تقریبا بیشتر کشورهای دنیا به دنبال دستیابی به واکسن یا دارویی برای از بین بردن این بیماری هستند. کشورهایی همچون ایران، آمریکا، انگلیس، چین، هند، آلمان، فرانسه، ژاپن و روسیه. رقابتی خستگی ناپذیر که هدف اصلی آن نجات جان انسان ها است به همین دلیل باید از هزار خان تاییدیه های داخلی در فازهای مختلف آزمایشگاهی، حیوانی و انسانی و سپس جهانی مانند تایید سازمان جهانی بهداشت بگذرد.
در این گذار تاکنون کشورهایی مانند روسیه و آمریکا از تولید واکسن هایی خبر داده اند که بعضا در کشور خود روی شماری از افراد آن را آزمایش کرده و نتایج مثبتی نیز داشته است اما این واکسن ها به ویژه واکسن روسی که خبر تولید آن منتشر شد، بر اساس ژنتیک مردم این کشور تهیه شده و بومی است و برای اینکه جنبه استفاده عمومی پیدا کند، باید روی افراد بیشتری با ژنتیک های مختلف آزمایش شود.
بر اساس آخرین وضعیت تولید واکسن در دنیا که در ۱۵ اکتبر ۲۰۲۰ منتشر شد، ۴۲ کاندیدای واکسن در مرحله انسانی و ۱۵۶ نامزد واکسن در فاز حیوانی قرار دارند؛ این نوع واکسن ها از نوع ذرات شبه ویروس RLA ویروس نوترکیب واحدهای پروتئینی، ویروس های ضعیف و غیرفعال و DNA بوده که در حال ارزیابی و بررسی هستند.
علاوه بر کشورهای پیشرفته اخیرا کوبا و قزاقستان نیز به حوزه ساخت واکسن کرونا ورود کرده اند. ساخت این واکسن مبتنی بر فناوری بسیار پیشرفته است که تنها در اختیار پنج مجموعه فناور بزرگ دنیا است. ایران برای اولین بار با توجه به ساخت قطعی نامزد واکسن کرونا، ورود خود را به این مجموعه به طور رسمی اعلام کرده است.
دو روز پیش نیز شرکت آمریکایی فایرز اعلام کرد که با همکاری شرکت آلمانی بایون‌تک موفق شده است واکسن کرونا را کشف کند و این واکسن در تحقیقات اولیه، نشان داده است که می تواند به میزان ۹۰ درصد به افراد در برابر کووید ۱۹ مصونیت دهد.
محققان این شرکت ها مدعی شدند که این واکسن روی ۴۳ هزار و ۵۰۰ نفر در ۶ کشور دنیا آزمایش شده و هیچ گونه نگرانی در زمینه سلامت و ایمنی مرتبط با آن مشاهده نشده است. این دو شرکت قصد دارند درخواست خود را برای تایید استفاده واکسن تا پایان ماه جاری میلادی درخواست دهند. ده‌ها واکسن مختلف در مراحل پایانی آزمایش قرار دارد، اما این اولین واکسن است که نتایجی را نشان داده است. با این حال این واکسن باید به تایید مراجع معتبر پزشکی دنیا و سازمان جهانی بهداشت برسد.
در کشور ما نیز خبر تولید نخستین نمونه واکسن نوترکیب نسل جدید علیه ویروس کرونا در روز ۲۹ مهر ماه در یک نشست خبری، رسانه ای شد. در این خبر آمده بود که ساخت نمونه واکسن ایرانی کرونا مبتنی بر ویروس سرخک است که این شیوه تولید به عنوان نسل پیشرفته یا نسل سوم ساخت واکسن شناخته می شود.
سرپرست تیم تحقیقاتی این واکسن که در شرکت دانش بنیان هوم ایمن زیست فناور با همکاری شرکت بیوسان فارمد وابسته به مجموعه دارویی برکت ستاد اجرایی فرمان امام (ره) ساخته شده، اعلام کرده است که فناوری این واکسن پیشرفته در اختیار تعداد بسیار محدودی از کشورهای دنیا قرار دارد و ایران هم در زمره این کشورها است و ما در حال ورود به فاز حیوانی این محصول پیشرفته هستیم. همچنین برنامه ریزی شده است که این آزمایش در آبان امسال روی میمون انجام می شود.
سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز هفتم مرداد ماه اعلام کرد که در تولید واکسن خبرهای خوشی داریم و از دنیا عقب نیستیم اما هنوز ابهامات زیادی درباره اثربخشی واکسن کرونا وجود دارد. وی چندی بعد در ۲۹ مهر ماه از طی شدن مرحله آزمایش حیوانی واکسن ایرانی کرونا خبر داد و گفت این واکسن از اواسط آبان ماه امسال وارد مرحله آزمایش انسانی می‌شود.
وزیر بهداشت کشورمان همچنین پس از ابلاغ راهنمای ساخت واکسن کرونا تحت عنوان «راهنمای ساخت واکسن کووید ۱۹ از تحقیق و توسعه تا ورود به بازار؛ الزامات رگولاتوری»، دوازدهم آبان ماه بود که از آغاز تحقیقات دو واکسن کرونا روی مدل انسانی در هفته‌های آینده خبر داد.
به گفته وی، از بین ۱۲ گروه که روی ساخت واکسن کرونا در کشور کار می‌کردند، سه گروه توفیقاتی داشتند و حداقل دو گروه که مدل‌های حیوانی را گذرانده‌اند، از هفته‌های آینده وارد کارآزمایی بالینی انسانی می‌شوند.
نمکی با اعلام این خبر که کمیته ملی واکسن کرونا نیز در وزارت بهداشت تشکیل شده است، گفت: ایران همگام با فعالیت‌های جهانی در مورد ساخت واکسن کرونا، با تجربه دو موسسه پاستور و رازی به عنوان دو واکسن ساز قدیمی و شرکت‌های دانش بنیان و فعالیت دانشگاه‌های علوم پزشکی و مجموعه‌هایی مثل برکت، کار عظیمی را در این زمینه شروع کرده است.
به طور کلی بیش از ۱۵۰ شرکت در سراسر جهان در تلاش هستند تا واکسن موثری را برای ویروس کرونا تولید کنند. برای این منظور سازمان‌های ملی و بین‌المللی با تخصیص سرمایه و همکاری‌های علمی سعی می‌کنند تا حداقل یکی از این واکسن‌ها را به مرحله تولید انبوه رسانده و تا پایان سال ۲۰۲۱ میلادی ۲ میلیارد واحد از آن را در جهان توزیع کنند.
معمولا تولید یک واکسن بین پنج تا ۱۰ سال زمان لازم دارد و سریع‌ترین واکسنی که تاکنون تولیدشده، در دهه ۱۹۶۰ میلادی برای بیماری اوریون و در مدت چهار سال ساخته شده است. واکسن‌ها باید سه مرحله از آزمایشات بالینی را با موفقیت طی کنند تا امکان ارزیابی آن‌ها در سازمان‌های ممیزی و اخذ تاییدیه برای تولید انبوه فراهم شود. این فرایند نیز ممکن است مدت زیادی به طول انجامد.
پس از این مرحله نیز، تولید انبوه، قیمت‌گذاری و تعیین اولویت‌های توزیع واکسن با دشواری‌های متعددی همراه است. به منظور کاهش زمان تولید واکسن SARS-CoV-۲ بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده در تلاش هستند تا فازهای مختلف آزمایشات بالینی را به صورت همزمان پیش ببرند و سازمان‌های ممیزی نیز اعلام کردند تمام تلاش خود را برای کوتاه‌تر کردن مدت زمان لازم برای صدور تاییدیه و مجوز تولید به کار گیرند.
شرکت آمریکایی Moderna Therapeutics ، شرکت آمریکایی Pfizer با همکاری شرکت آلمانی BioNTech، شرکت انگلیسی AstraZeneca با همکاری دانشگاه آکسفورد، شرکت آمریکایی Novavax، شرکت چندملیتی Johnson & Johnson، شرکت چینی Sinovac با همکاری موسسه تحقیقاتی Butantan برزیل از جمله مراکزی هستند که تاکنون روی تولید این واکسن تحقیق کرده و واکسن هایی نیز تولید کرده اند.
نظر شما