نگاهی به مشکلات صادرات کالا در خراسان شمالی

به گزارش ایرنا، در نیمه نخست امسال،  ۱۸۴ هزار و ۸۰۰ تن کالای تولیدی خراسان شمالی به ارزش ۵۱ میلیون و ۸۰۰ هزار دلار به دیگر کشورها صادر شده است که میزان صدور کالا از استان در مقایسه با مدت مشابه پارسال به لحاظ ارزشی ۱۴.۳ درصد و به لحاظ وزنی ۲۲.۲ درصد کاهش داشته است.

کارشناسان می گویند که بخشی از علت کاهش میزان صادرات مربوط به مشکلات داخلی است و بخشی دیگر هم منشا خارجی دارد.

کارشناسان می گویند که پس از صدور بخشنامه‌ های ارزی و به علت محدودیت‌های ارزی و تعهدی که برای بازگشت ارز حاصل از صادرات بوجود آمده، شماری از صادرکننده های استان، صادرات را متوقف کرده اند.

یکی دیگر از مشکلات صادرات، مربوط به نقل و انتقال ارز است البته این مشکل از قبل هم بوده و از سال گذشته، حادتر شده است و صادر کننده به سختی ارز را وارد کشور می کند.

خراسان شمالی، یک درصد از جمعیت کشور را دارد، اما به علت پایین بودن شاخص های اقتصادی و توسعه، سهم این استان از تولید ناخالص ملی تنها نیم درصد است.

یک کارشناس اقتصادی در این باره به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: یکی از علت های کاهش میزان صادرات، مباحث کلان اقتصادی و مشکلات مبادله پول و ارز به واسطه تحریم های ظالمانه نظام سلطه است.  

محمد بدری از علل دیگر در زمینه کاهش صادرات این استان می توان به محدودیت های صادراتی در بخش سیمان، ممنوعیت صادرات در بخش رب، دان مرغ و جوجه یکروزه دانست که باید برای رفع آنها اقدام شود.

هزینه تولید بالا است 

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان شمالی در باره مشکلات صادرات بخش کشاورزی استان گفت: برای رونق صادرات، باید کیفیت و کمیت در تولید محصولات ارتقا یابد،  اکنون میزان محصول تولیدی استان در بخش کشاورزی، به لحاظ کیفیت قابل رقابت با بازارهای خارجی نیست.

اشکان کاویانی اظهار داشت: کمیت تولید محصولات کشاورزی هم در استان پایین بوده و این امر به معنای بالا بودن هزینه های تولید است،  وقتی میزان تولید در واحد سطح بالا باشد، فروش محصول با قیمت هر چند اندکی پایین، برای کشاورز توجیه دارد اما اکنون هزینه های تمام شده تولید بالا است و این امر سبب می شود تا توان رقابت در بازار کاهش یابد.

وی نبود شرکت های فنی و مهندسی را از دیگر مشکلات صادرات بخش کشاورزی عنوان کرد و افزود: در این استان، چنیین شرکت های فنی و مهندسی برای اینکه به کشاورز در تولید محصول مشاوره و جهت دهد، وجود ندارد،  میان تولید کننده و بازار، یک خلا وجود دارد و آن نبود این شرکت ها است و کشاورز نمی تواند مطابق نیاز بازار تولید داشته باشد.

کاویانی گفت: نبود این شرکت ها در پایین بودن کمیت و کیفیت محصولات تولیدی هم موثر است، اکنون میزان تولید در واحد سطح تاکستان های استان، ۶ تا هفت تن است اما این رقم در کشورهای رشد یافته، تا ۵۰ تن می رسد.

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان شمالی تصریح کرد: قیمت فعلی انگور برای مصارف صنعتی بالا است و برای این صنعت مقرون به صرف نیست از این رو اقدام به خرید از خارج کشور می کند.

هزینه بالای حمل و نقل 

رئیس خانه صنعت و معدن خراسان شمالی هم در این باره گفت: یکی از مشکلات استان برای صادرات، نبود زیرساخت ریلی است، نبود این زیرساخت سبب شده تا هزینه حمل و نقل بویژه برای کالاها با حجم و وزن زیاد، بالا باشد.

امید حیدریان اظهار داشت: با ایجاد این زیرساخت، هزینه های حمل و نقل کاهش می یابد و تجارت، برای صادرکننده صرفه اقتصادی خواهد داشت.

مدیرعامل شرکت بجنورد پلاستیک، بازگشت پول صادرات را از دیگر مشکلات تجارت خارجی عنوان کرد و گفت: به علت تحریم ها، انتقال ارز با سیستم بانکی، میسر نیست و این امر صادرکننده های ما را به شدت دچار چالش و مشکل کرده است.

وی تصریح کرد: صادرکننده به ناچار و به صورت چمدانی اقدام به جابه جایی ارز می کند که این امر با خطرات خاص خود همراه است،  بعضا ممکن است ارز حاصل از صادرات، که به صورت چمدانی حمل می شود، به ظن قاچاق، توقیف شود.

رئیس خانه صنعت و معدن خراسان شمالی، اجرای قانون پیمان سپاری ارزی را، سدی برای رونق صادرات عنوان کرد و اظهار داشت: صادرکننده مکلف است ارز حاصل از صادرات را به بانک مرکزی، بازگرداند این در حالی است که خود در دریافت ارز حاصل از تجارت، با مشکل روبه رو است.  

وی با بیان اینکه برخی از صادرکنندگان، مبادلات تجاری خود را به علت مشکلات ارزی، متوقف کرده اند گفت: به علت مشکلات ناشی از پیمان سپاری ارزی، از یک سال پیش، هیچ صادراتی نداشته ام، البته مهرماه امسال صادرات را از سر گرفته ام اما هنوز دچار مشکلات هستم.

وی افزود: صادرات و مراودات تجاری با برخی از کشورهای منطقه همچون عراق به صورت ریالی انجام می شود اما در این معاملات هم، صادرکننده ما مکلف است، ارز حاصل از صادرات را به بانک مرکزی ارائه دهد.  

مدیرعامل شرکت بجنورد پلاستیک گفت: دولت باید برای مشکلات ارزی  باید تدبیری برای بازگشت ارز حاصل از صادرات داشته باشد، باید برای تسهیل شرایط بازگرداندن ارز حاصل از صادرات به بانک مرکزی، فکری اندیشه شود.

وی اظهار داشت: با سیاست های ارزی دولت، رغبت به مراوده تجاری با کشورهایی که به صورت ریالی معامله می کنند، کاهش یافته است، برخی صادرکنندگان با کشورهایی که با دلار، معامله می کنند، وارد تجارت می شوند اما مشکلات بازگشت ارز به کشور همچنان دامن گیر است.

این تولیدکننده محصولات پلاستیکی در خراسان شمالی اظهار داشت: سال ۹۶، چهار هزار و ۱۴۰ تن از تولیدات به کشورهای مختلف صادر شد و سال گذشته هزار و ۸۰۰ تن محصول تولیدی را صادر کردم اما از نیمه دوم پارسال تا پایان شهریورماه امسال هیچ صادراتی نداشته ام.

رئیس خانه صنعت و معدن خراسان شمالی گفت: در حالی که انتظار می رفت با افزایش قیمت ارز، بستر برای صادرات بهتر شود و سبب ارزآوری به کشور باشد اما این اقدام میسر نشد و برخی سیاست های ارزی، سبب توقف صادرات شد.

صنایع کوچک، آسیب پذیرتر است 

رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی خراسان شمالی هم در این باره گفت: صنایع کوچک، به واسطه کوچک بودن و پایین بودن توان مالی، در بحران ها، بیشتر دچار مشکل می شود و افزایش قیمت ارز، بیشتر بر آنان تاثیر می گذارد.

سیاوش وحدت اظهار داشت: درست است که افزایش قیمت ارز، بستری برای رونق صادرات است و انتظار می رفت ارزآوری بیشتر شود اما گرانی ها،  سبب افزایش قیمت تولید و افت میزان آن شده است.

وی، با بیان اینکه نبود برنامه ریزی، صادرکنندگان را با مشکل روبه رو کرده است افزود: در مقاطعی از زمان، جلوی صاردات برخی کالاها گرفته می شود و تولیدکنندگان و تجار،  نمی توانند برنامه ریزی درست و مناسب داشته باشند.

وحدت گفت: متاسفانه واحدهای کوچک و متوسط ما، باهم ارتباط ندارند، در کشورهای توسعه یافته واحدها مکمل هم هستند اما در جامعه ما، تولیدکنندگان به صورت مجزا کار می کنند.

مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی خراسان شمالی با بیان اینکه در نیمه نخست امسال یک میلیون و ۲۰۰ هزار یور صادر شده است افزود: تنها ۱۰ واحد مستقر در شهرک های صنعتی استان، محصولات خود را صادر می کنند.

مشکل تعهد ارزی 

سرپرست معاونت امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی هم، مشکل مهم صادرات را، انجام تعهدات ارزی برای فعالان اقتصادی عنوان کرد و گفت: برخی از تجار، به علت مشکلات ناشی از تعهدات ارزی، صادرات را متوقف کرده اند.

امین قربانی اظهار داشت: صادرکنندگان بعضا، برای خرید مواد اولیه، با نرخ آزاد ارز معامله می کنند و مکلف هستند تا با نرخ نیمایی، که البته پیش از این،  کمتر از نرخ آزاد بود، ارز به بانک مرکزی تحویل دهند به همین علت، تجارت را متوقف کردند اما اکنون که نرخ ارز نیمایی و ارز بازار آزاد، به هم نزدیک شده، مشکل کمتر شده است.

وی افزود: به علت تحریم ها، بازگشت پول به کشور از طریق سیستم بانکی، با مشکل مواجه شده است و صادرکننده ها به ناچار اقدام به جابه جایی پول از طریق چمدانی می کنند که این امر با خطرات خاص خود همراه است. از طرفی صادرکننده در ارائه ارز حاصل از صادرات به بانک مرکزی با مشکل روبه رو است.

وی با بیان اینکه رونق صادرات مستلزم برخی اقدامات از جمله اعزام و پذیرش هیات های تجاری است گفت: در این باره در استان به شدت با کمبود اعتبار روبه رو هستیم.

قربانی تصریح کرد: با توجه به افزایش نرخ ارز از سال گذشته، تجار دیگر به راحتی نمی توانند هزینه های مربوط به حضور در نمایشگاه های بین المللی را تامین و پرداخت کنند، در استان هم در این زمینه اعتبار مناسبی منظور نشده است.  

وی با بیان اینکه بازرگانان برای فعالیت های خود، به سرمایه در گردش نیاز دارند افزود: تسهیلات بانکی با نرخ بالا پرداخت می شود و بر این اساس، این فعالان اقتصادی تمایلی به دریافت این تسهیلات ندارند.  

سرپرست معاونت امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی تاکید کرد: تجار و فعالان اقتصادی استان برای رونق فعالیت های خود نیاز به حمایت دارند.

قربانی، صدور بخش نامه های متعدد و تغییرات زیاد در تصمیم گیری ها را مشکل اساسی در صادرات عنوان کرد و گفت: بخش نامه هایی که هر از چند مدت، تغییر می کند و تصمیم هایی که به موقع اطلاع رسانی نمی شود، توان را از صادرکننده برای برنامه ریزی درست گرفته است.

وی خاطرنشان کرد: به طور مثال، به یک باره اعلام می شود صادرات فلان کالا ممنوع است، در این شرایط صادرکننده که با خریدار، قرارداد منعقد کرده و حال با ابلاغ این بخش نامه، بلاتکلیف می ماند اعتبار خود را در بازار از دست می دهد.

وی تصریح کرد: طرف مقابل منتظر دریافت سفارش است اما صادرکننده ما نمی تواند این محصول را برای خریدار، ارسال کند و در این وضعیت، اعتماد از بین می رود و طرف خارجی دیگر حاضر به مراوده تجاری نمی شوند و بازار صادرکننده از دست می رود.

سرپرست معاونت امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی گفت: باید در تصمیم گیری ها دقت شود، اگر قرار است صادرات کالایی ممنوع شود، باید ملاحظاتی باشد و قراردادهای منعقد شده تا تاریخ ابلاغ بخش نامه، مشمول ممنوعیت صادرات نشود.

مشکل استرداد مالیات ارزش افزوده 

رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان شمالی هم از توقف استرداد وجوه مربوط به مالیات ارزش افزوده صادرات انتقاد کرد و گفت: دولت به علت تحقق نیافتن ارائه ارز حاصل از صادرات، جلو استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرات را گرفته است و این امر سبب شده تا تولیدکننده با مشکل کمبود نقدینگی روبه رو شود.

علی محمد جاجرمی اظهار داشت: در این میان صادرکنندگانی که با رعایت الزامات، فعالیت صادراتی انجام می دهند و ارز حاصل از آن را به دولت پرداخت می کنند، متضرر می شوند.

رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان شمالی افزود: انتظار می رود صادرکنندگانی که با رعایت شرایط، به موقع برای ارائه ارز حاصل از صادرات اقدام می کنند، مورد تشویق قرار گیرند، اما اکنون وجوه مربوط به مالیات بر ارزش افزوده، بلوکه شده است.  

بر اساس این گزارش، در نیمه نخست امسال،  بیشترین صادرات استان معادل ۳۱ درصد آن به کشور افغانستان صادر شده است و مقصد ۲۶ درصد از کالاهای تولیدی استان نیز هند، ۸.۵ درصد چین و ۷.۹ درصد مالزی بوده است.

استان ۸۶۳ هزار نفری خراسان شمالی در شمال شرق کشور واقع است.

خراسان شمالی حدود ۴۰۰ واحد تولیدی و صنعتی با سرمایه گذاری ۱۳ هزار میلیارد ریال و اشتغال ۱۱ هزار نفر دارد که از لحاظ داشتن صنایع بزرگ صنعتی در بین ۳۱ استان کشور رتبه دهم را داراست.

سهم اشتغال در این استان در بخش کشاورزی ۳۹.۶ درصد، صنعت ۲۴.۳ درصد و خدمات ۳۶.۱ درصد است.

سهم اشتغال این استان در حوزه کشاورزی بیش از میانگین کشور است اما در حوزه صنعت و خدمات پایین تر است.