هشدارها برای شنا در آب‌های مازندران

 نمونه بارز حادثه تلخ در سواحل دریای خزر امسال همزمان با شروع طرح سالمسازی دریا در روز پانزدهم خرداد با غرق ۲ مسافر تهرانی رقم خورد ، مسافرانی که از ساحل پلاژ خصوصی و در خارج از طرح ساماندهی دریا وارد آب شدند و به دلیل عدم تسط به فنون شنا در دریا ، جان خود را از دست دادند.

صحنه های غم انگیز غرق شدن در سواحل شمال، هشداری به مسافران، گردشگران و تمامی شهروندانی است که همه ساله برای شنا و استفاده از آب‌های ساحلی دریای خزر راهی این خطه می شوند.

خطر غرق شدن در منابع آبی بویژه سواحل مازندران عوامل زیادی دارد به همین دلیل علاوه بر ضرورت انجام شنا فقط در ۹۱ نقطه از مناطق طرح دریا ؛ ضرورت توجه به هشدارهای  عمومی و رعایت نکاتی مهم در شنا نیز مورد تاکید است.

به اعتقاد مسئولان و کارشناسان، مسائل زیادی در وقوع حوادث تلخ و ناگوار مرگ و میر در دریای خزر موثر بوده که عمده آن به سهل انگاری خانواده ها، رعایت نکردن نکات ایمنی و علت مهم تر ناشی از ناآگاهی از وضعیت سواحل دریای خزر است.آشنایی با فنون اولیه شنا، آشنایی با محدودیت ها و رعایت آن‌ها از ابتدایی ترین الزامات قبل از شنا است که بسیاری هنگام ورود به آب های ساحلی دریای خزر نادیده می گیرند.

اهمیت دریا در حوزه گردشگری مازندران آنقدر مهم است که بر اساس بررسی های صورت گرفته از سوی اداره کل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری مازندران ،سالانه بیش از ۹۰ درصد از مسافران و گردشگران با هدف استفاده از سواحل دریا به استان سفر می کنند و به همین خاطر هم طی یک دهه گذشته همه ساله طرح های سالمسازی دریا در نقاط مختلف اجرا می شود.

اگر چه یکی از اهداف مهم اجرای این طرح حفاظت از جان شناگران است ، ولی به خاطر وضعیت سواحل دریای خزر و کمبود امکانات ، طرح تنها در نقاطی از ۳۳۸ کیلومتر طول ساحل مازندرانی این دریا اجرایی می شود. 

طبق اعلام استانداری مازندران حدود ۳۷۰ نقطه حادثه خیر در محدوده سواحل دریای خزر شناسایی شده است و برای جلوگیری از شنا علاوه بر نصب تابلوی " شنا ممنوع "  حدود ۹۰۰ نفر از نجاتگران نیز برای حفظ سلامت مجاوران و مسافران در این نقاط مستقر هستند.

البته طرح ساماندهی دریای خزر به دنبال افزایش آمار مرگ ناشی از غرق شدن در آب های ساحلی دریای خزر در حوزه استحفاظی مازندران از سال ۹۱ به صورت آزمایشی شروع شد و از سال ۹۲ با حضور ناجیان غریق و مدیریت جمعیت هلال احمر استان و نظارت استانداری و دستگاههای چون نیروی انتظامی، تربیت بدنی و  اورژانس ۱۱۵ وضعیت رسمی به خود گرفت.
اجرای این طرح باعث کاهش غریق شد به طوری که براساس آمار رسمی در سال گذشته حدود ۳۰ نفر در طرح های ساماندهی غرق شدند ، در حالی که در سال ۹۱ تعداد غرق شدگان بیش از ۲۰۰ نفر بود.

اگر چه طرح سالمسازی آمار مرگ ناشی از غرق شدن را کاهش داد ، ولی نتوانست پس از یک دهه آن را به صفر برساند ، موضوعی که به اعتقاد کارشناسان تنها در صورت توجه مسافران و مجاروان به نکات فنی شنا قابل تحقق است.

توصیه های کارشناسان برای شنا در آب‌های مازندران 

کارشناسان شنا کردن در دریای خزر را متفاوت دیگر آب ها می دانند و علاقه مندان به شنا در این دریا باید چند نکته را رعایت کنند , یعنی آگاهی از چگونگی شنا در سواحل دریا می تواند به افرادی که قصد شنا در دریا را دارند کمک کند تا دچار مشکل نشوند.
موج و جریان های ناشی از آن بویژه جریان شکافنده، یکی از دلایل اصلی تلفات انسانی ناشی از شنا در سواحل است و ذکر این نکته نیز مهم است که بیشتر  جریان های ساحلی خزر ، امواج و جریان شکننده آن است جریانی که آنقدر قوی هستند که حتی شنا گران ماهر را هم غرق می کند.

جریان شکافنده مانند امواج معکوس دریاست . همان گونه که امواج دریا زمانی که به نزدیک ساحل می رسد خروشان تر می شود و هر مانعی را از سر راهش بر می دارد تا به سر به ساحل بسابد ، آب های عمقی نیز با همان سرعت و شاید بیشتر در رفت و برگشت شن های کف دریا را با قدرت می سابند. به همین خاطر هم است که وقتی داخل آب دریا حتی در کمترین نقطه عمقی ایستاده یا نشسته ایم ، ناگهان احساس می کنیم زیر پایمان خالی شده است.   

این وضعیت خالی شدن زیر پا که به خاطر جریان شکافنده رخ می دهد ، در نقاطی از آب های ساحلی که ارتفاع آب به بالای سینه شناگران می رسد ، بسیار خطرناک است چون با خالی شدن زیر پا که گاهی ممکن است تا یک متر باشد ، فرد تعادلش را از دست داده و دچار ترس و وحشت می شود. بسیاری از حوادث غرق شدگی در این مناطق رخ می دهد و به همین خاطر هم ناجیان غریق مستقر در سواحل همواره از شناگران می خواهند تا از محدوده معینی فراتر نروند.

به اعتقاد کارشناسان ، آنچه که باعث می شود تا افراد در برخورد با امواج شکافنده غرق شوند ، دسپاچگی آنهاست . بسیاری از قربانیان در این وضعیت تلاش می کنند تا با امواج شکافنده بجنگند و بر خلاف مسیر آن شنا کنند تا خودشان را به ساحل برسانند درحالی که تاکید کارشناسان این است که هیچگاه با جریان شکافنده مبارزه نکرده ، خلاف جهت جریان به سوی ساحل شنا نکنید بنا بر این آرام باشید و با جریان همراه شوید.

علاوه بر این نکات دیگری هم وجود دارد که رعایت آنها هنگام شنا برای حفظ سلامتی مهم است مانند :

- آشنایی با فنون اولیه شنا . آشنایی با محدودیت ها و رعایت آن‌ها از ابتدایی ترین الزامات قبل از شنا است.
- اطلاع از وضعیت عمق آب قبل از تصمیم به شیرجه زدن و حتی قبل از ورود به آب ضروری است. چرا که شیرجه در آب های کم عمق خطر ضربه به سر و نیز شکستگی گردن را به دنبال دارد ،هم چنین ورود به آب‌های عمیق برای مبتدیان، خطر غرق شدگی را افزایش می دهد.
-  بررسی دمای آب نیز ضروری است، به عنوان مثال اگر مدت زیادی در آفتاب مانده اید، از وارد شدن ناگهانی به آب سرد خودداری کنید، علت این توصیه پیشگیری از شوک دمایی است.
-  به تدریج وارد آب شوید یا ابتدا گردنتان، بعد شکم و قفسه سینه را خیس کنید.
-  به هیچ وجه تنها و در محیط هایی که نجات غریق حضور ندارند ،شنا نکنید.
- در آب و موقع شنا شوخی های خطرناک نکنید.
-  پس از مصرف داروهایی که موجب خواب آلودگی یا شل شدن عضلات می شوند، شنا نکنید.
- به هیچ وجه تشت های آب و لگن ها و یا حوضچه های کوچک آب را در جایی که کودک خردسال وجود دارد، بدون توجه رها نکنید.
- توانایی خود را در شناکردن بیش از حد در نظر نگیرید. یک سوم قربانی های غرق شدگی با فن شنا به طور کامل آشنا بوده اند.
- در صورت مواجه با یک غریق، اگر با فن نجات غریق آشنا نیستید، سعی کنید فقط با استفاده از چوب یا طناب یا جلیقه نجات و یا تشکیل زنجیره انسانی به وی کمک کنید.
- برای نجات یک غریق اول امنیت خود را در نظر بگیرید. از پشت به غریق نزدیک شوید و از او بخواهید تقلا نکند.
- پس از رساندن غریق به ساحل، سریع با اورژانس تماس بگیرید.
- مراقب شکستگی های گردن باشید. (در بسیاری از موارد شیرجه زدن در آب‌های کم عمق به دلیل شکستگی گردن مرگ فرد را به دنبال دارد)

خطر غرق شدن در رودخانه‌ها ، سدها، آب‌بندها و کانال‌های آبی مازندران 

در استان مازندران ۱۲۰ رشته رودخانه ، ۱۰ سد ، ۸۰۰ قطعه آب بندان و ۵۰۰کیلومتر کانال مدرن دارد که در کنار دریا برای شنا هم مورد استفاده قرار می گیرند که برای استفاده از این اماکن نیز محدودیت ها و هشدار های عمومی  وجود دارد که باید مورد توجه قرار بگیرد.

طبق اعلام رسمی شرکت آب منطقه ای استان مازندران شنا در دریاچه پشت سدهای مخزنی و همچنین کانال های آبیاری که یکی از تفریحات رایج مردم بومی استان مازندران و مسافران به شمار می رود ، ممنوع  است ، چرا که تمامی زیر ساخت ها و تاسیسات تعبیه شده در این مناطق تنها برای انتقال آب به زمین های کشاورزی است و امکاناتی برای شنا کردن در آنها وجود ندارد.

کارشناسان اعلام می کنند که بسیاری از رودخانه ها با وجود ظاهری آرام بسیار خطرناک و عمیق هستند به نحوی که فرد بعد از چند قدم جلو رفتن در رودخانه متوجه عمق زیاد آن شده و گرفتار گردآب می شود، بنابراین توصیه اکید این است که بدون اطلاع از وضعیت رودخانه هرگز برای شنا در آن اقدام نکنید.

بر اساس آمار پزشکی قانونی استان مازندران  سال گذشته ۱۰۹  نفر در دریا ، رودخانه ، استخر و کانال های آبی استان غرق شدند که از این تعداد ۶۲ نفر در دریا ، ۳۳ نفر در رودخانه ، ۲ نفر در استخر شنا ، چهار نفر هم در دریاچه مصنوعی و سد ، چهار نفر در کانال و سه نفر هم سایر مکان ها و یک نفر هم استخر کشاورزی جانشان را از دست دادند. نکته مه این که از ۶۲ نفر قربانی دریا ، ۳۲ نفر هنگام شنا در خارج از محدوده طرح دریا جان باختند.