اختلاف در ناتو، داغ از آتش قره‌باغ

به گزارش روز سه شنبه ایرنا، در حالی که دیگر کشورها در کنار سازمان ملل متحد و دیگر سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی از دو طرف خواستار پایان دادن به تنش‌ها میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان شده‌اند و بر ارائه راه‌حل غیر نظامی برای حل مناقشه قره باغ تاکید دارند، فرانسه و ترکیه وارد فاز اختلاف نظر شده اند و پاریس نسبت به برخی گزارش ها که ادعای اعزام نیروهای شبه نظامی توسط ترکیه برای کمک به جمهوری آذربایجان در مقابل ارمنستان را مطرح می کنند، اظهار نگرانی کرده است. 

آنکارا و پاریس که پیشتر بر سر مسائل متعددی از جمله ناتو، سپس سوریه، لیبی، لبنان و در ماه های اخیر هم درخصوص مسائل شرق مدیترانه مواضع سختی نسبت به یکدیگر اتخاذ کرده بودند، این بار درگیری‌های ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر مساله قره‌باغ، تازه‌ترین بهانه اختلافات این دو عضو ناتویی و تشدید این تنش‌ها شده است و در این میان از همه مهم‌تر بی‌توجهی آنکار به الزامات ناتو منجر به ایجاد شکاف‌های عمیق میان اعضای آن شده است.

همزمان با داغ تر شدن آتش اختلاف میان پاریس و آنکارا، ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو به ترکیه سفر کرده و از این کشور به عنوان یک متحد ناتو نام می برد. دبیرکل اگرچه ماموریت دارد در مسیر تقویت اتحاد میان اعضای ناتو و کاهش تنش میان آنها تلاش کند اما شکاف های میان آمریکا و سایر اعضا ناتو به ویژه بر سر تامین هزینه ها گزاف این نهاد بین المللی و نیز اختلاف میان اعضا از جمله ترکیه و فرانسه، عمیق تر از آن است که ینس استولتنبرگ بتواند به آسانی از پس آن بربیاید.

دبیرکل ناتو که روز گذشته(دوشنبه) به ترکیه سفر کرده بود، در دیدار و گفت و گو با وزیر امور خارجه ترکیه در مورد نزاع قره باغ به شدت اظهار نگرانی کرد و خواستار اتخاذ راه حل صلح آمیز در این مورد شد.

«ینس استولتنبرگ» پس از دیدار با «مولود چاووش اوغلو» گفت: ما باید از همه تلاش‌ها برای یافتن راه حل صلح آمیز از طریق مذاکره پشتیبانی کنیم زیرا هیچ راه حل نظامی برای وضعیت قره باغ و اطراف آن وجود ندارد. او تاکید کرد: «من انتظار دارم ترکیه از نفوذ قابل توجه خود برای کاهش تنش‌ها استفاده کند.»

در این گفت و گو، چاووش اوغلو از همه طرف‌ها به ویژه از ناتو خواست تا مطابق قوانین بین‌المللی و قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل از ارمنستان بخواهند از مناطق اشغالی جمهوری آذربایجان خارج شود.

در حالی که استولتنبرگ گفته ترکیه یکی از متحدان ارزشمند ناتو است، اما در این میان به نظر می‌رسد برخی اقدام‌های آنکارا بر سر مساله قره‌باغ که گویی از سوی پاریس غیر قابل قبول است، آتش اختلاف‌های فرانسه و ترکیه را روز به روز شعله‌ورتر می‌کند.

مکرون معتقد است که اظهارات اردوغان درباره مساله قره‌باغ ، «جنگ آورانه، بی‌پروا و خطرناک» است.

نخستین بار و در حالی که تنها ۴ روز از آغاز درگیری‌های جمهوری آذربایجان و ارمنستان گذشته بود، «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه و «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه در گفت و گویی تلفنی در خصوص مناقشه مسلحانه طرف‌های درگیر در قره باغ تبادل نظر و دو طرف بر حل و فصل این مناقشه از راه های سیاسی-دیپلماتیک تاکید کردند.

بامداد یکشنبه ششم مهرماه جاری درگیری میان نظامیان ارمنستان و جمهوری آذربایجان در مرزهای مشترک دو کشور از سر گرفته شد و  وزارت دفاع جمهوری آذربایجان با صدور بیانیه‌ای، نیروهای ارمنستان را آغازکننده عملیات و نخست وزیر ارمنستان نیز جمهوری آذربایجان را آغازکننده حمله دانست.

پس از درگیری‌های نظامی چند روزه ماه جولای (اواسط تیرماه) بین نیروهای جمهوری آذربایجان و ارمنستان که منجر به تلفات جانی نزد هر دو طرف شد، جنگ لفظی و برخی تحرکات دیپلماتیک به تنش در منطقه قفقاز دامن زد و بروز برخورد نظامی میان این دو کشور را قابل پیش‌بینی کرده بود.

در این گفت‌وگوی تلفنی، دو رئیس جمهوری از ادامه اقدامات نظامی گسترده در قره باغ ابراز نگرانی کرده و از طرف های درگیر مناقشه خواستند تا آتش بس فوری و کامل برقرار و برای رفع تنش‌ها در این منطقه و نیز حل و فصل مناقشه قره باغ صرفا از راههای سیاسی-دیپلماتیک تلاش کنند.

پوتین و مکرون در این گفت‌وگو برای حل مناقشه قره باغ به ساختار گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا اشاره کردند؛ دو طرف خواستار صدور بیانیه ای از سوی سران گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا شامل روسیه، فرانسه و آمریکا برای توقف اقدامات خصمانه در قره باغ و ازسرگیری روند مذاکرات شدند.

درگیری‌ها میان‌ ارمنستان و جمهوری آذربایجان همچنان ادامه داشته و درخواست‌های بین‌المللی برای پایان دادن به این مناقشه تاکنون نتیجه نداده و نگرانی‌های جدی نسبت به وخامت اوضاع وجود دارد. رئیس‌جمهوری فرانسه یک روز پس از گفت و گوی تلفنی با همتای روس خود، روز جمعه گذشته با «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان به صورت تلفنی در مورد جدیدترین تحولات مناقشه قره‌باغ گفت و گو کرد. مکرون در این تماس از علی‌اف خواست به درگیری‌ها در قره‌باغ پایان دهد و مذاکرات صلح را از سر بگیرد.

در همین حال سازمان امنیت و همکاری اروپا و همچنین گروه میسنک طی بیانیه ای بار دیگر خواستار آتش بس فوری میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان شدند.

این رایزنی‌ها از سوی پاریس در حالی صورت گرفته که رئیس جمهوری فرانسه همچنین نسبت به اقدامات آنکارا در مناقشه قره‌باغ هشدار داده است؛ این بار، مساله قره باغ منشا تشدید درگیری‌ها میان این دو عضو ناتویی شده است.

«ژان بپتیست نوده - Jean-Baptiste Naudet» گزارشگر ارشد در سرویس بین‌الملل روزنامه «لا نوول ابزروتوآر» فرانسه روز سه‌شنبه در تحلیلی با اشاره به اختلافات «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه و «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه درباره ناتو، سوریه، ‌ لیبی، لبنان و شرق مدیترانه می‌نویسد: مکرون می‌گوید که از اظهارات «جنگ آورانه، بی‌پروا و خطرناک» ترکیه در مساله درگیری میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان، نگران است.

نوده می‌نویسد، رئیس جمهوری جوان فرانسه در عین حال آنچه از آن به عنوان اعزام نیروهای شبه نظامی و عبور آنها از ترکیه نام برده، محکوم می‌کند و تاکید دارد: آنکارا از خط قرمز عبور کرده است.

رئیس جمهوری فرانسه تاکید دارد که این اقدام  ترکیه غیر قابل قبول است.

گزارشگر لا نوول ابزروتوآر می‌نویسد: میان رئیس دولت فرانسه و همتای ترک او اختلاف‌های عمیق دیپلماتیک همچنان در حال افزایش است. 

از نگاه «نیکلا میرکوویچ» تحلیلگر فرانسوی، کاهش تنش میان آنکارا و آتن ماموریتی بسیار پیچیده برای دبیرکل ناتو به حساب می‌آید. ترکیه با وجود عضویت در ناتو، از چند سال پیش تاکنون هرآنچه را که خواسته  انجام داده است.

دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان چندین دهه بر سر مالکیت منطقه قره‌باغ با یکدیگر اختلاف دارند؛ در سال ۱۹۹۴ میلادی، به دنبال درگیری‌های چهارساله نظامی دو کشور، برخی دولت های اروپایی و منطقه برای پایان دادن به منازعات ارضی میان باکو و ایروان وارد عمل شدند و سرانجام با میانجیگری گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا، آتش‌بس میان طرفین مناقشه برقرار شد، اما تلاش‌های بین‌المللی برای حل مسالمت‌آمیز این مناقشه تا به امروز نتیجه‌ای نداشته است.