به گزارش خبرنگار ایرنا، خبرگزاری رویترز در گزارشی به نقل از منابع دیپلماتیک که نامی از آنها برده نشده، نوشته است که سه کشور اروپایی امضاکننده برجام با هدف مجبور کردن ایران برای اجرای تمام تعهدات هسته‌ای و عقب نشینی از گام‌های کاهش تعهدات احتمالا فرایند پیش‌بینی شده در این توافق برای رسیدگی به تخلفات آن را آغاز کنند، اما در این گام فعلا مانع بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران خواهند شد تا برجام به طور کامل از بین نرود.
یک منبع دیپلماتیک اظهار داشت: «هدف از آغاز این فرایند حل مسائل مشکل‌زا و حفظ برجام است. این طور نیست که به طور خودکار تحریم‌های سازمان ملل نیز از پی آن بیاید. اگر ما چنین تصمیمی گرفته بودیم یعنی برقراری دوباره تحریم‌های سازمان ملل، آن وقت یعنی تصمیم گرفته‌ایم که آخرین میخ را بر تابوت آن بکوبیم.»
در این گزارش آمده است که آغاز فعال‌سازی مکانیسم ماشه، با هدف حل کردن مسائل دردسرساز و حفظ توافق برجام است و تحریم‌های سازمان ملل به دنبال این اقدام به طور خود به خود فعال نخواهند شد.
فعال‌سازی مکانیسم ماشه بدون ارجاع آن به شورای امنیت اینگونه خواهد بود که بر اساس توافقنامه برجام اگر هر یک از اعضای این توافق معتقد باشد که طرف مقابل تعهداتش را اجرا نمی‌کند، می‌توانند این موضوع را به کمیسیون مشترک برجام، متشکل از ایران، روسیه، چین، تروئیکای اروپا و اتحادیه اروپا ارجاع دهد. اعضای کمیسیون پانزده روز فرصت دارند که اختلافات را حل کنند اما اگر بخواهند، می‌توانند مدت زمان این روند را با اتفاق آرای تمامی اعضا طولانی‌تر کنند. ظاهرا طرف‌های اروپایی قصد دارند مکانیسم ماشه را تا مرحله ارجاع به کمیسیون فعال کنند و این اختلافات را به شورای امنیت ارجاع ندهند.
دیپلمات‌ها گفته‌اند که اگر آن‌چه تخطی‌های آتی ایران نامیده شده است، از حدی غیرقابل قبول عبور کند، اروپایی‌ها ترجیح می‌دهند به جای تلاش در راستای تحریم‌ها، بر طولانی کردن روند یاد شده تمرکز کنند. هنوز مشخص نیست که آستانه تحمل قدرت‌های اروپایی دقیقا چیست. علاوه بر این، دیپلمات دیگری اظهار کرد که «ما هنوز احساس می‌کنیم که دیپلماسی نمرده است».
تمام تلاش اروپا در این راستا است که ایران از کاهش تعهدات خود عقب نشینی کند، در حالی که اروپا در این مدت با وجود وعده‌های بسیاری که داده است هنوز به هیچ کدام از تعهدات برجامی خود عمل نکرده است و عملا کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران واکنشی به این بدعهدی‌ها بوده است.
روز چهارشنبه ۲۷ آذر دریابان علی شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران گفت: اگر مسیر عدم اجرای تعهدات از سوی اروپا تداوم یابد ناگریز هستیم برای ایجاد موازنه در تعهدات، گام‌های بعدی را برداریم.
سید عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه، نیز به تازگی گفته ایران در نشست اخیر کمیسیون مشترک برجام، بر این مسئله تاکید کرده که در صورت عدم انتفاع ایران از این توافق گام‌های جدیدی برای کاهش تعهدات برخواهد داشت. او افزود: «در شرایط کنونی حدود یک ماه تا رسیدن به نقطه مورد نظر برای اجرای گام پنجم فاصله داریم. درباره چگونگی اجرای این گام ایده‌های مختلفی وجود دارد و در روزهای آخر تصمیم گیری می‌شود که جمهوری اسلامی چه گامی را با چه کیفیتی بردارد.»
کمتر از یک ماه تا برداشته شدن پنجمین گام کاهش تعهدات هسته‌ای ایران باقی مانده است. با نزدیک شدن موعد گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، بار دیگر مقامات ایرانی و اروپایی درباره اقدامات احتمالی طرف مقابل هشدار می‌دهند. از یک سو، اروپایی‌ها به ایران هشدار می‌دهند که مکانیسم ماشه را فعال می‌کنند چرا که کاهش بیشتر تعهدات، ممکن است اصل توافق هسته‌ای را به خطر بیندازد. از سوی دیگر، ایران نیز اعلام می‌کند که چنانچه اروپایی‌ها نتوانند منافع کشورمان را تضمین کنند، روند کاهش تعهدات را ادامه خواهد داد.
چند روز پیش ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه در نشست خبری مشترک با جوزپ بورل، مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مورد وضعیت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ابراز نگرانی کرده و گفته است اروپا به مقامات ایرانی هشدار داده که در صورتی که ایران در ماه ژانویه اجرای تعهدات برجامی بیشتری را متوقف کند، اصل این توافق به خطر خواهد افتاد. به گفته لودریان، پاریس معتقد است که تصمیم ایران برای کاهش تعهدات هسته‌ای، پاسخی غلط به تصمیم بد آمریکا در خروج از برجام است.
بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و تشدید تحریم‌های یکجانبه اقتصادی علیه کشورمان، اتحادیه اروپا در طول یکسال و نیم گذشته هیچ اقدامی عملی برای خنثی سازی فشارهای اقتصادی ضد ایرانی انجام نداد. اروپا تنها با دادن وعده‌هایی که هیچ کدام از آنها عملی نشد به گفتار درمانی پرداخت.
کاهش تعهدات برجامی حاوی یک پیام مهم برای اتحادیه اروپا است؛ اینکه در سایه انفعال اروپا، ایران دست بسته باقی نمی‌ماند. اما در خطر قرار گرفتن توافقنامه برجام برای اتحادیه اروپا کم هزینه نیست و اروپا با درک تبعات منطقه ای شکست برجام ناچار است که راه حلی برای راضی کردن ایران و تامین منافع کشورمان پیدا کند زیرا اروپایی بارها اعلام کرده اند که شکست برجام به معنای شروع فصل جدید از بحران و رقابت‌های اتمی در منطقه غرب آسیا است که تبعات آن از جمله شکل گیری موج جدیدی از تروریسم و پناهجویان مستقیما امنیت و ثبات اروپا را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
نظر شما