فضای آزاد اجتماعی و سیاسی لبنان محل مناسبی برای بروز و خلق جریان های فرهنگی و هنری از جمله در حوزه رسانه ها، انتشارات، تئاتر و سینما به وجود آورده است.
لبنان از نیمه دوم دهه ۱۹۲۰ میلادی تا آغاز جنگ داخلی (۱۹۷۵-۱۹۹۰) مرکز بی رقیب محصولات هنری و فرهنگی در سطح کشورهای عربی بوده و پس از جنگ نیز جایگاه پیشین خود را به ویژه در عرصه سینما به دست آورده است.
نخستین فیلم صامت در تاریخ سینمای لبنان با نام «در میان معبدهای بعلبک» سال ۱۹۲۷ میلادی توسط «دی لوکا» کارگردان ایتالیایی ساخته شد. با توجه به غیرلبنانی بودن این کارگردان، سخن زیادی از فیلمش در تاریخ سینمای لبنان به میان نمی آید.
فیلم های سیاه و سفید «ماجراجویی های الیاس مبروک» و «ماجراجویی های ابوالعبد» ساخته « بی دوتی» نیز از نخستین فیلم های سینمایی لبنان است و سال ۱۹۳۰ دو فیلم «ستاره بانوی صحرا و دختر گل فروش» به کارگردانی «علی العریس» ساخته شد و پس از آن تعداد فیلم ها در این کشور افزایش یافت.
افزون بر کارگردانان یاد شده، جرج قاعی، میشل هارون، آنتوان ریمی، منیر معاصری و جرج نصر جزو نخستین و قدیمی ترین کارگردان های فیلم های سینمایی در لبنان به شمار می روند. برهان علویه، سمیر الغصینی و مارون بغدادی از جمله کارگردان های معاصر و باسابقه ی این کشور هستند.
در میانه ی سده بیستم میلادی، لبنانی های بسیاری مانند «آسیه داغر» به مصر مهاجرت کردند که پایه گذار نهضت فرهنگی در این کشور در زمینه های مطبوعات، سینما، نمایش تئاتر و فیلم محسوب می شوند.
هنگامی که در دهه ۱۹۶۰ صنعت سینما در مصر ملی شد، بسیاری از کارگردانان و تولیدکنندگان مصری به بیروت آمدند و به تولید فیلم پرداختند و در این دوره، صنعت سینمای لبنان از شکوفایی بالایی برخوردار بود و تعداد فیلم ها سالیانه به ۲۵ تا ۳۰ مورد می رسید.
از سال ۱۹۶۰ تا سال ۱۹۷۵ و آغاز جنگ داخلی، دوره طلایی سینما در لبنان به شمار می رود اما این جنگ افزون بر این که به کشته و زخمی شدن دهها هزار شهروند منجر شد و در همه زمینه ها و عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و صنعتی تاثیر منفی گذاشت بر صنعت سینما نیز به شکل منفی تاثیرگذار بود.
پس از پایان جنگ، ساخت فیلم در لبنان از سرگرفته شد و در این دوره شاهد پدیده ای به نام «جوانان سینما» هستیم که به طور گسترده به صنعت سینما روی آوردند و از روش های جدید و جهانی فیلم سازی پیروی کردند.
اکنون بیشتر فیلم سازان لبنانی به ساخت فیلم کوتاه می پردازند و تعدادی نیز فیلم های بلند و داستانی می سازند و برخی از آنان مانند خانم «نادین لبکی» توانسته اند به جایزه های منطقه ای و جهانی دست یابند.
زیاد الدویری، عمر نعیم و خلیل جریح از جمله کارگردانان امروز سینمای لبنان هستند و در زمان حاضر میانگین تعداد فیلم های بلند ساخته شده در این کشور سالیانه هشت فیلم است.
«رضا اسکندر» از کارشناسان سینمایی لبنان امروز (دوشنبه) به خبرنگار ایرنا در بیروت گفت: ریشه سینمای لبنان در غرب است و این کشور از لحاظ جغرافیایی، کوچک و فاصله بین دریا و مناطق کوهستانی آن بسیار کم و از لحاظ آب و هوایی تنوع بالایی دارد. از این رو برای فیلم برداری مناسب است زیرا آفتاب آن بسیار روشن و از لحاظ نورپردازی برای سینماگران مفید است.
وی افزود: لبنان با فرانسه کارهای مشترک قدرتمندی در حوزه سینما انجام داده اما هنوز نمی تواند رقیب سینمای ایران باشد، زیرا عوامل سینمایی، امکانات و بودجه در لبنان محدود و ایده های فیلم نیز نسبت به فیلمنامه های ایران ضعیف تر است.
اسکندر با اشاره به این که سینمای ایران می تواند با سینمای جهان رقابت کند اما سینمای لبنان هنوز به این سطح نرسیده است، افزود: لبنانی ها از فیلم های ایرانی که در لبنان پخش شد مانند فیلم محمد رسول الله به کارگردانی مجید مجیدی و فیلم به وقت شام ابراهیم حاتمی کیا استقبال کردند، چون در سطح استانداردهای جهانی است.
وی خاطرنشان کرد: درست است که کارگردانانی در لبنان مانند «نادین لبکی» فیلم هایی ساختند و توانستند در جشنواره های مختلف جایزه بگیرند اما هنوز نمی توان ادعا کرد که در لبنان یک سینمای شاخص در سطح جهانی وجود دارد. اما در همسنجی (مقایسه) با کشورهای عربی، وضعیت سینمای لبنان بسیار خوب است.
وزارت فرهنگ لبنان دارای کمیته سینما است که برخی مقام های این وزارتخانه و دست اندرکاران امور سینما در بخش خصوصی، اعضای آن هستند. این کمیته ۲ بخش ویژه دارد که یکی وظیفه بررسی فیلمنامه ها و تعیین فیلم ها برای نامزدی و معرفی به اسکار و دیگری بررسی جدول اقتصادی تولید فیلم و میزان مشارکت دولت در حمایت از تولید فیلم را بر عهده دارند.
حدود یکصد سالن سینما در لبنان وجود دارد که بیشتر آن ها در شهرهای بزرگ به ویژه در بیروت هستند و هزینه بلیت سینماها هم بین ۵ تا ۱۰ دلار است که توسط شرکت های توزیع فیلم تعیین می شود و نظارتی از طرف دولت در این ارتباط وجود ندارد.
نوع و موضوع فیلم های سینمایی لبنان، مانند دیگر کشورهای عربی، شاد، کمدی و تراژدی است و برخی از آن ها به دوران جنگ داخلی و پیامدهای آن و نیز بررسی مسایل مختلف اجتماعی این کشور پرداخته اند. به جز فیلم های تولید داخل، بسیاری از فیلم های دیگر کشورها به ویژه کشورهای غربی هر ماه در لبنان اکران می شود.
نظر شما