ضرورت بهره‌گیری از روش‌های جایگزین مالچ‌پاشی

آنان با بیان اینکه «خاک‌پوش» یا مالچ، پوششی بی‌جان با هدف تثبیت شن‌های روان در اراضی بیابانی است، افزودند: کاشت و توسعه پوشش گیاهی، جایگزینی مناسب برای جلوگیری از مالچ پاشی عرصه‌های بیابانی و بروز مشکلات زیست محیطی در عرصه های طبیعی است.

معایب و مزایای مالچ‌پاشی

مدیرعامل شبکه مردم نهاد منابع طبیعی و محیط زیست استان مرکزی در این خصوص گفت: مالچ پاشی با وجود برخی مزایا از جمله تثبیت خاک و جلوگیری از حرکت ریزگردها تاثیرات منفی بسیاری در اکوسیستم به همراه دارد.

«محمد جلیلی» افزود: با مالچ پاشی و دست‌اندازی غیرطبیعی در اراضی بیابانی، ماده‌ای مصنوعی وارد اکوسیستم شده و تاثیراتی منفی بر روی زندگی جانداران و طبیعت دارد .

وی ادامه داد: برای جلوگیری از ورود مواد مصنوعی به طبیعت و بروز مشکلات در زندگی جانداران، نیاز است از رویکرد طبیعی و استفاده از گیاهان برای تثبیت شن‌های روان و گرد و غبار در اراضی بیابانی بهره‌گیری شود.

مالچ پاشی و دست‌اندازی غیرطبیعی در اراضی بیابانی، ماده‌ای مصنوعی وارد اکوسیستم می‌کند که تاثیرات منفی بر روی زندگی جانداران و طبیعت به همراه دارد

 مدیرعامل شبکه منابع طبیعی و محیط زیست استان مرکزی گفت: در عرصه های بیابانی وسیع که امکان بهره گیری از پوشش گیاهی پایین است برای جلوگیری از حرکت شن‌های روان، ریز گردها و ذرات معلق در هوا به اجبار باید از مالچ پاشی استفاده شود ولی در عرصه های کوچک می توان با پوش گیاهی این مشکل را برطرف کرد.

جلیلی افزود: با مالچ پاشی در اراضی بیابانی نمی توان سیلاب را کنترل کرد در صورتی که استفاده از پوشش گیاهی و درختچه در این اراضی ضمن تثبیت شن‌های روان از بروز سیلاب در اراضی طبیعی جلوگیری شده و رواناب‌ها جذب سفره‌های زیر زمینی می‌شوند.

وی ادامه داد: همچنین با استفاده از پوشش گیاهی برای جلوگیری از حرکت ریزگردها، بستر طبیعی برای تغذیه جانداران نیز فراهم شده و محیط زندگی برای آنها ایجاد می شود.

مدیرعامل شبکه‌ مردم نهاد منابع طبیعی و محیط زیست استان مرکزی خاطرنشان کرد: مالچ پاشی علاوه بر نفوذ در لایه‌های زیرین خاکی و تخریب محیط طبیعی، بر روی فضای زندگی جانداران که در لایه‌ها خاک زندگی می کنند تاثیر منفی ایجاد می کند در حالی استفاده از پوشش گیاهی این مشکل را ندارد.

جلیلی خاطرنشان کرد: اداره کل منابع طبیعی رویکرد استفاده از پوشش گیاهی برای مقابله با حرکت شن‌های روان در عرصه‌های بیابانی را در دستور کار خود قرار داده‌ و با کاشت گیاه قره داغ و گیاهانی که با  اقلیم استان مرکزی سازگاری دارند، توانسته نسبت به تثبیت ریزگردها در استان و کویر میقان که کانون ریزگرد در اطراف اراک است اقدام کند.

مالچ‌پاشی با نفتی آن بیشترین آسیب را برای محیط زیست به همراه دارد

رئیس شبکه‌های مردم نهاد زیست محیطی استان مرکزی نیز در این خصوص گفت: امروزه از مواد مختلف طبیعی، نفتی و نانو برای مالچ پاشی و جلوگیری از حرکت شن‌های روان در عرصه‌های بیابانی استفاده می شود که نوع نفتی آن بیشترین آسیب را برای محیط زیست به همراه دارد.

«سیاوش آقاخانی» افزود: مالچ پاشی از جمله اقدامات اولیه برای تثبیت و جلوگیری از حرکت شن‌های روان به منظور کاشت و توسعه گیاهان و درختچه‌های سازگار با عرصه‌های بیابانی و خشک است.

وی ادامه داد: برای جلوگیری از بروز مشکل زیست محیطی نیاز است پیش از اجرای طرح مالچ پاشی در عرصه‌های بیابانی، ارزیابی‌های زیست محیطی انجام و گونه‌های گیاهی و جانوری که بر اثر اجرای این طرح دچار آسیب می‌شوند مورد بررسی قرار گیرد که این مهم اکنون در کشور ما انجام نمی‌شود.

رئیس شبکه‌های مردم نهاد زیست محیطی استان مرکزی گفت: بدترین نوع مالچ پاشی در اراضی بیابانی را نوع فرآورده‌های نفتی است که تا ۱۰ سال گذشته از آن استفاده می شد.

آقاخانی افزود: چهار تا پنج سال گذشته نیز برای تثبیت شن‌های روان در عرصه‌های بیابانی از نوع نانو این ماده استفاده شده‌است که پیامدهای کمتری برای محیط زیست به همراه دارد.

آقاخانی:بدترین نوع مالچ‌پاشی در اراضی بیابانی، نوع فرآورده‌های نفتی است که تا ۱۰ سال گذشته از آن استفاده می‌شد

وی اظهار داشت: استفاده از گونه‌های سازگار با عرصه‌های بیابانی و توسعه این گونه از جمله مهمترین راهکارها برای مقابله با حرکت ریزگردها و عدم استفاده از مالچ پاشی در عرصه های بیابانی است.

وی افزود: مالچ پاشی عرصه‌های بیابانی ۲ تا سه ماه از حرکت شن‌های روان جلوگیری کرده و با از بین رفتن توان چسبندگی حرکت ریزگردها در طبیعت آغاز می‌شود در صورتی که تثبیت بیولوژیکی راهکاری مناسب و دائمی برای جلوگیری از حرکت شن‌های روان است.

مالچ پاشی در مناطقی با فرسایش بالای خاک انجام می‌شود

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی در این خصوص گفت: مالچ پاشی بیشتر در مناطقی انجام می شود که ساختمان خاک از بین رفته و فرسایش در آن مناطق زیاد است، زیرا  زمینه استقرار خاک، افزایش نفوذ آب و رشد گیاهان برای جلوگیری از فرسایش را به همراه دارد.

«عبدالحسین محمدی»،اجرای طرح‌های بیولوژیک را از جمله اقدامات و برنامه‌های اداره کل منابع طبیعی استان مرکزی برای جلوگیری از حرکت ریزگردها در اراضی بیابانی استان عنوان کرد و ادامه داد: برای جلوگیری از حرکت شن‌های روان طرح‌های بیولوژیکی از جمله کاشت گیاهان مقاوم به کم آبی و خشکی و اجرای ۱۰۰ هکتار بادشکن غیر زنده در کویر میقان اراک انجام شده‌است.

موی اظهار داشت: ایجاد بادشکن غیرزنده با هدف جلوگیری از حرکت شن‌های روان و کنترل ریزگردهای محلی در کویر میقان اراک انجام شده و اجرای این طرح فرصتی برای فعالیت های بیولوژیکی و کاشت انواع گیاهان مقاوم در برابر شوری از جمله آتریپلکس، قره داغ و بره داغ در بین این بادشکن‌ها  ایجاد کرده است.

محمدی افزود: این بادشکن ها با ارتفاع یک متر و از جنس نی و کنف در نقاط بحرانی کویر میقان اراک ایجاد شده و تا ۱۰ برابر ارتفاع خود بر روی سرعت باد تاثیر می‌گذارند و حرکت شن های روان را کند می‌کنند.

وی کاهش فرسایش خاک و جلوگیری از بیابان‌زایی را از برنامه‌های مهم این اداره کل عنوان کرد و گفت: عملیات بوته‌کاری سال گذشته در یک هزار و ۸۰ هکتار از اراضی بیابانی این استان انجام شد.

محمدی افزود: انواع گونه‌های مقاوم به خشکی و کم‌آبی از جمله آتریپلکس و قره‌داغ در راستای مقابله با بیابان‌زایی و گرد و غبار در  در اراضی بیابانی شهرستان‌های اراک، ساوه، زرندیه و محلات کشت شده‌است.

وی ادامه داد: ۷۶ میلیارد ریال منابع مالی سال گذشته از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی برای کاشت، توسعه، مراقبت و نگهداری گونه‌های کشت شده در اراضی بیابانی استان مرکزی اختصاص یافت.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی بوته کاری در ۴۵۰ هکتار از اراضی بیابانی استان را از برنامه‌های این اداره کل در سال آینده عنوان کرد و گفت: مطالعات لازم برای کشت گونه‌های مقاوم به خشکی و کم آبی در اراضی بیابانی شهرستان‌های ساوه، کمیجان و محلات انجام شده و با اختصاص اعتبار، بوته‌کاری در این اراضی آغاز می‌شود.

عملیات بیابان‌زدایی در کویر میقان اراک

رئیس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی اظهار داشت: کویر میقان اراک با مساحت کلی ۵۰ هزار هکتار، دارای ۱۱ هزار و ۵۸۰ هکتار کانون بحرانی و در معرض خطر فرسایش بادی است که به‌دلیل همجواری با کلانشهر اراک، جلوگیری از فرسایش خاک و مقابله با گرد و غبار  آن ضروری است.

«آتنا فرجی» افزود: ۱۵۰ هکتار گیاه قره داغ امسال با هدف تثبیت شن‌های روان و بیابان‌زدایی در اراضی کویر میقان اراک انجام شده‌ و  بیش از ۳۷ هزار اصله نهال قره داغ در این مدت از محل اعتبارات سفر ریاست جمهوری به استان مرکزی در اراضی این کویر  کشت شد.

وی خاطرنشان کرد: با کشت این میزان گیاه قره داغ در کویر میقان اراک، اکنون زیستگاه این گونه گیاهی منحصر به فرد در سطحی معادل ۴۵۰ هکتار از کویر میقان این شهرستان احیا و توسعه یافته‌ است.

وی ادامه داد: قره‌داغ با نام علمی Nitraria scoberi از جمله گونه‌های شاخص این استان و از ذخایر ژنتیکی کویر میقان اراک است و به‌دلیل اهمیت بالای آن در تثبیت شن‌های روان و بیابان‌زدایی به‌عنوان قهرمان کویر لقب گرفته‌ است.

فرجی افزود: کشت گیاه قره‌داغ در کویر میقان اراک علاوه بر تثبیت خاک، این محل را  به عنوان مکانی جذاب برای طبیعت‌گردی علاقه‌مندان به کویر تبدیل کرده است.

رئیس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی گفت: ۲۳۳ هزار و ۲۰۰ اصله نهال گلدانی آتریپلکس کانی سنس و قره داغ نیز سال گذشته در کانون های بحرانی فرسایش بادی کویر میقان اراک کشت شد.

کشت گیاه قره‌داغ در کویر میقان اراک علاوه بر تثبیت خاک، این محل را  به عنوان مکانی جذاب برای طبیعت گردی علاقه‌مندان به کویر تبدیل کرده است
وی یادآور شد:  گیاه آتریپلکس کانی سنس و قره داغ از نهال‌های مقاوم و سازگار با منطقه کویر میقان اراک است که در یک هزار هکتار از اراضی حاشیه کویر میقان این شهرستان کاشته شده‌ است.

فرجی خاطرنشان کرد: این گیاهان مقاوم به خشکی و تنش پس از ۲ سال آبیاری می‌توانند به‌صورت طبیعی به رشد خود ادامه دهند.

استان مرکزی با ۲۹ هزار و ۵۳۰ کیلومتر مربع وسعت، حدود یک و ۸۲ صدم درصد از مساحت کشور را به خود اختصاص داده که ۷۰ درصد آن را عرصه های منابع طبیعی تشکیل می‌دهد.