لبنان؛ رویکرد رسانه های فعال در اعتراضات مردمی

مهم ترین روزنامه های چاپ بیروت با توجه به گرایش سیاسی و حزبی آن ها که در جریان اعتراضات صد روزه (از ۲۵  مهر تا ۴ بهمن ۹۸ ) بیش از دیگر رسانه ها فعال بودند، به شرح زیر است:

- الجمهوریه: این روزنامه در سال ۱۹۲۴ میلادی در بیروت تاسیس اما بعد از مدتی بسته شد و پس از سال های طولانی دوباره در سال ۲۰۱۱ میلادی آغاز به فعالیت کرد.

الجمهوریه در حوزه های داخلی و خارجی، اقتصاد و سیاست فعالیت می کند و اخبار گوناگون به ویژه اعتراضات مردم کشورش را لحظه به لحظه در پایگاه اینترنتی خود پوشش می دهد. نویسندگان زیادی از جریان های سیاسی مختلف از جمله جریان های ۸ و ۱۴ مارس مقاله های تحلیلی خود را در این روزنامه منتشر می کنند.

- البِناء: اخبار، تحلیل، یادداشت و گزارش های این روزنامه در حوزه مسایل داخلی، بین المللی، اقتصاد، فرهنگ و سیاست است و سردبیر آن «ناصر قندیل» تحلیلگر و کارشناس معروف لبنانی است.

گرایش البناء به حزب "ملی گرای سوسیالیست" است که عضوی از جریان ۸ مارس در لبنان به شمار می رود و همواره از موضع محور مقاومت و جمهوری اسلامی ایران دفاع کرده است.

- اللواء: این روزنامه در سال ۱۹۶۳ میلادی توسط "عبد الغنی سالم" راه اندازی شد و یکی از قدیمی ترین روزنامه های فعال لبنان است . سردبیر این روزنامه "صلاح سالم" و گرایش آن به جریان ۱۴ مارس است.

- الاخبار: این روزنامه نزدیکترین روزنامه به جریان مقاومت و حزب الله بوده و متعلق به شرکتی با نام "اخبار بیروت" است که در سال ۱۹۳۸ تاسیس و منتشر شد، اما پس از مدتی چاپ آن متوقف گردید.

الاخبار با اداره جدید از سال ۲۰۰۶ مجدد منتشر شد. برهه زمانی انتشار این روزنامه نیز در جای خود مهم بود. پس از جنگ سی و سه روزه حزب الله و رژیم اسراییل، الاخبار توانست جایگاه رسانه ای جریان مقاومت را ارتقا دهد.

بنیانگذار این روزنامه در دوره جدید "ژوزف سماحه" از سرشناس ترین روزنامه نگاران لبنانی است که سال ها در روزنامه "السفیر" فعالیت می کرد. خبرنگاران و نویسندگان فعال در این روزنامه گلچینی از بهترین روزنامه نگاران لبنانی هستند. "ابراهیم الامین" مدیر مسئول و سردبیر الاخبار است.

- النهار: این روزنامه نخستین بار در سال ۱۹۳۳ در بیروت منتشر شد و اکنون یکی از مشهورترین روزنامه ها در این کشور و در سطح جهان عرب است. بنیانگذار این روزنامه "جبران توینی" بود. پس از وی پسرش "غسان" اداره این روزنامه را بر عهده گرفت، اما در سال ۲۰۰۵ ترور شد.

ترور غسان توینی چند ماه پس از ترور "رفیق حریری" نخست وزیر وقت لبنان در سال ۱۳۸۳ خورشیدی صورت گرفت و بسیاری در این کشور انگشت اتهام را به سمت دولت پیشین سوریه نشانه رفتند. "سمیر قصیر" یکی دیگر از نویسندگان النهار نیز در حادثه ای دیگر ترور شد.

در زمان حاضر "نایله توینی" ریاست النهار را بر عهده دارد و "غسان حجاز" نیز سردبیر آن است. این روزنامه نگاهی انتقادی نسبت به دولت سوریه و جریان مقاومت دارد و بیشتر حافظ منافع مسیحیان در لبنان است.

- المستقبل: این روزنامه که در سال ۱۹۹۹ تاسیس شد، در کنار کانال تلویزیونی المستقبل با سرمایه خانواده حریری اداره می شود. پس از ترور رفیق حریری و تقسیم شدن رسانه ها و جریان های سیاسی در لبنان به ۲ گروه ۸ و ۱۴ مارس، المستقبل به عنوان اصلی ترین بازوی رسانه ای جریان ۱۴ مارس خود را مطرح کرد.

مخاطبان المستقبل پس از تحولات مرتبط با ترور رفیق حریری بیشتر از قبل شدند. پایگاه اینترنتی این روزنامه رویکردی انتقادی درباره دولت سوریه و جریان مقاومت دارد. از نظر سیاسی با توجه به نزدیکی "سعد حریری" به عربستان و فرانسه، موضع این روزنامه در مسائل داخلی و منطقه ای نزدیکی زیادی با سیاست ها و رسانه های وابسته به این ۲ کشور دارد.

مهم ترین تلویزیون های لبنان و گرایش سیاسی و حزبی آن ها که در اعتراضات صد روزه بیش از دیگر شبکه های تلویزیونی فعال بودند، به شرح زیر است:

- شبکه «ال بی سی» توسط حزب «نیروهای لبنانی» در سال ۱۹۸۵ و در میانه جنگ داخلی لبنان تاسیس شد و تنها موسسه رسانه ای این حزب در این جنگ (۱۹۷۵- ۱۹۹۰) بود. اما موضع گیری سیاسی آن بعد از پایان جنگ داخلی مستقل شد.

"پی یر الضاهر" مدیر این شبکه است و "ولید بن طلال" از اعضای خاندان سلطنتی عربستان ۴۹ درصد از سهام ال بی سی را دارد. بقیه سهام آن متعلق به شخصیت های سیاسی دیگری همچون "عصام فارس"، "نجیب میقاتی"، "میشال فرعون" و "سلیمان فرنجیه" است.

گرایش این شبکه تلویزیونی اکنون به احزاب ۱۴ مارس نزدیک تر است، اما مدیر آن اختلافاتی با "حزب نیروهای لبنانی" در باره مالکیت ال بی سی داشت که پرونده اش ۱۲ سال در دادگاه بررسی و پیگیری شد و در نهایت مدیر کنونی شبکه توانست مالکیت آن را اثبات کند.

- شبکه «ام تی وی» یکی دیگر از شبکه های تلویزیونی سیاسی فعال در اعتراضات مردم لبنان است که مالکیت آن در اختیار «گابریل المر» برادر "میشال المر" نماینده کنونی پارلمان لبنان است.

این شبکه در سال ۱۹۹۱ میلادی تاسیس شد و گرایش آن بیشتر به سمت حزب «کتائب» لبنان است و در سال ۲۰۰۲ میلادی به دلیل نقض قانون انتخابات به مدت هفت سال بسته شد، اما در سال ۲۰۰۹ میلادی فعالیت خود را از سرگرفت.

- شبکه «المنار» یکی از شبکه هایی است که در سال ۱۹۹۱ میلادی راه اندازی شد و مالک آن جنبش حزب الله لبنان به دبیر کلی "سید حسن نصرالله" است و گرایش به نیروهای ۸ مارس و محور مقاومت، سوریه و جمهوری اسلامی ایران دارد.

ساختمان المنار در جنگ سی و سه روزه به طور کامل به وسیله رژیم صهیونیستی منهدم شد، اما پس از جنگ بازسازی گردید. "ابراهیم فرحات" مدیر این شبکه است و افزون بر پوشش رخدادها و تحولات لبنان به ویژه اعتراضات آن، اخبار ایران، سوریه، عراق، فلسطین و یمن را منتشر می کند.

- شبکه «الجدید» لبنان در سال ۱۹۹۲ میلادی توسط "تحسین خیاط" سرمایه دار و بازرگان معروف این کشور تاسیس شد. گرایش مدیر این شبکه به حزب «الشیوعیه» یا حزب کمونیست لبنان است و همواره از احزاب جامعه مدنی و اعتراضات مردمی پشتیبانی کرده است.

الجدید یکی از پربیننده ترین شبکه های لبنان است و از نظر سیاسی گرایشش تقریبا نزدیک به جریان ۸ مارس است. چند سال پیش دادگاه بین المللی پرونده ترور رفیق حریری از این شبکه به اتهام تحقیر این دادگاه و در معرض خطر قرار دادن شاهدان آن، شکایت کرد.

الجدید در سال ۱۹۹۷ و تحت تاثیر تنش های سیاسی و امنیتی در لبنان تعطیل شد، اما در سال ۲۰۰۱ طی مراسمی که در هتل "شرایتون" بیروت برگزار شد، فعالیت خود را از سرگرفت.

- شبکه «المستقبل» در سال ۱۹۹۳ یعنی ۶ سال قبل از تاسیس روزنامه المستقبل با سرمایه گذاری رفیق حریری آغاز به کار کرد. این شبکه همچون دیگر شبکه های تلویزیونی در لبنان دارای پخش ماهواره ای است و در کشورهای عربی، آفریقایی، اروپایی، کانادایی و آمریکا و نیز استرالیا قابل مشاهده است.

- شبکه «ان.بی.ان ((nbn » که نام اختصاری national broadcasting network: است، در سال ۱۹۹۶ تاسیس شد. این شبکه وابسته به "جنبش امل" به ریاست "نبیه بری" رییس مجلس لبنان است و از نظر سیاسی گرایش به جریان ۸ مارس دارد و مدافع حزب الله ، دولت سوریه و ایران است.

ان بی ان همچنین دارای یک شبکه رادیویی مستقل به نام "الرساله" است و ۲۴ ساعته برنامه پخش می کند و از طریق ماهواره های مختلف در کشورهای اروپایی، آفریقایی، آمریکا و کانادا و استرالیا قابل دریافت است.

- تلویزیون لبنان (tele liban) به عنوان تنها شبکه تلویزیونی رسمی لبنان در سال ۱۹۵۹ تاسیس شد و اکنون زیر نظر دولت این کشور اداره می شود. در سال ۱۹۷۷ میلادی ۲ شرکت تلویزیون لبنان و مشرق با هم ادغام شدند و از آن زمان برنامه های این ۲ شرکت در قالب یک شبکه پخش می شود. این ۲ شرکت توسط فرانسوی ها تاسیس شدند.

از نظر گرایش سیاسی، رویکرد این شبکه وابسته به ترکیب و جهت گیری دولتی است که بر سر کار می آید. اکنون تلویزیون لبنان، اخبار و فعالیت های «حسان دیاب» نخست وزیر این کشور را پوشش می دهد.

- شبکه تلویزیونی "او.تی.وی" (OTV) وابسته به گروه مسیحی "جریان آزاد ملی" به رهبری "جبران باسیل" و صاحب امتیاز آن "میشل عون" رییس جمهوری لبنان است. این شبکه برنامه های متنوعی پخش می کند. گرایش این شبکه نیز به سمت جریان ۸ مارس است و نگاه مثبتی به ایران، حزب الله و جریان مقاومت دارد.

- شبکه تلویزیوینی "المیادین" پس از بهار (انقلاب های) عربی تاسیس شد و مدیریت آن را "غسان بن جدو" بر عهده دارد. وی پیش از این مدیر دفتر شبکه "الجزیره" در بیروت و تهران بود.

بسیاری از خبرنگاران المیادین کسانی هستند که به دلیل اعتراض به نحوه عملکرد و نگاه جانبدارانه برخی رسانه های مطرح از جمله الجزیره به آن شبکه پیوستند. مرکز المیادین در بیروت است و برنامه این شبکه مربوط به کشورهای عربی به ویژه لبنان، فلسطین و عراق است.

 المیادین وابسته به جریان رسانه ای محور مقاومت و نیروهای ۸ مارس است.

پس از ترور رفیق حریری نخست وزیر لبنان در ۲۶ بهمن ۱۳۸۳ خورشیدی و متهم شدن نیروهای امنیتی دولت پیشین سوریه به دست داشتن در این ترور، رسانه ها، رهبران، احزاب و گروه های سیاسی لبنان به ۲ دسته طرفداران سوریه و ایران (نیروهای ۸ مارس) و مخالفان این ۲ کشورها (نیروهای ۱۴ مارس) تقسیم شدند.