تلاش ازبکستان برای بریدن سر کرونا با پنبه!

شوکت میرضیایف رئیس جمهوری ازبکستان بتازگی دستوری برای استقراض یک میلیارد دلاری از منابع خارجی را برای تامین اعتبار اقدامات لازم برای مبارزه با کرونا و مقابله با تاثیرات کرونا بر اقتصاد این کشور صادر کرد. این کشور آسیای میانه که صادراتی مانند گاز و طلا دارد ممکن است در سال جاری تا حد ۱.۱ میلیارد دلار از درآمد مورد انتظار خود را از دست بدهد و رشد تولید ناخالص داخلی از رقم پیش بینی شده قبلی ۵.۵ درصد به ۳.۷ درصد کاهش یابد.

بر اساس تازه ترین آمار رسمی وزارت بهداشت ازبکستان، شمار مبتلایان به کرونا در این کشور آسیای میانه به یک هزار و ۴۹۰ نفر رسیده و ۱۹۴ نفر نیز به طور کامل بهبود یافته و پنج تن نیز جان خود را از دست داده‌اند. قوانین قرنطینه و محدودیت‌های رفت و آمد در تمام شهرهای بزرگ از جمله تاشکند اجرا می‌شود.

این کشور همچنین به فکر استفاده از سلاح تازه ای برای مبارزه با کرونا افتاده و درصدد است تا از سلاح "پنبه" برای کمک به "بریدن سر" کرونا استفاده کند. به گزارش شبکه خبری الجزیره ، "ناظم حسنوف (Nozim Khusanov)  وزیر کار ازبکستان روز پنجشنبه هفته گذشته در نامه ای سرگشاده خطاب به ائتلاف بین المللی مزبور موسوم به "کارزار پنبه" (کاتن کمپین) خواستار لغو این تحریمها شده که از سال ۲۰۰۶ در ارتباط با نیروی کار اجباری در مزارع پنبه ازبکستان علیه این کشور اعمال شده است.

این وزیر ازبک در نامه خاطرنشان کرد: از زمان اعمال مقررات قرنطینه و محدودیتهای منع رفت و آمد در ازبکستان به علت شیوع جهانی ویروس کرونا ، نزدیک به ۱۵۰ هزار تن از شهروندان این کشور شغل خود را از دست داده و بیش از ۲۰۰ هزارنفر ازبکستانی به زیر خط فقر سقوط کردند.

وزارت کار ازبکستان همچنین اعلام کرد: ۱۴۰ هزار نفر از کارگران مهاجر ازبکستان به کشور بازگشته و منبع درآمدی هم ندارند.

پنبه و کار اجباری یادگاری از اتحاد شوروی / اصلاحات میرضیایف از سال ۲۰۱۶

ازبکستان از زمان اتحاد شوروی از نیروی کار اجباری و کودکان کار در مزارع وسیع پنبه خود استفاده کرده و هر ساله در فصل برداشت پنبه، دانش آموزان مدارس و دانشجویان دانشگاهها و همچنین کارمندان ادارات شامل پزشکان ، معلمان و کارکنان نظامی مجبورند به مزارع دولتی بروند و در برداشت پنبه مشارکت کنند.

پس از مداخله گروههای حقوق بشری ، دولتها و شرکتها و سرمایهگذاران خارجی متعهد شدند که  منسوجات ساخته شده با پنبه صادراتی ازبکستان را خریداری نکنند. تا امروز بیش از ۳۰۰ شرکت خارجی به این تحریم پیوستند.

زمانی که شوکت میرضیایف رئیس جمهوری جدید با برنامه اصلاحات در دسامبر سال ۲۰۱۶ به قدرت رسید متعهد شد که به کار اجباری پایان دهد  و مالکیت خصوصی را در بخش کشاورزی وارد کند. انتظار می رود که به تدریج یک نظام خوشه ای از شرکتهای خصوصی مالکیت را از دولت به عنوان تولیدکننده انحصاری پنبه در اختیار بگیرند.

ازبکستان در دوره ریاست جمهوری میرضیایف که پس از مرگ اسلام کریم‌اف رئیس جمهور اقتدارگرای سابق این کشور به قدرت رسید، در تلاش است تا خود را به عنوان کشوری با قابلیت اجرای اصلاحات نهادی و ساختاری نشان دهد. قانون جدید سرمایه‌گذاری خارجی نیز که از بهمن ماه گذشته اجرایی شد بخشی از بسته سیاست‌ها و قوانینی است که در دولت میرضیایف آغاز شده است.

یکی از پیروزی‌های مهم ژئوپلتیک در بین اصلاحات مختلف اجتماعی – سیاسی، لغو کار اجباری از جمله کار کودکان به خصوص در مزارع پنبه بوده که موجب افزایش محبوبیت ازبکستان در بین سرمایه‌گذاران و مقام‌های غربی شده است. هرچند این اصلاحات وارد مرحله اجرایی شده اما اجرا و تاثیر آنها در میان مدت مشهود خواهند بود هر چند ائتلاف حقوق بشری کارزار پنبه همچنان از وجود کار اجباری انتقاد می کند. 

بر اساس یک گزارش اخیر سازمان جهانی کار در فصل برداشت سال ۲۰۱۹ حدود ۱۰۲ هزار نفر در ازبکستان مشمول کار اجباری بودند. این سازمان در عین حال تاکید کرده که این رویه در ازبکستان دیگر به صورت نظام یافته (سیستماتیک) نیست.

"یوناس استروپ" مشاور ارشد فنی سازمان جهانی کار  گفت: نیروی کار اجباری چند سال است که غیرقانونی شده و به کار گرفتن نیروی کار اجباری با جریمه رو به رو می شود . وی افزود: مساله ای که اکنون در حال تغییر است اینکه آنها در حال جرم انگاری کار اجباری هستند و این موضوعی است که سازمان جهانی کار از مدتها پیش توصیه کرده بود.

هر چند برخی گروهها مانند دانش آموزان و دانشجویان و کارکنان آموزشی و پزشکی و کارمندان اداری دیگر خیلی در مزارع پنبه به چشم نمی خورند اما کارکنان نظامی و حتی برخی کارکنان بانکها همچنان در فصل برداشت در مزارع پنبه مشاهده می شوند.

میرضیایف رئیس جمهوری ازبکستان در ماه مارس (اسفند سال گذشته) به نظام سهیمه بندی دولتی برای پنبه پایان داد و به طور موثر این صنعت را در اختیار شرکتهای خصوصی گذاشت. در همان ماه آمریکا پنبه ازبکستان را از فهرست پنبه های تولیدشده با نیروی کار اجباری کودک خارج کرد.

نامه روز پنجشنبه دولت ازبکستان به ائتلاف حقوق بشری "کارزار پنبه" می گوید: بخش نساجی ازبکستان یکی از منابع اصلی اشتغال زایی در این کشور است به طوری که تنها در بخش تولید منسوجات  نزدیک به ۷ هزار شرکت بیش از ۲۰۰ هزار نفر را در استخدام خود دارند و درآمد این افراد منبع زندگی یک میلیون تن از مردم کشور است. ارزیابی اولیه ما این است که پایان دادن به تحریم پنبه می تواند صادرات کلی منسوجات را دو برابر سازد که این رشد صادرات موجب ایجاد اشتغالی است که در بحبوحه بحران شیوع کرونا به شدت مورد نیاز است.

دولت ازبکستان در عین حال خاطرنشان کرده که خواهان ورود به فصل جدیدی از اصلاحات در این بخش با همکاری گروههای حقوق بشری و استفاده از دانش این گروهها برای تحکیم پیشرفتهای ایجاد شده در زمینه از میان برداشتن نیروی کار اجباری است.

 کارزار پنبه می گوید برداشتن تحریم های بسیار زود است

هر چند برداشتن تحریم ممکن است تا حدی از سنگینی روی اقتصاد ازبکستان بکاهد اما منتقدان می گویند که قضاوت درباره واقعی بودن تعهد بلندمدت دولت ازبکستان در این زمینه بسیار زود است.

به گزارش روز یکشنبه ایرنا به نقل از رویترز ، ائتلاف حقوق بشری موسوم به کارزار پنبه اعلام کرده که با وجود پیشرفتهای حاصل شده در ازبکستان در مسیر از میان برداشتن نیروی کار اجباری و همچنین درخواست این کشور برای در نظر گرفتن رکود جهانی اقتصادی (ناشی از شیوع کرونا) ، اما برداشتن تحریم پنبه ازبکستان بسیار زود است.

کارزار پنبه گزارش داد: تنها از میان برداشتن کامل کار اجباری در کنار اصلاحات جامعه مدنی همانند ثبت "سمن"های ناظر بر حقوق کارگران می تواند موجب لغو تحریم شود.

"بنت فریمن" از بنیانگذاران ائتلاف حقوق بشری "کارزار پنبه" و معاون سابق وزیر امور خارجه آمریکا در امور دموکراسی ، حقوق بشر و کار گفت: موضوع پایان دادن به تحریم نیست بلکه مساله این است که تحریم کی و چگونه برداشته شود تا به عاملی برای تسهیل سرمایه گذاری مسئولانه در یک ازبکستان اصلاحات محور تبدیل شود.

"نیت هرمان" معاون انجمن پوشاک آمریکا نیز تاکید کرد که "تضمین های بیشتری" در زمینه محافظت از کارگران (در ازبکستان) مورد نیاز است.

وی افزود: ما به پیشرفتهای مهم ازبکستان در زمینه پایان دادن به کار اجباری اذعان داریم و از این بابت دلگرم شدیم اما مشتاق استفاده از پنبه ازبکستان هستیم اما با توجه به الزامات قانونی  مربوط به کار اجباری و برده داری که هیچگونه مدارایی را در این زمینه بر نمیتابد ، و با توجه به گزارش سازمان جهانی کار که در فصل برداشت سال ۲۰۱۹ بیش از ۱۰۰ هزار نفر درگیر کار اجباری در ازبکستان بودند ، تضمین های بیشتری برای محافظت از حقوق کارگران مورد نیاز است.

این سازمان آمریکایی همچنین اعلام کرده که شیوع جهانی کرونا تاثیر ویرانگری بر صنعت پوشاک در جهان داشته و کاهش شدید سفارشات را در پی داشته است که این نیز مانع دیگری بر سر راه خرید پنبه از ازبکستان است.

کارزار تحریم پنبه ازبکستان در سال ۲۰۰۶ میلادی در تلاش برای مجبورکردن این کشور به کنار گذاشتن رویه استفاده از نیروی کار اجباری در مزارع پنبه آغاز شد.

شرکتهایی نظیر آمازون ، کالوین کلاین ، آدیداس  و ایندیتکس از این کارزار حمایت کردند و امروز کشور ۳۴ میلیون نفری ازبکستان عمدتا پنبه و منسوجات خود را در بازارهای آسیایی به فروش

می رساند و می گوید این مساله به معنی درآمد کمتر به علت قیمت پایینتر و همچنین کاهش فرصتهای رشد اقتصادی است.

 مذاکره برای صادرات منسوجات به ژاپن

در همین حال مقامات ازبکستان مذاکراتی با شرکت تجاری "یاگیهارو" ژاپن برای صادرات منسوجات به بازار ژاپن انجام داده اند. خبرگزاری "ترند" به نقل از سفارت ازبکستان در توکیو گزارش داده که "ماساهیرو یاگی" رئیس شرکت ژاپنی از کیفیت منسوجات ساخت ازبکستان تمجید کرده و گفته که در بازار ژاپن برای تولیدات این کشور تقاضا وجود دارد. وی گفت که محموله های آزمایشی از ازبکستان با موفقیت تحویل داده شده و قرار شده مذاکرات با اعضای انجمن نساجی ازبکستان ادامه یابد و رئیس این شرکت تجاری ژاپنی ممکن است در همین ارتباط در سپتامبر سال آینده میلادی برای ادامه مذاکرات و بحث درباره توافقهای احتمالی به ازبکستان سفر کند.

صادرات منسوجات ازبکستان در سال گذشته میلادی ۲ میلیارد دلار بود و دولت ازبکستان می گوید که انتظار دارد صادرات منسوجات این کشور را در سال جاری به ۳ میلیارد دلار افزایش دهد اما در صورت برداشته شدن تحریمها حجم صادرات میتواند نسبت به سال گذشته دو برابر شود.