دکتر یوسف قرشی شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هرچه جلوتر می رویم ایران کم کم به این نتیجه می رسد که ملاحظه بین دو نگاه سیاست بین الملل و حقوق بین الملل را در رفتار خود به نفع سیاست بین الملل و براساس ساز و کارهایی که دارد حل و فصل کند.
وی افزود: ایران اکنون به دنبال این است که با ساز و کارهایی مانند استمرار و افزایش درصد غنی سازی و بالابردن مقدار ذخیره اورانیومی که در اختیار دارد باعث ایجاد نگرانی در طرف مقابل شود اما این اقدامات به حدی نیست که باعث اعمال تحریم های جدید و قاطع علیه کشور ما شود زیرا این اقدامات، ایران را به بمب اتمی نمی‌رساند.
استاد روابط بین الملل دانشگاه شیراز گفت: متعهد بودن به برجام همچنان در جهت حفظ منافع ملی ایران است و این موضوع باید مورد توجه تصمیم‌گیران در این حوزه باشد.
وی با بیان اینکه برخی منتقدان برجام آن را محصول پیروی نکردن از سیاست‌های عالی نظام می‌دانند، در حالی که مذاکره و برجام محصول تصمیم کل نظام بوده است، افزود: برجام تفاهم‌نامه‌ای بین المللی و در جهت حفظ منافع ملی بود که هنوز نیز متعهد بودن به آن، برای کشور منفعت در پی دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز منطق برجام را خلع سلاح می‌داند و می افزاید: جمهوری اسلامی ایران از ابتدا رسما اعلام کرده که به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و در عین حال قصد استمرار برنامه صلح آمیز هسته‌ای خود را دارد.
وی با بیان این مطلب که چارچوب فعالیت هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران از ابتدا مقررات بین‌المللی بوده است، گفت: برجام به دلیل اینکه ایران را از حق طبیعی خود محروم نمی‌کند، بحث راستی‌آزمایی و استمرار غنی سازی را به ویژه در قالب تحقیق و توسعه دارد که همه این موارد مسائلی قانونی است که حق جمهوری اسلامی ایران است.
قرشی با اشاره به خروج یکجانبه ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا از برجام گفت: اینکه کشوری مانند ایالات متحده آمریکا از قدرت خود سوء استفاده کرده، امری بدیهی است و در جهان هر قراردادی تحت تاثیر قدرت قرار می‌گیرد و عملا سیاست بین الملل همیشه بر حقوق بین الملل سایه می اندازد.
دو راه فراروی ایران
این عضو هیات علمی دانشگاه شیراز ادامه داد: ایران اکنون دو راه پیش رو دارد یا تابع سیاست بین الملل و یا حقوق بین الملل باشد، از طرفی زمانی که جمهوری اسلامی، برجام را پذیرفت نشان داد که ایران تابع حقوق بین الملل است و همچنان نیز این امر تداوم دارد.
قرشی اظهار داشت: بدعهدی و خروج آمریکا از برجام که تحت تاثیر سیاست بین المللی این کشور بوده دو راه فراروی ایران قرار داده است که راه نخست، تبعیت از حقوق بین الملل و تعهد به برجام و خلع سلاح و رعایت چارچوب ان پی تی است و دوم اینکه براساس سیاست بین الملل که در این نوع نگاه حرف اول را قدرت می زند تعاملات خود را تعریف کند.
وی اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران بعد از خروج آمریکا از برجام تاکنون حد وسط را در نوع برخورد خود با این موضوع در نظر گرفته بگونه‌ای که تا حدی جلو رفته که برجام نقض نشود و تا حدودی هم یادآوری و تذکر لازم را به اروپا و آمریکا داشته باشد.
ورود ایران به عرصه قدرت بین‌الملل
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با بیان اینکه بعد از خروج آمریکا از برجام،ایران بسیار با احتیاط گام برداشته و سعی در نقض حقوق بین الملل نداشته است، گفت: تبعیت ایران از سیاست بین الملل به معنی وارد شدن کشور ما به بازی قدرت است که در این خصوص دست ایران کمی بازتر می‌شود به‌گونه‌ای که کشور ما در منطقه به جای همراهی با آمریکا از این کار سرپیچی می کند.
قرشی توضیح داد: ایران از سال ۲۰۰۷ به بعد خصوصا در کشور عراق با ایالات متحده آمریکا همکاریهای بسیاری داشته که اکنون این همکاری ها به شدت کاهش پیدا کرده است.
وی ادامه داد: ایران در خصوص دیگر موضوعات منطقه‌ای نیز از ظرفیت‌های خود بهره گیرد، هرچند که شاید به زیان اقتصادی کشور ما نیز تمام شود اما آمریکا می داند که زمانی که به بازی قدرت وارد شد ایران هم می تواند اقداماتی در این زمینه انجام دهد.
وی اضافه کرد: قدرت ایران در خلیج فارس نیز بر همگان مشخص است و یا اینکه کشور ما اخیرا با ونزوئلا که بسیاری این کشور را حیات خلوت آمریکا می‌دانند وارد تعاملات اقتصادی شده که این امر نشان از ورود ایران به سیاست قدرت بین المللی دارد.
استاد روابط بین الملل دانشگاه شیراز با بیان این مطلب که در شرایط کنونی طرف مقابل یعنی آمریکا می‌تواند از مواضع کنونی خود عقب نشینی کند،گفت: زمانی که ایران وارد بازی قدرت و سیاست بین الملل می‌شود قطعا اقتصاد ما نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و وارد بازارهای ناخواسته‌ای می شویم بدین شکل که دیگر نمی‌توانیم فروش نفت را به راحتی پیگیری کنیم و باید دنبال بازارهای غیرمعمول باشیم که در پی آن هزینه‌هایی نیز به کشور تحمیل می‌شود.
ترامپ در صورت انتخاب مجدد باید به میز مذاکره روی آورد
او معتقد است که ورود به سیاست بین الملل در شرایط کنونی برای هر دو طرف ایران و آمریکا هزینه‌هایی در پی داشته است.
قرشی اظهار داشت: اگر ترامپ در انتخابات آینده نیز بعنوان رییس جمهوری آمریکا انتخاب شود باید از توجه صرف به سیاست بین الملل عقب نشینی کرده و به ساز و کارهای مسالمت آمیز و حقوق بین‌الملل و اصطلاحا میز مذاکره روی آورد.
چشم‌انداز تعامل ایران و اروپا
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز در ادامه به رابطه ایران و اروپا بعد از خروج آمریکا از برجام اشاره کرد و گفت: رویکرد تعامل بر رابطه ایران و اروپا از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون حاکم بوده گونه‌ای که این تعاملات در حوزه اقتصادی همواره بسیار خوب و در بالاترین سطح خود بوده است.
وی ادامه داد: رابطه ایران و اروپا طی چهار دهه اخیر در خصوص یکسری موارد محدود از جمله حقوق بشر دچار تاثیراتی شده اما این موضوع بر اقتصاد ایران، زیاد اثرگذار نبوده است.
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز اضافه کرد: اروپائیان در حوزه تسلیحات از جانب ایران نگرانی‌هایی دارند ولی در نهایت اروپا عنصری بوده که آمریکا را از سیاست خصمانه علیه ایران بازداشته و این اتحادیه وزنه‌ای برای کشور ما بشمار می رود که مانع سیاست های یک جانبه گرایانه آمریکا علیه ایران شود.
قرشی عنوان کرد: بعید است که ایالات متحده آمریکا بتواند اجماعی جهانی در خصوص موضوع تسلیحاتی ایران ایجاد کند و هرچقدر ایران خود را به مفاد برجام متعهدتر بداند طبیعتا اتحادیه اروپا با ایران همراه‌تر خواهد بود.
وی این موضوع را که ایران می تواند از ظرفیت اتحادیه اروپا برای بهبود اوضاع اقتصادی خود بهره ببرد را درست ندانست و گفت: اقتصاد دنیا اکنون بر محور اتحادیه اروپا، آمریکا، ژاپن و اخیرا چین می چرخد و بخش عمده آن در اختیار آمریکا است و اتحادیه اروپا نیز به دلیل خوی کدخدامنشی آمریکا در این خصوص راهی جز همراهی با این کشور ندارد.
سیر تحولات برجام در یک نگاه
سه‌شنبه ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ سرانجام دو سال مذاکرات فشرده دولت یازدهم و دو دهه مذاکره ایران با ۶ قدرت جهانی به پایان رسید و آمریکا، انگلیس، روسیه، چین، آلمان، فرانسه توافق کردند تا در قالب برجام حقوق هسته ای ایران را به رسمیت شناخته و تحریمهای جهانی علیه جمهوری اسلامی را ملغی کنند.
ایران هم برای اعتمادسازی در سطح بین الملل اقدامات متقابلی انجام داده و سطح همکاریهای خود را با آژانس بین المللی انرژی اتمی گسترده‌تر دنبال کند.
برجام به یکی از مهمترین توافق‌های بین المللی تبدیل شد و توانست بسیاری از ایران هراسی‌های رژیم صهیونیستی و آمریکا و هم پیمانان منطقه‌ای کاخ سفید را خنثی کند.
دو ماه بعد یعنی ۲۳ مهرماه مجلس نهم این توافق را به تصویب رساند و به این ترتیب نمایندگان مجلس هم در جریان مفاد این توافق نامه قرار گرفتند. برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام سه ماه بعد در ۲۷ دی ماه ۹۴ به مرحله اجرا درآمد و تا ۱۸ اردیبهشت ۹۷ توانست در سایه رفع تحریم‌ها رشد اقتصادی ایران و صادرات نفت و میزان سرمایه‌گذاری را در کشور افزایش دهد.
در این تاریخ «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا ادعاهای خود در زمینه برجام را جامه عمل پوشاند و از این توافق خارج شد. بسیاری از تحلیلگران همان زمان از پایان برجام سخن گفتند اما با تداوم حضور پنج کشور دیگر عضو این توافق، برجام پابرجا ماند.
ایران یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام سیاست صبر راهبردی را در پیش گرفت ولی بعد از یک سال و بعد از مشاهده بی‌عملی سایر شرکای برجام و با هدف توازن بخشی به این توافق کاهش تعهدات برجامی خود را به شرکای برجام اعلام و طی پنج مرحله از تعهدات فنی هسته‌ای خود کاست به طوری که دیگر ایران به محدودیت‌های برجامی عمل نمی‌کند و صنعت هسته‌ای صرفا بر اساس نیازهای کشور مسیر خود را طی می‌کند.
با این حال ایران بارها اعلام کرده است که اقدامات ایران بازگشت پذیر است و هر گاه سایر شرکای برجام به تعهدات خود در قبال ایران عمل کنند ایران هم از کاهش تعهدات خود عقب‌نشینی خواهد کرد و کاهش تعهداتش هم در راستای حفظ این توافق بوده است.
۲۲ مهرماه امسال، یکی از مهمترین فرازهای برجام یعنی پایان تحریمهای تسلیحاتی ایران فرامی‌رسد؛ آمریکا در ماه‌های اخیر همه تلاش خود را کرده است مانع از تحقق این اتفاق شود اما دستگاه دیپلماسی ایران تلاش‌های گسترده‌ای برای پایان این تحریم‌ها به کار بسته است.
نظر شما