هشدار نسبت به خشکیدن خلیج گرگان

تهران - ایرنا - براساس نتایج تحقیقات میدانی محققان پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، در صورت بسته شدن دهانه خلیج ‏گرگان این خلیج به سرعت خشک می‌‎شود و به تالاب داخلی تغییر خواهد کرد.

به گزارش روز یکشنبه ایرنا از روابط عمومی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، حمید علیزاده لاهیجانی معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه و مسوول تیم نمونه ‏برداری تحقیقاتی میدانی در خلیج گرگان در این باره گفت: با توجه به کاهش عمق و مساحت خلیج گرگان طی سالیان گذشته ‏که در اثر عواملی چون کاهش تراز آب دریای خزر، بسته شدن کانال های ارتباطی مانند کانال خزینی، نرخ بالای رسوب گذاری در ‏خلیج گرگان و میزان بالای ورود مواد مغذی که سبب رشد و تراکم بسیار زیاد علف های دریایی ‏Ruppia maritima‏ در چند سال ‏اخیر شده، بیم آن می رود که در صورت عدم اقدام مبتنی بر راهکارهای دقیق علمی جهت بهبود شرایط این زیست بوم با ‏ارزش در جنوب دریای خزر، این خلیج به یک تالاب مرطوب داخلی تبدیل شود.‏

وی در بیان جزئیات مطالعات مرتبط با احیاء خلیج گرگان که در نواحی ساحلی و در دو فصل بهار و تابستان سال جاری انجام ‏شد به تشریح اندازه گیری های میدانی‎ ‎فصل بهار پرداخت و افزود: در این عملیات میدانی مطالعات فیزیک دریا شامل اندازه ‏گیری نیم رخ پارامترهای فیزیک و شیمیایی آب خلیج گرگان (دما، اکسیژن محلول، شوری آب، غلظت کلروفیل و کدورت) با استفاده ‏از دستگاه ‏CTD، بررسی میزان جریان ورودی و خروجی آب در خلیج گرگان، با استفاده از دستگاه های جریان سنج (‏RCM۹‎‏) و ‏همچنین در مطالعات زمین شناسی وضعیت رسوبات بستر، در مطالعات شیمی دریا میزان غلظت مواد مغذی ( نیتروزن و فسفر) ‏و در مطالعات زیست شناسی دریا شناسایی و فراوانی فیتو و زئوپلانکتونها و نیز کفزیان در خلیج گرگان مورد بررسی و مطالعه ‏قرار گرفت. ‏

علیزاده لاهیجانی به ذکر جزئیات نمونه برداری میدانی در سطح خلیج گرگان در فصل تابستان پرداخت و با بیان این که در چندین ‏ایستگاه نمونه برداری و مطالعات زمین شناسی، شیمی و زیست شناسی دریا و بررسی پراکنش و فراوانی میکروپلاستیک ها ‏و همچنین در سطح گسترده تری از  خلیج گرگان اندازه گیری پارامترهای فیزیکی آب با استفاده از دستگاه ‏CTD‏ انجام شد، ‏اظهار داشت: در تکمیل مطالعات شیمی دریا از ۶ رودخانه و زهکش ورودی به خلیج گرگان شامل (گرگانرود، بندر ترکمن، ‏قره سو، باغوکناره، محمدیه و بندرگز)  به منظور بررسی میزان بار مواد مغذی و بار معلق ورودی به خلیج گرگان نمونه برداری ‏صورت گرفت، همچنین با نصب دستگاه های جریان سنج و نیز تله های رسوب گیر به مدت ۱۵ روز بررسی دقیق میزان جریان ‏ورودی و خروجی به خلیج گرگان و نیز بررسی نرخ رسوب گذاری در نقاط مختلف آن به عمل آمد. ‏

معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با اشاره به نتایج به دست آمده از اندازه گیری های ‏میدانی و مدلسازی عددی تبادل آب در محدوده شبه جزیره آشوراده و خشکی (بندر ترکمن) اعلام کرد: تبادل آب در تراز بالای ‏آب دریای خزر با سهولت بیشتری صورت می گیرد و با کاهش تراز آب دریای خزر امکان تبادل آب از طریق کانال های ارتباطی ‏چاپقلی و آشوراده کمتر می شود، همچنین سرعت متوسط جریان در دوره اندازه گیری سه سانتی متر بر ثانیه و جهت آن به ‏سمت خلیج گرگان بود که این بدان معنی است که در دوره دو هفته ای اندازه گیری عمدتا آب دریای خزر وارد خلیج گرگان شده ‏است، دلیل این امر تبخیر زیاد آب در خلیج گرگان و نیز کاهش دبی آب ورودی رودخانه ها به خلیج گرگان است، هرچند که تراز ‏آب دریای خزر همچنان روند کاهشی دارد. ‏

علیزاده لاهیجانی نرخ رسوب گذاری در دهانه خلیج گرگان(بندر ترکمن - آشوراده) را بالا عنوان کرد و افزود: نرخ رسوبگذاری در این منطقه به ‏طور میانگین ۴۳.۱ سانتی متر بر سال اندازه گیری شد، مقدار رسوب گذاری در محدوده رشد گیاهان تالابی به مراتب بیشتر ‏است.‏

وی تاکید کرد: در صورتی که تراز آب کاهنده باشد یا این که حول تراز فعلی با اندکی نوسان، پایدار بماند، انتظار بسته شدن ‏دهانه خلیج گرگان را باید داشته باشیم، دلایل آن شامل انتقال رسوب از غرب به شرق در راستای میانکاله و از شمال به ‏جنوب در راستای گمیشان است، این رسوبات در دهانه خلیج گرگان ته نشست می کنند، کاهش تراز آب سبب کاهش عمق ‏در دهانه ورودی شده که نتیجه آن ایجاد شرایط مناسب برای رشد گیاهان تالابی و همچنین کاهش سرعت  آب است، در این ‏شرایط رسوبات بیشتری در دهانه خلیج به تله می افتند و بسته شدن دهانه را تسریع می کنند. ‏

وی نسبت به بسته شدن دهانه خلیج گرگان و به دنبال آن پیامد خشک شدن سریع خلیج با توجه به این که میزان تبخیر حدود ‏دو برابر بیشتر از میزان بارش است هشدار داد و تصریح کرد: بسته شدن دهانه خلیج گرگان باعث می شود این خلیج به سرعت ‏خشک شود، زیرا میزان تبخیر حدودا دو برابر بیشتر از میزان بارش است. آبدهی رودخانه های ورودی به خلیج گرگان حتی در ‏شرایط طبیعی آن قدر نیست که  بتواند کمبود آب آن را جبران کند، از این رو تسهیل تبادل آب خلیج گرگان از مسیرهای طبیعی ‏برای جلو گیری از خشک شدن آن ضروری است، تسهیل تبادل آب سبب بهبود کیفیت آب خلیج گرگان می شود اما عمق آب ‏خلیج گرگان و مساحت پهنه آبی آن به طور مستقیم وابسته به تراز آب است و با تسهیل تبادل آب تغییری نمی کند.‏

این پژوهشگر حوزه علوم دریایی گفت: مدل سازی غبار در منطقه با فرض خشک شدن خلیج گرگان نشان ‏می دهد که در این حالت خلیج گرگان به عنوان منبع غبار محلی عمل خواهد کرد که تا فاصله ۵۰  کیلومتر را تحت تاثیر قرار ‏خواهد داد، البته علاوه بر تسهیل تبادل آبی خلیج گرگان با دریای خزر از مسیرهای طبیعی آن باید اقدامات لازم برای کاهش ‏مواد مغذی حاصل از سکونت گاه ها، زمین های کشاورزی و آبزی پروری اجرایی شود، همچنین تامین حقابه زیست محیطی ‏رودخانه های ورودی سبب یکپارچگی و پایداری اکولوژیک خلیج گرگان خواهد شد. ‏

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha