حاکمان عربستان سعودی در حالی پس از گذشت ۱۰ سال پذیرای ولادیمیر پوتین بودند که پادشاه این کشور از دو سال پیش تاکنون که به مسکو سفر کرده بود انتظار سفر رئیس جمهوری روسیه به ریاض را می‌کشید.
در سفر یک روزه پوتین به عربستان بیش از ۳۰ سند همکاری به ارزش بیش از ۲ میلیارد دلار امضا شد.
منشور همکاری بلندمدت کشورهای تولید کننده نفت از جمله اسناد مهمی بود که به امضا دو طرف رسید.
برنامه همکاری استراتژیک روسیه-عربستان سعودی در سطح عالی نیز از اسناد مهم دیگری بود که وزارت انرژی روسیه و وزارت انرژی عربستان آن را امضا کردند.
پروتکل همکاری روسیه و عربستان سعودی در عرصه انرژی، تفاهمنامه همکاری میان شرکت روسی گازپروم نفت با شرکت آرامکوی عربستان سعودی و همچنین امضای یادداشت همکاری آرامکو با شرکت تولید لوله‌های فولادی روسیه و شرکت‌های گالن، لوله‌سازی چلیابینسک و شرکت‌های اینترتولی، تخنووک و اینتگرا از جمله دستاوردهای مهم سفر پوتین بود آن هم در شرایطی که آرامکو به تازگی مورد حمله پهپادی حوثی های یمنی قرار گرفته و عربستان در حال تعمیر بخش های آسیب دیده آن است.
در سفر پوتین به امارات هم دو کشور ۱۰ موافقتنامه همکاری به ارزش ۱.۳ میلیارد دلار عمدتا در بخش‌های انرژی، هوا و فضا و توسعه گردشگری امضا کردند.
اگر چه اطلاعات دقیقی از اسناد امضا شده میان روسیه و امارات متحده عربی منتشر نشده است اما از لابلای خبرهای رسانه‌های روس می‌توان دریافت که بخش عمده‌ای از این توافق‌ها میان صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه با صندوق سرمایه‌گذاری مبادله امارات امضا شده است و بر توسعه همکاریها در حوزه هوش مصنوعی، بهداشت و درمان، استخراج منابع طبیعی، حمل و نقل و صنایع تولیدی تمرکز دارد.
مهم ترین اسناد امضا شده بین روسیه و امارات را هم می‌توان امضا یادداشت تفاهم همکاری در راستای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای دانست که توسط مقامات شرکت دولتی روس اتم و کورپوراسیون انرژی اتمی امارات امضا شد.
وزارت انرژی روسیه نیز با وزارت انرژی و صنایع قطر و شرکت روسی گازپروم نفت وابسته به گازپروم نیز با شرکت نفت ملی ابوظبی موافقتنامه اصولی همکاری‌های راهبردی امضا کردند.
شرکت نفت ملی ابوظبی نیز اعلام کرد که با شرکت نفت لوک اویل روسیه بر سر استفاده از حوزه گاز «گاشا» روسیه به تفاهم رسیده است.
برخی کارشناسان در روسیه معتقدند که حضور پوتین و توافقات صورت گرفته در عربستان و امارات نمایانگر کمرنگ شدن نقش آمریکا در خاورمیانه است و اتفاقات روزهای اخیر در شرایطی رخ می‌دهد که هیچگاه خاورمیانه در چنین شرایطی قرار نداشته است که خیلی ها از آن به عنوان خروج آمریکا یاد کنند. این دسته به پشت کردن آمریکا به کردهای شمال سوریه در مقابل ترکیه و همچنین ناکارآمدی سامانه پدافند موشکی آمریکا در دفاع از تاسیسات نفتی عربستان اشاره و آن را ملاک اظهارات خود قرار می‌دهند.
با این وجود به نظر می‌رسد، با توجه به مطرح نشدن توافقات جدی در خصوص فروش سامانه پدافند موشکی اس۴۰۰ و همچنین سوخو ۵۷ که این روزها گل سرسبد کالاهای روسی برای فروش به کشورهای دوست به حساب می‌آید، صحبت از جایگزین شدن روسیه به جای آمریکا به عنوان دوست اصلی امارات و عربستان اغراق آمیز به نظر می رسد.
رجب صفراف صاحبنظر سیاسی فعال در روسیه در گفت وگو با ایرنا در باره سفر پوتین گفته است: روسیه در حال پیدا کردن نقشی تازه در خاورمیانه است، کشورهای عربی دیگر به آمریکا اعتماد ندارند و می‌خواهند از وضعیت خجالت آور گذشته خارج شوند و دیگر برای حفظ منافع خود دست به دامن آمریکا نشوند.
به اعتقاد وی، حاکمان امارات و عربستان دریافته‌اند که بدون اتحاد با روسیه نمی‌توانند منافع خود را در خاورمیانه تامین کنند و آنها زمانی به این مهم رسیدند که دیدند ایران و روسیه با همکاری یکدیگر توانستند در سوریه به موفقیت برسند.
با وجود تلاش ها و دستاوردهای پوتین در سفر به عربستان و امارات، هنوز نمی‌توان گفت که امضای ۴٠ توافقنامه این پیام را می‌رساند که دو کشور عربی یاد شده روسیه را جایگزین آمریکا کرده‌اند اما آنچه مسلم است طرفین حداقل در نخستین گام به دنبال گسترش روابط اقتصادی خود با روسیه و پیدا کردن روابطی بهتر برای روز مبادا هستند.
بنظر می‌رسد مقامات کرملین هم به خوبی می‌دانند که عربستان تا چه میزان وابسته به واشنگتن است اما در مسکو منافع ملی حرف آخر را می‌زند و اکنون عربستان تنها کشوری است که روسیه با کمک آن می‌تواند قیمت نفت در بازار جهانی را کنترل و ثبات در اقتصاد بشدت وابسته به نفت و گاز خود را در وضعیتی که با بیش از ۷۵ بسته تحریمی از سوی آمریکا روبروست، حفظ کند. روابط روسیه و امارات هم بیشتر متمرکز بر توسعه همکاری‌های فضایی، بهداشت، درمان و گردشگری است به عبارتی تجارت و درآمدزایی از کشوری کوچک اما ثروتمند در حاشیه خلیج فارس روابط مسکو و ابوظبی را تعیین کرده است.
شاید بتوان گفت که روسیه نوین به رهبری پوتین تلاش می‌کند با وجود آنکه آمریکا برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس را حیاط خلوت خود می‌خواند، آرام آرام به آنها نزدیک شود و با توجه به دست بالای خود در داشتن روابط خوب با کشورهای قدرتمند منطقه از جمله ایران و رژیم صهیونیستی، نقش میانجی یا حتی ریش سفید را در خاورمیانه بازی کند تا بار دیگر به غربی‌ها به رهبری آمریکا یادآوری کند که روسیه به عنوان یک ابر قدرت به صحنه درگیری‌های جهانی بازگشته و بدون همراهی مسکو، مشکلات بزرگ جهان قابل حل و فصل شدن نیست؛ فعلا که باد در خاورمیانه به سود کرملین می‌وزد.
نظر شما