یکی از موضوعات مهمی که در سنجش کیفیت عملکرد و رویکرد حرفه‌ای رسانه‌ها در سراسر جهان ملحوظ نظر است، میزان پایبندی آنان به اخلاق است. اخلاق رسانه‌ای نقطه تلاقی علم اخلاق و عمل رسانه با ارتباط جمعی است. در این مفهوم، رسانه‌ای که قائل به عملکرد حرفه‌ای است، اخلاق رسانه را به عنوان یکی از اصول اساسی خویش درنظر می‌گیرد.
به عبارت دیگر اخلاق رسانه‌ای مجموعه‌ای از اصول اخلاقی (و حرفه‌ای) است که ایجاب می‌کند تا اطلاعات در جای خود استفاده شوند و از ارائه آمار و اطلاعات سلیقه‌ای و غلط و یا وارونه جلوه دادن حقایق جلوگیری شود.
حفظ امنیت، نظم عمومی، سلامت و آرامش روانی جامعه و پرهیز از ترویج شایعات و خبرهای غیرموثق مصادیقی از اخلاق رسانه‌ای هستند. موضوعی که به نظر می‌رسد شبکه‌های فارسی زبان خارج از ایران و به ویژه شبکه‌ای چون ایران اینترنشنال کوچکترین اهمیتی برای آن قائل نیستند. در حقیقت شبکه‌هایی چون شبکۀ مذکور اگرچه هدف و کار خود را برای مردم عنوان می‌کنند اما نگاهی به خبرها و تحلیل‌های آنان که تلاش‌هایی مستمر برای تزریق اضطراب در جامعه و ایجاد یأس و ناامیدی در بین مردم است گویاتر از آنچه بیان می‌کنند، پرده از نیت‌های ایشان برمی‌دارد.
مالکان رسانه‌ها به دنبال منافع خودشان هستند
امیر مسعودی در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا و در اشاره به اهداف شبکه‌هایی چون ایران اینترنشال بیان کرد: هیچ خبرگزاری، روزنامه و رادیو و تلویزیونی قربة الی الله کار نمی‌کند، همه اینها اهداف و منافعی دارند و اصولاً پشت سر رسانه‌ها و در مالکیت آنها کسانی هستند که دنبال منافع خودشان هستند.
هیچ رسانه‌ای نیست که هدفی نداشته باشد و هر رسانه پشت هر اقدامی که انجام می‌دهد، هدفی دارد. شما اگر به مالکیت خبرگزاری‌های بزرگ دنیا و شبکه‌های ماهواره‌ای نگاه کنید، ردپای شرکت‌های بزرگ چندملیتی را خواهید دید و اتفاقاً جالب است که عمدتاً این شرکت‌ها صهیونیستی هستند.وی ادامه داد: بن باگدیکیان در کتاب انحصار رسانه‌ای این موضوعات را نشان داده است؛ یا در کتاب دیگری با عنوان چه کسانی صاحب رسانه‌ها هستند (که توسط دو محقق آمریکایی نوشته‌شده)، به بررسی پشت‌صحنه این خبرگزاری‌ها پرداخته شده است؛ این‌که چطور مثلاً کمپانی‌های چون وستینگ هاوس، جنرال الکتریک و ... در شرکت‌های بزرگ ماهواره‌ای دنیا فعال هستند.
«در مورد ایران اینترنشنال هم اسناد و مدارکی که وجود دارد نشان می‌دهد که این رسانه منتصب به عربستان صعودی است. با توجه به این‌که عربستان صعودی با جمهوری اسلامی ایران منازعات سیاسی و حتی ایدئولوژیک دارد، طبیعی است که آنها تمام تلاششان را می‌کنند تا جمهوری اسلامی ایران را تضعیف کنند».
وقتی نمی‌توانند به جمهوری اسلامی ایران حمله کنند، مردم را هدف قرار می‌دهند
این استاد دانشگاه در تشریح چرایی تلاش شبکه‌هایی چون ایران اینترنشنال برای ایجاد هراس در داخل کشور، تصریح کرد: چرا داعش مرتباً در بغداد و سامرا و سایر مکان‌ها قبل از این‌که حمله سراسری خود را انجام دهد، انفجار انجام می‌داد؟ آنها به خاطر تضعیف روحیه مردم و به خاطر این‌که مدافعین جامعه متضرر شوند، روحیه‌شان پایین بیاید تا بعد به‌راحتی کارشان را انجام دهند، این گونه عمل می‌کردند. کاری که امروز می‌بینیم که مشابه آن را در حوزه روانی چنین رسانه‌هایی انجام می‌دهند.
«درنتیجه بخشی از این اقدامات عملیات روانی است، چون این رسانه‌های ایدئولوگ که منازعات سیاسی دارند، وارد میدانی به اسم جنگ روانی می‌شوند. جنگ روانی یک مبنای نظری دارد و بخشی از آن عملیات است و اساس کار عملیات روانی تضعیف روحیه دشمن است. ما هم برای دشمنانمان این شیوه‌ها را به کار می‌بریم و اینها شیوه‌هایی است که در جنگ‌های جدید (که جنگ‌های نامتقابل هم به آن می‌گویند) به کار گرفته می‌شود».
مسعودی، گفت: اینها وقتی نمی‌توانند به جمهوری اسلامی ایران حمله کنند، مردم را هدف قرار می‌دهند تا مردم از نظام بریده شوند؛ و گاهی این موضوع در مورد تضعیف روحیهٔ مسئولان و یا تخریب مسئولان در مواردی چون پرونده‌سازی‌ها و شایعات، صورت می‌گیرد.
رسانه‌ها بازی‌های روانی متعددی دارند؛ مثلا ما امروز نمی‌دانیم که رهبر کره شمالی فوت کرده یا زنده است و دائماً اخبار ضدونقیضی دراین‌باره منتشر می‌شود؛ چراکه زمانی در همین کره شمالی و در داخل کشورشان نشان می‌دادند که تیم فوتبالشان به جام جهانی رسیده و تا مرحله فینال هم پیش رفته است.وی افزود: رسانه‌هایی چون ایران اینترنشنال اخلاق حرفه‌ای را رعایت نمی‌کنند؛ اگرچه این موضوع حرفه‌ای بودنشان را نقض نمی‌کند ولی اخلاق رسانه‌ای ایجاب می‌کند که کسانی که حرفه‌ای عمل می‌کنند، اخلاق حرفه‌ای را هم رعایت کنند.
ایران اینترنشنال حقوق مخاطبان ایرانی را رعایت نمی‌کند
این استاد دانشگاه در توضیح اخلاق رسانه‌ای یادآور شد: در روزنامه‌نگاری با اخلاق حرفه‌ای باید به صورتی خبر را انعکاس داد که جامعه دچار ضرر و زیان نشود. ولی وقتی این رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور بدین شکل با سوءنیت خبررسانی می‌کنند، اخلاق حرفه‌ای را رعایت نمی‌کنند. مشکل این رسانه‌ها این است که علی‌رقم این‌که ادعای حرفه‌ای بودن دارند و حرفه‌ای عمل می‌کنند اما اخلاق حرفه‌ای را در مورد رعایت حقوق مخاطبان ایرانی و فارسی‌زبانشان رعایت نمی‌کنند.
وی افزود: ما در خبرنگاری اصلی به اسم برجسته‌سازی داریم که خودش را در تیتر و تیره کردن و ... نشان می‌دهد. مثلاً در روزنامه‌ها تیتر اول بسیار مهم است. براین اساس شاید این رسانه‌ها ظاهراً به ما نگویند به چیزی فکر کنید اما از طریق برجسته‌سازی به مخاطب القا می‌کنند که به چه چیزی فکر کند.
مسعودی خاطرنشان کرد: رسانه‌هایی چون ایران اینترنشنال با استفاده از این تاکتیک نقاط ضعف جامعه ما را برجسته ساخته و بر آن تأکید می‌کنند. نحوه برجسته‌سازی اخبارشان جالب است.اخبار کرونا را نگاه کنید. اخبار اسپانیا را چطور پوشش می‌دادند و اخبار ایران را چگونه بازتاب می‌دادند. یعنی هر آماری را که دولت‌های اروپای غربی می‌دادند، مسجل می‌دانستند و پخش می‌کردند اما هر آماری که دولت ما می‌داد را غلط انگاشته و آن را دو برابر در نظر می‌گرفتند.
«درصورتی‌که این آمار متعلق به کسانی بود که به بیمارستان مراجعه می‌کردند یا از طریق سایتی که ثبت‌نام می‌کردند، ردگیری می‌شدند و ممکن بود کسانی که در روستا یا فضایی غیرازاین موارد فوت می‌کردند، در این آمار آورده نشده باشند. این آمار رسمی بود و درست است که آمار قطعی نبود اما با توجه به شرایط آمار ممکن بود و شاید بگوییم که سیستم اروپا در ثبت موارد امکانات بیشتری داشته است؛ اما این‌گونه بیان کردن موضوع و بی‌اعتماد کردن مخاطب نسبت به سیستم خود یک شیطنت رسانه‌ای است که نشان از عدم رعایت اخلاق حرفه‌ای و رسانه‌ای دارد».
دانشیار علوم ارتباطات دانشگاه سوره در انتها تاکید کرد: شبکه‌هایی چون ایران اینترنشنال با تحریف اخبار و فیک نیوزهایی (اخبار جعلی) که منتشر می‌کنند، سعی در باورپذیری مخاطب و اثرگذاری بر وی دارند. اینها بخشی از واقعیت را می‌آورند و آن را با غیر واقعیت‌ها و اخبار جعلی ترکیب می‌کنند. مثلاً می‌گویند آمار رسمی جمهوری اسلامی از فوت شدگان بر اثر کرونا در روز گذشته ۷۰ بوده است اما منابع غیررسمی اعلام کرده‌اند که آمار واقعی دو برابر اعلام رسمی بوده است.
«این حرکت را که در اصطلاح به آن درهم‌چینی کارت‌ها می‌گویند نوعی از درهم آمیختن اخبار درست (فوتی‌ها بر اثر کرونا) و غلط (آمار و ارقام دروغ) برای تحریف واقعیت است. شیوه‌ای که این دست شبکه‌ها با استفاده از آن تلاش می‌کنند تا نوعی از بی‌اعتمادی را در جامعه تثبیت کنند».
نظر شما