواستار تحریم تسلیحاتی ترکیه توسط این اتحادیه می‌شود.
پیش از این در روز پنجشنبه نیز "آنا لیند"، وزیر خارجه سوئد حملۀ نظامی ترکیه به شمال سوریه را محکوم کرده و در پیامی توییتری نوشت: «حملۀ ترکیه به شمال‌شرق سوریه را محکوم می‌کنیم. این نقض قوانین بین‌الملل است، منطقه را بی ثبات می‌کند و خطر وقوع یک بحران انسانی بویژه برای کردها را در پی دارد. شورای امنیت سازمان ملل باید سریعا این موضوع را بررسی کند.
بنابراین دو موضوع هجوم بی برنامه آوارگان کُرد به اروپا و احیای تهدید داعش که می تواند اروپا را نشانه بگیرد، از مهمترین نگرانی های کشورهای اروپا از حمله ترکیه به شمال سوریه می باشد. علاوه بر این ترکیه با تهدید رهاسازی حدود سه میلیون پناهجو به سمت قاره سبز عملا یک مشکل جدی برای اروپایی ها بشمار می رود که در صورت عملی شدن تهدیدهایش به طور جد می تواند منافع اتحادیه را به مخاطره بیاندازد.
در این میان اما، آمریکا از سایر بازیگران کمتر نگرانی دارد و به نظر می رسد با یک بازی دوجانبه که مسبوق به سابقه است، هم با ترک ها هماهنگ است و هم کردهای ساکن در شمال سوریه !
آمریکا که حدود ۷۰۰۰ هزار کیلومتر از سوریه فاصله دارد، قبل از آغاز عملیات ترکیه در شمال سوریه به طور کاملا هماهنگ با این کشور اعلام کرد که از عملیات ترکیه اطلاع دارد و به ترک ها نیز اعلام کرده که نباید عملیاتشان موجب ازادی عناصر داعش شود، از سوی دیگر همزمان حدود ۸۰ کامیون سلاح برای کردها ارسال می کند تا بدین وسیله شاهد یک جنگ تمام عیار در منطقه باشد.
کاخ سفید همچنین اعلام می کند که به علت آمادگی نظامیان ترک برای حمله به مواضع اکراد شمال سوریه، ارتش آمریکا خاک سوریه را ترک می کند. هر چند که آمریکا برای کنترل عملیات چشمه صلح به طور دائم ترکیه را تهدید به تحریم و دیگر مجازات ها کرده اند، اما هرگز نمی توان باور کرد که ترکیه نیز بدون هماهنگی آنها عملیات خود را در شمال سوریه آغاز کرده باشد. گرچه بسیاری از کارشناسان معتقدند که حتی در این شرایط نیز هرگونه « خنجر زدن » آمریکا به پشت ترکیه نیز نمی تواند دور از تصور باشد.
سایر بازیگران حاضر در سوریه از جمله روسیه اما معتقدند که باید موضوع از طریق گفت و گو با دولت مرکزی سوریه حل و فصل شود و گزینه جنگ نمی تواند انتخاب مناسبی نه برای ترکیه و نه هیچ کشور دیگری باشد.
در همین راستا سفیر روسیه در سازمان ملل گروه‌های کردی را به وارد شدن به فرایند گفت و گو با دولت سوریه فراخواند و تصریح کرد که به رغم این ما معتقدیم که «کردها حامیان دیگری را ترجیح می‌دهند».
سفیر روسیه این سخنان را در جریان نشست اضطراری شورای امنیت درباره حملات ترکیه علیه شمال سوریه عنوان کرد و خواستار خویشتنداری ترکیه و توقف حملات نظامی در شمال سوریه شد.
اما صرف نظر از همه این مواضع آنچه که بیش از همه در پس پرده عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه موجب نگرانی است، شعله ور شدن دوباره آتش جنگ در منطقه ای است که مدتی بود آرام آرام به سمت آرامش پیش می رفت. منطقه ای که تحت حاکمیت دولت قانونی سوریه قرار دارد و اگر اخلال و یا تنشی نیز در آنجا وجود دارد باید با حمایت همه جانبه از دولت دمشق، زمینه آرام کردن منطقه را بواسطه دولت قانونی این کشور فراهم کرد.
نگرانی دیگر بهره برداری اسرائیل از ناآرامی های منطقه است . بروز هرگونه ناآرامی می تواند زمینه را برای احیای نقشه های شوم رژیمی دانست که حیات خود را مرهون و مدیون ناامنی و ناآرامی است. چرا که سوریه به عنوان یک کشور عربی و نیز کشوری که در خط مقدم مبارزه با صهیونیست ها قرار دارد، در صورت کسب آرامش ممکن است حیات صهیونیست ها در سرزمین های اشغالی را به مخاطره بیاندازد و این موضوعی است که دستکم اشغالگران قدس به سادگی نمی توانند از کنار آن رد شوند. بنابراین باید بدانیم که تلاش اسرائیل که رژیمی بحران زی است، تداوم بحران و مشغول کردن کشورهای خط مقدم مبارزه و مقاومت از جمله سوریه است .
در کنار این، آنکارا باید یک نکته را به خوبی درک کرده باشد. موضوعی که ممکن است در صورت نادیده گرفتن آن، برای مدت ها در باتلاقی به نام « شمال سوریه » گرفتار شود. این که ممکن است آمریکا به رغم تمام قول هایی که داده، ترکیه را ابتدا مورد تحریم اقتصادی قرار دهد و همزمان نیز تسلیحات بیشتری را در اختیار اکراد مسلح در شمال سوریه قرار دهد و آنها هم با استفاده از جغرافیای منطقه، ارتش کلاسیک و سنگین ترکیه را در منطقه زمین گیر کرده و در نهایت جنگ فرسایشی بدون نتیجه ای را با ترک ها آغاز کنند.
در کنار این، آنکارا باید یک نکته را به خوبی درک کرده باشد. موضوعی که ممکن است در صورت نادیده گرفتن آن، برای مدت ها در باتلاقی به نام « شمال سوریه » گرفتار شود. این که ممکن است آمریکا به رغم تمام قول هایی که داده، ترکیه را ابتدا مورد تحریم اقتصادی قرار دهد و همزمان نیز تسلیحات بیشتری را در اختیار اکراد مسلح در شمال سوریه قرار دهد و آنها هم با استفاده از جغرافیای منطقه، ارتش کلاسیک و سنگین ترکیه را در منطقه زمین گیر کرده و در نهایت جنگ فرسایشی بدون نتیجه ای را با ترک ها آغاز کنند. در این صورت ترکیه تنها بازنده اصلی این جنگ خواهد بود حتی اگر بتواند ارتش خود را در برخی مناطق شمال سوریه بر نقطه ای مسلط کند.
بنابراین بهترین راهکار برای برون رفت از این مشکل رایزنی با دمشق برای مهار عناصر مسلح کُرد منطقه خواهد بود که در این صورت هم از هدر رفتن هزینه های بیشتر جلوگیری و هم از خونریزی اجتناب خواهد شد و هم تلاشی خواهد بود برای برقراری صلحی واقعی در سایه آرامش و نه دامن زدن به جنگی در لفافه «چشمه صلح» .
نظر شما