حافظ ناظری و نغمه‌های جهانی صلح

من عاشق ایرانم. خودم را قطره کوچکی از این اقیانوس بی‌پایان می‌دانم؛ اقیانوسی که قرن‌ها با فرهنگ، هنر، ادبیات و رسوم موسیقی و… جهان را تحت‌تاثیر قرار داده. چطور می‌توانم رابطه‌ام را با کشورم قطع کنم؟ همیشه یکی از آرزوهایم این بوده است که روزی بتوانم کاری انجام دهم که باعث غرور و افتخار این مملکت شوم… حتی اگر در ایران سنگ هم به من پرتاب کنند، از مملکتم دست نمی‌کشم. کسی نمی‌تواند نام ایران را از من جدا کند. هر اتفاقی بیفتد من تا لحظه‌ای که جان در بدن دارم و نفس در سینه، برای این مملکت تلاش می‌کنم.

این سخنان از زبان فردی بیرون می آید که در درجه نخست به دلیل اینکه فرزند یکی از مشاهیر موسیقی کلاسیک ایران، شهرام ناظری بوده؛ در دنیای هنر شناخته شده است. حافظ ناظری متولد ۸ مرداد ۱۳۵۸ خورشیدی است که به دلیل قرار گرفتن در خانواده هنری خیلی زود جذب دنیای موسیقی شد. اگر بخواهیم دقیق تر درباره ورود او به دنیای هنر سخن بگوییم باید این طور ابراز کرد که حافظ ناظری از ۳ سالگی درس آواز را شروع کرد و از همان سال‌ها شروع به نواختن تنبور و سه تار کرد. ۷ ساله بود که مطالعاتش در این باره آغاز شدند. پس از آن به نوازندگی دف پرداخت و تکنیک‌های منحصر به فردی را در دف نوازی به وجود آورد که بسیاری از جوانان ایرانی از تکنیک‌های وی در حال حاضر استفاده می‌کنند. او از ۹ سالگی در کنسرت‌های سنتی اروپا و خاورمیانه پدرش شرکت می‌کرد. در ۱۶ سالگی در فستیوال هسفینکس بلژیک شرکت کرده و حضور در فستیوال‌هایی چون دل‌کاپولو ایتالیا، دلاویر پاریس و فستیوال بیت‌الدین لبنان از جمله دیگر برنامه‌های او بود.  وی در ۲۰۰۰ میلادی گروهی از نوازندگان جوان و با استعداد را دور هم جمع کرد و گروه رومی_مولانا را تشکیل داد و کنسرت‌هایی را دربرخی شهرهای ایران اجرا کرد. هنگامی که ۱۹ ساله بود، برای تحصیل موسیقی کلاسیک غربی به نیویورک مهاجرت کرد. (۱)

سالشمار فعالیت های هنری و موسیقیایی حافظ ناظری

در سال ۱۳۷۵خورشیدی، حافظ ناظری به دف‌نوازی در آلبوم «حیرانی» پدرش پرداخت و سپس به‌عنوان نوازنده‌ سه‌تار در اجراهای پدرش حضور یافت. از همان سنین پایین، او به طور دایم پدرش را در تورهای معتبر اروپایی و جشنواره‌های متعدد همراهی می‌کرد.

در سال ۱۳۷۹، حافظ ناظری گروه موسیقی «مولوی» را تشکیل داد که از نوازندگان جوان تشکیل شده بود و به همراه آن‌ها، در ۲۰ شهر ایران به اجرای برنامه پرداخت. این تور موسیقی نه‌ تنها مخاطبان جوان بیشتری را در داخل و خارج از کشور به موسیقی سنتی ایران جذب کرد، بلکه اجرای این گروه در تهران با جذب بیش از ۱۴۰ هزار هنردوست توانست در خاورمیانه رکورددار شود. قطعات منتخب این تور به وسیله ارکستر فیلارمونیک ارمنستان در سالن «رویال آلبرت» لندن، جشنواره‌ موسیقی «سودرا تیترن» در استکهلم، جشنواره‌  «فز» در مراکش و در «تئاتر شهر» در فرانسه اجرا شد.

در ۱۳۸۰ خورشیدی، نخستین اجرای مستقل حافظ ناظری و در کاخ سعدآباد اتفاق افتاد که او به عنوان سرپرست گروه به همراه چند نوازنده جوان دیگر آواز پدرشان را همراهی می‌کردند.

در ۱۳۸۴ خورشیدی، حافظ ناظری دیپلم افتخاری آهنگ‌سازی را از طرف کالج موسیقی «منز» دریافت کرد. در همان سال، او به همراه گروه مولوی توری را در آمریکای شمالی آغاز کرد که موفقیت چشمگیری داشت. اجرای این تور در ۱۱ دسامبر ۲۰۰۵میلادی رکوردی در زمینه‌ فروش بلیط‌ از خود بر جای گذاشت. موفقیت‌ حافظ ناظری سبب شد که دعوت‌نامه‌هایی از طرف شبکه‌های رادیویی از قبیل KPBS، KPFA، UK Berkely  و NPR  در آمریکا دریافت کند و در مصاحبه‌هایی در شبکه‌های تلویزیونی از قبیل  CNN، BBC، FOX و ABC NEWS حضور داشته باشد.

در ۱۳۸۵ خورشیدی، حافظ ناظری با همراهی گروه خود توانست بزرگترین اجرایش را به مناسبت هشتصدمین زادروز مولانا در لس‌آنجلس برگزار کند. این برنامه با استقبال بی‌نظیری روبه‌رو شد. در واقع رویکرد اصلی پروژه‌ مولوی این بود که جهانیان را به هم نزدیک کرده و اثری ایجاد کند که در شرق و غرب طنین‌انداز شود. به‌گونه‌ای که خود حافظ می‌گوید، هدفش از راه‌اندازی پروژه‌ مولوی این بوده که یک موسیقی متعادل تولید کند. مانند پیوند پدری ایرانی و مادری آمریکایی که در نتیجه فرزند آن‌ها نه ایرانی است و نه آمریکایی.

در ۱۳۸۶ خورشیدی، حافظ ناظری کار روی اثر «فردوسی» را همراه با پدرش آغاز کرد. حافظ ناظری اعتقاد دارد که بیان شاهنامه بسیار خاص است و نمی‌توان آن را با فرم ساده‌ موسیقی ایرانی به مخاطبان عرضه کرد. به همین جهت در آثار خود به دنبال نوعی موسیقی‌ است که در جهان نیز حرفی برای گفتن دارد. او دلیل موفقیت‌ آلبوم «ناگفته» در خارج از ایران را همین مساله می‌داند. در واقع حافظ ناظری در این آلبوم تلاش کرده تا بتواند موسیقی شرق و غرب را ترکیب کند. اثر «ناگفته» با نام انگلیسی Untold که بخشی از پروژه سمفونی رومی است، در ۲۰۱۵ میلادی  منتشر شد. لازم به گفتن است که حافظ ناظری پروژه‌ درسی خود را نیز بر روی اشعار فردوسی انجام داده است. (۲)

سبک و سیاق موسیقی حافظ ناظری

 حافظ ناظری بیشتر در میان مخاطبان موسیقی به خاطر سه‌تار نوازی‌اش شناخته می شود، اما او ساز جدیدی نیز ابداع کرده است. ساز او با الهام از سه‌تار ساخته شده و به یادبود حافظ شیرازی نام‌گذاری شده است. حافظ می‌گوید که چون سه‌تار از نظر کوک و صدای بم به اصلاح نیاز داشته، این ساز جدید را خلق کرده تا با توجه به تکنیک‌های جدید در سده بیستم، بتواند پاسخگوی تکنیک‌های جدید باشد. حافظ ناظری در کنسرت‌های خود در ایران، این ساز را روی صحنه برده و نواخته است.

او در خصوص تاثیرگذاران و استادان خود در موسیقی چنین گفته است: من در خانواده ای استثنایی بزرگ شده ام که محل رفت و آمد استادان موسیقی بوده است. اسطوره من در موسیقی ایرانی در آواز استاد طاهرزاده و در نوازندگی استاد علی اکبر خان شهنازی هستند.

حافظ ناظری همچنین درباره یکی از ابهامات حاشیه ای و پرشمار درباره تاثیر نسبت با شهرام ناظری و موفقیت و شهرت خودش چنین گفت: در جهان هیچ؛ موسیقیدانان ایرانی در جهان به اندازه یک قطره هم شناخته شده نیستند و استادان ما وقتی خارج از کشور کنسرت می گذارند، شاید تعداد زیادی هم در کنسرت ها شرکت نمی کند، پس من هر کاری آن سوی دنیا کرده ام، فقط خودم بوده ام. به نظر من مطرح شدن در کشوری ۷۰ میلیون نفری ساده تر از مشهور شدن در جهان ۵ میلیارد نفری است. در ایران یکی از خصلت های ما اسطوره سازی است هرچند در نسل جدید این خصلت دارد از میان می رود. من اگر هزاران برابر از شهرام ناظری موفق تر باشم تا ابد پسر شهرام ناظری خوانده می شوم چون در ایران نام های شهرام ناظری و شجریان، ورای موسیقی شده اند و اینک جزوی از فرهنگ ایران هستند. (۳)

در یک کلام می توان گفت حافظ ناظری می‌خواهد با کارهایش پیام صلح را که روح اشعار مولاناست در زبان موسیقی بیان کند. او با ترکیب نوینی که از اهالی موسیقی ملل مختلف جهان گردهم جمع کرده نغمه‌ جهانی صلح و یگانگی را می‌خواند و به اذعان بسیاری از منتقدان بین‌المللی او و پدرش نقش چشم‌گیری در معرفی فرهنگ و موسیقی ایران در غرب داشته‌اند.

حافظ ناظری در اواخر ۱۳۹۷ خورشیدی با انتشار پستی در اینستاگرام درباره مهاجرت از ایران، بعد از ۲ سال خبر داد و درباره برگزاری کنسرت در کانادا نوشت:

منابع:

۱.پروژه سمفونی رومی به بهانه سالروز تولد حافظ ناظری؛ خبرگزاری ایسنا

۲.فعالیت های موسیقی حافظ ناظری؛ مجله موسیقی گفت وگوی هارمونیک

۲. مصاحبه با روزنامه شرق در مهر ۱۳۹۳