نامگذاری های سالانه مقام معظم رهبری در۱۲ سال گذشته، پیوسته بر حوزه اقتصاد تمرکز داشته است. ایشان سال ۱۳۸۷ را نوآوری و شکوفایی، ۱۳۸۸ حرکت مردم و مسئولین به سمت اصلاح الگوی مصرف، ۱۳۸۹ همت مضاعف و کار مضاعف، ۱۳۹۰ جهاد اقتصادی، ۱۳۹۱ تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی، ۱۳۹۲ حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی، ۱۳۹۳ اقتصاد و فرهنگ و عزم ملی و مدیریت جهادی، ۱۳۹۵ اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل، ۱۳۹۶ اقتصاد مقاومتی، تولید - اشتغال، ۱۳۹۷ حمایت از کالای ایرانی، ۱۳۹۸ رونق تولید و ۱۳۹۹ جهش تولید، نامگذاری فرموده اند.
این نامگذاری های پیاپی، حاوی پیام مهمی برای مسئولین نظام جمهوری اسلامی است و نشان از اهمیت حوزه اقتصادی در مسیر حرکت نظام در جهت دستیابی به اهداف آن دارد.
به منظور کارآمدی هرچه بیشتر اقتصادی و بهره گیری از تمام پتانسیل ها، تمرکز ظرفیت ها و برنامه های کلیه دستگاه های کشور بر قوی شدن ایران و رشد متناسب و توجه به همه مؤلفه های جهش اقتصادی و ایفای نقش در راستای این هدف‌گذاری، یک ضرورت اساسی است.
پیشرفت اقتصادی کشور، نیاز به اصلاحات جدی به ویژه اصلاح فرهنگی در سه چرخه اصلی اقتصادی دارد. اصلاح فرهنگ تولید با هدف تثبیت رونق تولید و دستیابی به جهش اقتصادی، اصلاح الگوی مصرف با هدف کسب سرمایه بیشتر برای جهش تولید و همچنین انباشت بیشتر کالا و خدمات برای صادرات بیشتر و در نهایت، بسترسازی برای توسعه صادرات با هدف حضور بیشتر شرکت ها و محصولات ایرانی در عرصه جهانی و کسب منافع بیشتر اقتصادی و قدرت فرهنگی است.
به نظر می‌رسد شورای عالی انقلاب فرهنگی از زاویه تنظیم سیاست های فرهنگی و علم و فناوری دخیل در پیشرفت اقتصادی و بسترسازی برای جهش تولید، می بایست ایفای نقش نماید. قدرت ایران یک پیکره به هم پیوسته است که همه بخش های کشور سهم و نقش خویش را بایستی به بهترین نحو ایفا کنند.
در این راستا برای ایجاد تغییرات مهم و اثرگذار در مسیر پیشرفت اقتصادی، جهش تولید و تأثیرگذاری کلیدی بر حرکت به سمت تمدن نوین اسلامی- ایرانی و با توجه به نقش اثرگذار و جهت بخشی زیرساخت فرهنگی و علمی و فناوری در عرصه اجرای تصمیمات کلان و مهم کشور، بسترسازی فرهنگی و دانشی (دانایی) برای شکوفاتر شدن اقتصادی ایران و رسیدن به ظرفیت های مؤثرتری از تمدن نوین اسلامی - ایرانی وظیفه دستگاه سیاستگذار فرهنگی و علمی کشور است.
لذا شورای عالی انقلاب فرهنگی، ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور و ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور اولویت اصلی خود را در سال ۱۳۹۹ می بایست بر محور پیشرفت اقتصادی کشور و بر مدار اقتصاد دانش بنیان وبه ویژه اصلاح فرهنگ و رفتار اقتصادی، به عنوان بستر اصلی جهش اقتصادی قرار دهند.
شورای عالی در سال های گذشته، دو مصوبه «طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده «مصوب جلسه ۶۵۳ مورخه ۳ آذر ۱۳۸۸و «راهبردها و اقدامات فرهنگی حمایت از کالای ایرانی در سطوح خانواده، جامعه و سازمان ها و دستگاههای دولتی و غیردولتی» مصوب جلسه ۸۰۷ مورخه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ را در حوزه فرهنگ اقتصادی مصوب کرده است.
شورای عالی همچنین در قالب سند نقشه مهندسی فرهنگی نیز توجه جدی و تقریباً جامعی به بسترسازی برای رشد و پیشرفت اقتصادی کشور، داشته است.
در نقشه مهندسی فرهنگی کشور سه سطح سیاستی مرتبط با هم تحت عناوین؛ راهبردهای کلان، راهبردهای ملی و اقدامات ملی تعریف شده است. با توجه به اینکه اقدامات ملی خروجی دو سطح راهبردهای کلان و ملی است، اجرای نقشه مستلزم عملیاتیکردن اقدامات ملی است.
راهبرد کلان ۸، راهبرد اصلی حوزه فرهنگ اقتصادی نقشه در قالب ۲۰ اقدام است، اما ذیل راهبردهای کلان ۵، ۷، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲ و ۱۳ نقشه مهندسی فرهنگی نیز در قالب ۲۳ اقدام ملی دیگر به بحث فرهنگ اقتصادی و همچنین اقتصاد فرهنگ توجه جدی شده است.
اقدامات ملی حوزه فرهنگ اقتصادی(اقتصاد فرهنگی) و اقتصاد فرهنگ در نقشه مهندسی فرهنگی کشور:
۱ - برنامه‌ریزی برای آموزش فقهی حرفه‌ها و مشاغل عمومی به عنوان بخشی از آموزش‌های پایه و تخصصی، بسترسازی برای ترویج سبک زندگی اسلامی و فرهنگ صرفه‌جویی
۲ - قناعت و مصرف صحیح و بهینه در حوزه‌های انرژی، آب، حمل و نقل، دارو، خوراک و پوشاک مبتنی بر آموزه‌های دینی، منافع ملی و توجه به اقشار محروم
۳ - برنامه‌ریزی فرهنگی نهادها و دستگاههای اقتصادی و فرهنگی برای اشاعه و تبلیغ فرهنگ توکل، قناعت و صرفه‌جویی، مصرف صحیح و احترام به کار و کسب حلال رزق و ثروت حلال و بیت‌المال
۴ - تهیه و اجرای برنامه جامع الگوی صحیح مصرف و مقابله با مصرف‌گرایی، اسراف و تجمل‌گرایی
۵ - ساخت فیلم و مجموعه تلویزیونی در مورد زندگی کارآفرینان نمونه و تشویق مردم به سوی کارآفرینی و تقویت مضامین اسلامی اخلاق و فرهنگ کار و کارآفرینی با بهره‌گیری از ابزارهای رسانهای هنری و آموزشی
۶ - برنامه‌ریزی برای آموزش عمومی، گسترش و ترویج روحیه مشارکت و فرهنگ تعاون و رقابت سالم بین مردم در فعالیت‌های اقتصادی به عنوان یک الگوی ارزشی مبتنی بر اسلام
۷ - طراحی و اجرای برنامه‌های فرهنگی و ترویجی لازم برای بسترسازی فرهنگی و تغییر ذهنیت‌ها و باور عمومی جامعه نسبت به ماهیت وظایف دولت و پذیرش اعمال حاکمیت به جای اعمال تصدی توسط دولت
۸ - برنامه‌ریزی برای تقویت روحیه استقامت و خودباوری ملی در مقابل تهدیدها و تحریم‌های اقتصادی و مجاهدت برای رفع موانع و تحقق اهداف چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴
۹ - طراحی و ساماندهی الگوی تبلیغات مستقیم و غیرمستقیم بازرگانی مبتنی بر ارزشهای اسلامی و ملی و ممنوع کردن تبلیغات بازرگانی مبتنی بر فرهنگ غیردینی و غربی
۱۰- تولید و برنامه‌سازی رسانهای برای ترویج فرهنگ مصرف بهینه و نظام توزیع و خدمات پس از فروش محصولات داخلی
۱۱ - افزایش فرهنگ بهره‌وری و کیفیت تولید داخلی، معرفی کاهش قیمت تمام‌شده به عنوان ارزش ملی و ارتقای استانداردهای خدمات پس از فروش و نظام تبلیغات بازرگانی
۱۲ - اصلاح نظام تبلیغاتی و رسانهای با رویکرد ترویج مصرف کالاهای تولید داخل
۱۳ - شناسایی و ترویج الگوهای اسلامی- ایرانی سخت‌کوشی و ساده‌زیستی از طریق رسانه‌های جمعی بویژه رسانه ملی
۱۴- برنامه‌ریزی برای تقویت فرهنگ شُکر و سپاس‌گذاری و ارتقای احساس رضایت‌مندی عمومی از برخورداری‌های مادی و معنوی از زندگی فردی و اجتماعی متناسب با امکانات و مقدورات
۱۵- شفاف‌سازی اراده حاکمیتی برای مجازات متجاوزان به بیت‌المال و جدیت برخورد با مفسدان اقتصادی
۱۶- ایجاد فرهنگ مبارزه همه‌جانبه و فراگیر با مفاسد اقتصادی، رباخواری، ویژه‌خواری(رانت‌جویی)، امتیازطلبی، تکاثر، سودجویی، احتکار، گران‌فروشی و کم‌فروشی
۱۷ - بازنگری و اصلاح قوانین با رویکرد حمایت و پشتیبانی از مصرف بهینه و همراه‌سازی مصرف درست با مشوق‌های اجتماعی و اتخاذ تدابیر محدودکننده اجتماعی برای رفتارهای مسرفانه و مبذرانه
۱۸ - طراحی و استقرار نظام ملی نوآوری فرهنگی ازطریق:
- ایجاد هماهنگی بین سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با تولید و ارائه محصولات فرهنگی و حمایت از مراکز ایده‌پردازی، تحقیق و توسعه سازمان‌ها و نهادهای تولید، علم و فناوری فعال در ارائه محصولات فرهنگی مطابق با نیازها و مقتضیات روز کشور
- حمایت از فناوری صنایع و محصولات فرهنگی با تأکید بر حمایت پولی و مالی، تغییر رویه‌های گمرکی مرتبط با صادرات و واردات محصولات فرهنگی و برنامه‌ریزی برای تقویت و گسترش بازارهای داخلی و خارجی محصولات و خدمات فرهنگی کشور.
۱۹ - حمایت فرهنگی از ابتکارات، نوآوری‌ها و اختراعات، جهت رساندن به مرحله تولید و رقابت با کالاهای خارجی
۲۰ - حمایت فرهنگی و معنوی از طرح‌های موفق و نوآوری‌های عرصه تولید و بهینه‌سازی مصرف و نوآوران
۲۱ - اصلاح نظام اعطای تسهیلات، یارانه‌ها، تخفیف‌ها و معافیت‌های مالیاتی منطبق با اهداف و اولویت‌های فرهنگی
۲۲- تدوین و اجرای برنامه حمایت از تولید و عرضه آثار و خدمات فرهنگی مؤثر در گسترش فرهنگ دینی و ملی و ارائه تسهیلات و معافیت‌های بخش فرهنگ و اختصاص تخفیف ویژه مالیاتی و گمرکی برای دست‌اندرکاران امر فرهنگ
۲۳ -برنامه‌ریزی برای احیاء و تقویت فرهنگ نهادهای اقتصادی اسلام و تبیین و ارتقای کارکردهای آن با تأکید بر وقف، قرض‌الحسنه، خمس، زکات و انفاق و همچنین خیریه‌ها و بکارگیری از ظرفیت‌های قانونی، حقوقی، آموزشی، رسانهای و فرهنگی کشور در راستای آن
۲۴ - احیاء فرهنگ و نهادهای اقتصادی اسلام و تبیین و ارتقای کارکردهای آن با تأکید بر وقف، قرض‌الحسنه، خیریه‌ها، خمس، زکات و انفاق
۲۵ - برنامه‌ریزی برای استقرار نظام اقتصادی اسلام در عرصه‌های مختلف به‌ویژه بانکداری اسلامی، تجارت و بازرگانی و مدیریت اسلامی و حمایت از نظریه‌پردازی حوزه و دانشگاه در زمینه تدوین نظریه‌ها و مدل‌های اقتصاد اسلامی ۲۶ - ترسیم الگوی حمایت پولی و اعتباری بانکی به منظور حمایت از تولید، توزیع و صادرات کالاها و خدمات فرهنگی و هنری و ایجاد تسهیلات و حمایت‌های ویژه برای تهیه مواد اولیه، ماشین‌آلات و تجهیزات موردنیاز صنایع بخش فرهنگ برای نیل به بهبود کیفیت تولیدات و صدور محصولات فرهنگی و هنری در مقیاس‌های جهانی
۲۷ - زمینه‌سازی و حمایت مؤثر از تولید محصولات سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و دانش‌افزاری و صادرات آنها و تقویت صنایع داخلی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات
۲۸ - طراحی الگوهای فرهنگی تولید و بهره‌برداری از اسباب‌بازی و لوازم‌التحریر مبتنی بر ارزشهای اسلامی- ایرانی
۲۹ - تقویت فرهنگ خوداتکایی و تولیدمحوری روستاها و اصلاح نگرش جامعه به روستا و زندگی روستایی
۳۰ - برنامه‌ریزی برای تشویق مصرف بهینه، تولید ملی و ایجاد و گسترش بازارهای محلی در استان‌ها
۳۱ - تدوین ضوابط مربوط به استانداردسازی فرهنگی در نظام واردات و صادرات و اعمال ممنوعیت ورود محصولات مروج و یا دارای نمادهای ضددینی و خلاف فرهنگ و سبک زندگی اسلامی– ایرانی
۳۲ - تبیین و ترویج چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴ و برنامه‌ریزی برای معرفی دستاوردهای اقتصادی، فنی و تکنولوژیک کشور در سطوح و اقشار مختلف جامعه و حمایت از صادرات محصولات داخلی
۳۳ - تدوین و اجرای سند مد و لباس و ترویج پوشش منطبق با آموزه‌های اسلامی و ملی و حمایت از تولید و توزیع آن و مقابله هوشمند با واردات، تولید و توزیع پوشاک و لباس‌های مبتذل و غیراسلامی
۳۴ - تدوین، تصویب و اجرای سند راهبردی توسعه صنعت بازی‌های رایانه‌ای کشور با تأکید بر:
-تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های کنترل و ارزیابی محتوای بازی‌ها و نظارت بر مصرف و واردات بازی‌های رایانه‌ای
-طراحی و ساماندهی سازکار حمایت از فرایند تولید، تأمین، انتشار و صادرات انواع بازی‌های ویدئویی و رایانه‌ای
۳۵ - تدوین و اجرای نظام نظارت و ارزیابی فعالیت‌ها، خدمات و محصولات فرهنگی بین‌المللی بخش‌های دولتی و غیردولتی جمهوری اسلامی ایران
۳۶ - برنامه‌ریزی برای ایجاد بازار و نمانام محصولات پاک فرهنگی اسلامی با مشارکت کشورها و نهادهای اسلامی
۳۷ - حمایت از ارتقاء کیفیت و افزایش خدمات و محصولات بومی و همسوی کشورهای مقصد در عرصه‌های پنج‌گانه (تبلیغی- دینی، رسانهای، محیط مجازی، علمی- آموزشی، فرهنگی – هنری) برای پیروان مکتب اهل بیت(ع) با تأکید بر عموم جامعه
۳۸ - تقویت اقتصاد هنر و ایجاد نظام حمایت معنوی، اعتباری و مالی از صنایع هنری بومی و ملی مبتنی بر مبانی اسلامی
۳۹ - حمایت و برنامه‌ریزی برای توسعه تولیدات صنایع هنری و افزایش سهم صنایع هنری جمهوری اسلامی ایران در بازارهای منطقه، جهان اسلام و عرصه بینالملل
۴۰ - تدوین و اجرای سند و برنامه جامع گردشگری مبتنی بر نقشه مهندسی فرهنگی
۴۱ - برنامه‌ریزی برای جذب و گسترش گردشگری خارجی بویژه شیعیان و دیگر مسلمانان در زمینه‌های دینی، زیارتی، درمانی، علمی و فرهنگی به ایران
۴۲ - تدوین و اجرای سند ملی وقف و امور خیریه و استقرار نظام مدیریت راهبردی آن با حفظ ماهیت مردمی و مصالح وقف و نیات واقفین، گسترش نهاد وقف و تنوع بخشی آن و افزایش سهم وقف و خیریه در توسعه و پشتیبانی امور فرهنگی
۴۳ - تقویت عدالت اجتماعی و جلوگیری از توسعه شکاف طبقاتی و افزایش کارکردهای رفاه اجتماعی نهادهای وابسته به نظام
همان طور که عناوین محورهای فوق الذکر نشان می دهد اقدامات ملی نقشه مهندسی فرهنگی در این زمینه تقریبا جامع است. اجرای اقدامات ملی حوزه فرهنگ اقتصادی و اقتصاد فرهنگ با توجه به ماهیت آن و در چارچوب صلاحیت‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی، نیازمند فعالیت‌های فرهنگی، هنری، رسانهای، آموزشی، برنامه ریزی و اجرایی دستگاه های ذیربط است. جنس اقدامات ملی نشان می دهد که اجرای آنها به عنوان سیاست بین بخشی، همکاری، هم افزایی و معاضدت مجموعه ای از دستگاه ها از قوه قضائیه، سازمان صدا و سیما، سازمان اوقاف و امور خیریه، حوزه علمیه قم تا سازمان برنامه و بودجه، معاونت حقوقی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارتخانه های اقتصاد و دارایی؛ ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ آموزش و پرورش؛ عتف؛ جهاد کشاورزی؛ صمت؛ فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری؛ تعاون، کار و رفاه اجتماعی و به ویژه جلب مشارکت نهادها و انجمن های مردمی و تک تک ایرانیان از هر قوم، مذهب، گرایش سیاسی و سلیقه ای است.
شورای عالی انقلاب فرهنگی می تواند با تنظیم و طراحی سیاست های فرهنگی و علمی جهش تولید، تقسیم کار ملی و ایجاد هماهنگی و هم افزایی میان مجموعه های فوق و با بسترسازی برای اصلاح فرهنگ کار، زندگی و مصرف، زمینه های جهش تولید را در کنار دستگاههای تنظیم گر سیاستهای اقتصادی و به صورت هم افزا با آنها در نیل به اهداف بیانیه گام دوم انقلاب فراهم کند.
ورود و تمرکز شورای عالی به این حوزه، ضمن لبیک به ندای به حق رهبر حکیم انقلاب مدظله العالی، نماد بازگشت سیاستگذاری فرهنگی به متن جامعه بوده و شورای عالی ضمن ظرفیت سازی برای توسعه ارزشهای اسلامی – ایرانی در پیشرفت اقتصادی کشور نیز سهم خویش را ایفا می کند.
نظر شما