جای خالی مهارت‌های روان‌شناختی برای مقابله با کرونا

دکتر مهدیه رحمانیان روز یکشنبه در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا در خصوص دلایل بروز ترس روانی از ویروس کرونا در کشور اظهار داشت: شیوع یک بیماری در جامعه به طور حتم با ایجاد رعب و وحشت همراه می شود.

وی افزود: این ترس روانی اضطراب و تنش را در جامعه افزایش می دهد؛ به طور ناخودآگاه سبب تعقیب و پیگیری اخبار بیماری و بروز یک اختلال روانی (وسواس فکری) در خصوص ویروس و خطرات ناشی از آن می شود.

رحمانیان تصریح کرد: برخی مبتلایان به این وسواس فکری به طور مداوم به بیماری می اندیشند و برخورد و مقابله با ویروس را غیرممکن تصور می کنند.

وی با اشاره به مکانیسم ناچیزانگاری ادامه داد: شماری دیگر از مبتلایان به این وسواس فکری نیز بیماری را انکار و ترس و وحشت را درونی می کنند و بر این اساس جهت پیشگیری و مقابله با بیماری نیز اقدام نمی کنند.

رحمانیان تاکید کرد: هر یک از این بیماران در حقیقت وحشت و اضطراب و احساسات و عواطف منفی را افزایش می دهند؛ زیرا ترس از موقعیت غیرقابل پیش بینی همواره تنش روانی را افزایش می دهد.

این روانشناس بالینی افزود: در حال حاضر رعب و وحشت از بیماری کرونا نیز به سبب ابهام و ناآگاهی جامعه در باره این ویروس است. به عنوان مثال (براساس آمار) از ویروس آنفلوآنزا در مقایسه با ویروس کرونا خطرات و مرگ و میر بیشتری گزارش می شود؛ اما به جهت شناخت و آگاهی جامعه در مورد این بیماری احساس خطر کاهش می یابد.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر واژه ملموس آنفلوآنزا رعب و وحشت و بار روانی را کاهش می دهد؛ اما درگیری ذهنی در باره یک مساله ناشناخته توان مواجهه و مدیریت مساله را سلب می کند.

رحمانیان همچنین یادآور شد: امروزه آمار مرگ و میر ناشی از تصادفات و برخی بیماری ها نظیر سرطان نیز به دلیل عدم ابهام و شناخت آسیب سبب رعب و وحشت نمی شود.

این کارشناس خاطرنشان کرد: تغییر سبک زندگی نیز یکی از مهمترین علل بروز اضطراب و تنش است. در حال حاضر به جهت شیوع ویروس کرونا سبک زندگی تغییر می کند و این امر نیز بر بروز رعب و وحشت اثرگذار است.

به گفته وی، کاهش ارتباطات اجتماعی، عدم حضور در مجامع عمومی، پارک ها، سینما، عدم استفاده از تغذیه رستوران ها و... از جمله اقدامات اساسی به منظور پیشگیری از ابتلا به کرونا و در حقیقت تغییر سبک زندگی است که اضطراب و نگرانی را افزایش می دهد.

اضطراب دشمن اصلی سیستم ایمنی بدن است

رحمانیان افزود: اعتقاد به عدم معالجه و محکومیت به مرگ نیز در رابطه با این بیماری بر وحشت جامعه می افزاید. این تصور همچنین سبب تصویرسازی ذهنی در باره ابتلا به ویروس و خودبیماری انگاری می شود.

وی ادامه داد: این تصویرسازی و اضطراب کارکردهای اجتماعی و شناختی آدمی را تحت تاثیر و موجب نشخوار ذهنی می شود. در درازمدت بر سیستم عصبی و ایمنی بدن اثرگذار است و تاب‌آوری اجتماعی را کاهش می دهد.

این روانشناس بالینی اظهار داشت: این تصویرسازی ذهنی همچنین هیجان‌های منفی را تقویت و خشونت و پرخاشگری را رواج می دهد؛ سبب عدم کنترل تکانه و اختلال در کارکردهای اجرایی، تعاملات اجتماعی و تصمیم گیری می شود.

رحمانیان افزود: این اختلال ها در نهایت سبب کاهش گلبول‌های سفید، نابسامانی و ضعف سیستم ایمنی بدن می شود و با عدم پاسخ دهی مناسب در مقابل عوامل بیرونی آسیب پذیری در برابر بیماری را افزایش می دهد.

به گفته وی، در صورت ابتلا به کرونا نیز این اضطراب و تنش توان مقابله با ویروس را کاهش می دهد.

رحمانیان در خصوص کاهش و رفع این تنش روانی در کشور عنوان کرد: در حال حاضر بر رعایت برخی از اصول بهداشتی به منظور پیشگیری از ابتلا به این بیماری تاکید می شود؛ اما مهارت های روان شناختی مقابله با کرونا آموزش داده نمی شود.

وی افزود: مدیریت هیجان‌های منفی و افزایش بهداشت روانی در وضعیت بحران به منظور تقویت سیستم ایمنی بدن و مبارزه با بیماری ضروری است و این مهم باید به جامعه تعلیم داده شود.

راه‌اندازی خطوط تلفن بحران در کاهش تنش روانی جامعه موثر است

این استاد دانشگاه تاکید کرد: عدم کنترل هیجانات منفی توان شناختی – عقلانی آدمی را تحت تاثیر قرار می دهد و بدن را به منظور ابتلا به وسواس های فکری مستعد می سازد. این در حالی است که با حمایت های روانی می توان عواطف و احساسات منفی را در مواجهه با وضعیت بحران (نظیر شیوع ویروس کرونا) کاهش داد.

به گفته وی راه‌اندازی خطوط تلفن بحران برای کاهش اضطراب و وحشت به همت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از موثرترین اقدامات جهت حمایت روانی جامعه است.

رحمانیان افزود: فراگیری تکنیک‌های ذهن آگاهی و تن آرامی، بهره گیری از یک رژیم غذایی صحیح، خواب کافی و ورزش هم در کاهش اضطراب و مدیریت استرس نقش موثری ایفا می کند.

در مقابل کودکان در باره بیماری کرونا صحبت نکنید

این کارشناس در ادامه با بیان این مهم که نباید در خصوص این بیماری در مقابل کودکان گفت وگو شود؛ افزود: گفت وگو در خصوص ویروس کرونا در مقابل کودکان سبب تصویر سازی یک وحشت بزرگ و متعاقب آن ضعف سیستم عصبی و ایمنی آن‌ها می شود.

وی همچنین در خصوص تاثیر تلقین ذهنی به منظور کاهش یا افزایش ابتلا به یک بیماری ویروسی گفت: از نظر علمی تمرکز اندیشه و تلقین در بهبود یا شدت یک آسیب اثرگذار است؛ اما صرف تمرکز تفکر منجر به معالجه یا ابتلا به یک ویروس نمی شود.

رحمانیان تصریح کرد: بنابراین با تلقین افکار مثبت می توان ذهن را در جهت افکار و عقاید مثبت هدایت و از این طریق اضطراب و تنش را کاهش داد؛ یا با تمرکز بر افکار منفی ترس روانی را افزایش و آمادگی پذیرش بیماری را تشدید کرد و بر این اساس باید با استفاده از راهکارهای روان‌شناختی با این ویروس مقابله کرد.