آنچه باید در مورد واکسن های چینی کرونا بدانیم

به گزارش ایرنا، چین تا کنون محموله های اهدایی را به ۱۸ کشور جهان ارسال کرده است و گام بعدی خود را هم ارسال این واکسن ها به ۳۵ کشور دیگر عنوان کرده است غیر از ارسال محموله های اهدایی به ۵۳ کشور به صورت مستقیم، مقامات چین همچنین اعلام کرده اند که ۱۰ میلیون دوز واکسن کرونا را در اختیار «کوواکس» (برنامه تسهیل دسترسی عادلانه جهانی به واکسن کرونا) قرار می دهند.

بر اساس داده هایی که هنوز تکمیل نشده اند، تاکنون بیش از ۴۰ کشور نیاز خود برای واردات واکسن های کرونای تولید چین را اعلام کرده اند که از این میان ۲۲ کشور به صورت رسمی درخواست خرید داده اند رهبران کشورهای اندونزی، ترکیه، امارات، اردن و ... نیز در واکسیناسیون با واکسن های ضد کرونای تولید چین پیشگام بوده اند.

مقامات چین اعلام کردند این کشور در حال انجام آزمایش های بالینی بر روی ۱۶ واکسن کرونا است که ۷ مورد آنها وارد آزمایش‌های مرحله سوم شده اند. از این میان سه واکسن سینواک، سینوفارم و کانسینو هم در چین مجوز تزریق گرفته اند. سینوفارم اولین واکسن چین بود که اواخر سال ۲۰۲۰ مجوز استفاده اضطراری دریافت کرد.

سینوفارم

واکسن سینوفارم مبتنی بر یک ویروس غیرفعال است. شرکت سینوفارم این واکسن را با همکاری موسسه ویروس شناسی ووهان و موسسه محصولات بیولوژیکی توسعه داده است. چنین واکسن هایی که واکسن های غیرفعال نیز نامیده می شوند و برای دهه ها آزمایش شده اند، با موفقیت در برابر بیماری هایی دیفتری، هپاتیت B، فلج اطفال، سرفه سیاه و کزاز استفاده شده اند.

تولیدکنندگان واکسن معمولاً ۵ مسیر فنی را در سراسر جهان پیش می گیرند که «واکسن ویروس غیرفعال» رایج ترین روش است. ویژگی های این نوع واکسن تولید ساده و سریع با ایمنی بالا است و معمولاً برای مقابله با بیماری های حاد استفاده می‌شود.

آزمایش های فاز سوم واکسن سینوفارم در ۱۰ کشور جهان از جمله امارات متحده عربی، بحرین، پرو، مراکش، آرژانتین، اردن و پاکستان انجام شده است. یکی از دلایل آزمایش این واکسن در خارج از جمهوری خلق چین این است که در چین به دلیل کنترل شدید، تعداد عفونت ها به شدت کاهش یافته است. به طور کلی به دست آوردن داده های معنی دار دشوار بود.

اطلاعات رسمی این واکسن به ویژه داده های مربوط به آزمایش بالینی مرحله سوم به طور رسمی منتشر شده است. در تاریخ ۲۹ دسامبر سال ۲۰۲۰ /۹ دی ۱۳۹۹/ این شرکت اثرگذاری واکسن سینوفارم را ۷۹ درصد اعلام کرد. سینوفارم یک روز بعد در چین مجوز گرفت.

داده های سایر کشورها تصویر ثابتی ارائه نمی دهند، به طوری که امارات در مطالعه خود حتی کارآیی بالاتر یعنی ۸۶ درصد را اعلام کرد. مقامات آنجا حتی سریعتر از چینی ها این واکسن را تایید کردند این واکسن از ابتدای دسامبر / دهه اول آذر ۱۳۹۹/ در این کشور مجاز بود. صربستان نیز این واکسن را در ژانویه / دهه دوم دی ۱۳۹۹/ تصویب کرد.

سینوواک 

واکسن شرکت سینوواک که «کرونا وک» نام دارد نیز مبتنی بر ویروس های غیرفعال است. آزمایش های فاز سوم این واکسن تابستان سال جاری در چند کشور از جمله در برزیل، اندونزی، بنگلادش و ترکیه شروع شد.

شرکت سازنده درصد اثرگذاری رسمی «کرونا وک» را ۹۱ درصد اعلام کرده اما ارزیابی های انجام شده توسط همکاران برزیلی این شرکت نشان دهنده اثر بخشی این واکسن تا ۷۸ درصد است برزیل بعدها اثرگذاری این واکسن را بعد از انجام مطالعات دقیق به ۵۰.۴ درصد کاهش داد؛ مقامات بهداشتی اندونزی هم اثر بخشی این واکسن را در حدود ۶۵ درصد  گزارش داده اند.

در این میان سخنگوی شرکت سینوواک با بیان اینکه میزان تاثیرگذاری واکسن کرونای ما هنوز در حال بررسی است اعلام کرده بود که این واکسن تا ۹۷ درصد آنتی بادی موثر ایجاد می‌کند اما این رقم تایید نشد در نهایت این شرکت عدد ۹۱ درصد را برای اثرگذاری واکسن خود اعلام کرده است.

کارشناسان مستقل با استناد به داده های سایر کشورها می گویند اگرچه اثرگذاری این واکسن به اندازه واکسن های mRNA که برای استفاده در اروپا و ایالات متحده مجوز استفاده گرفته اند نیست اما به مقادیری که در واکسن آنفلوانزا رایج است می رسد و حتی از آن هم فراتر می رود اثر گذاری بعضی از واکسن های آنفلوانزا فقط ۳۰ تا ۶۰ درصد است.

کشورهای علاقه مند به این واکسن مانند مالزی و سنگاپور هنوز در استفاده از آن مردد هستند. تایلند هم ۲۸ بهمن اعلام کرد قصد دارد این واکسن را با وجود اثر بخشی متوسط ‌آن وارد کند. در چین این واکسن در ۱۸ بهمن سال جاری مورد تایید اضطراری قرار گرفته است. سینوواک امیدوار است با افزایش فاصله بین دوزها، اثربخشی را افزایش دهد.

برزیل در تازه ترین اخباری که از مطالعات در مورد این واکنس منتشر کرده اعلام کرده است که واکسن کرونای تولید شرکت چینی سینوواک در برابر دو نوع ویروس کرونای جهش یافته موثر است.

کانسینو 

یکی دیگر از واکسن های ساخت چین که با نام علمی (Ad۵-nCoV) یا کان ویدیسا (Convidecia) شناخته می شود توسط شرکت «کانسینو بیولوجیک» با کمک با انستیتوی بیوتکنولوژی پکن تولید شده است. این واکسن یک واکسن ویروس ناقل است که بر اساس آدنو ویروس نوع ۵ ساخته شده است.

پلت‌فرم واکسن تحت آزمایش ای‌دی-۵ «وکتور ویروسی تکرار نشدنی» است به این شکل که از ویروس‌ها برای انتقال ژنوم به سلول‌های انسانی، رمزگذاری آنتی‌ژن‌ها، در نهایت واکنش سیستم ایمنی استفاده می‌شود.

از نظر نحوه عملکرد، این واکسن قابل مقایسه با واکسن انگلیسی - سوئدی است که توسط آسترازنکا و دانشگاه آکسفورد ساخته شده است.

شرکت سازنده این واکسن چینی اعلام کرده است بر اساس نتیجه آزمایش های بالینی در چند کشور، اثربخشی سومین واکسن کرونا چین در پیشگیری از ابتلا به کرونا که با همکاری ارتش این کشور و شرکت کانسینو تولید شده، به ۶۵.۷ درصد می رسد.

با این حال، آزمایش های مرحله سوم بالینی این واکسن هم اکنون در ۵ کشور پاکستان، روسیه، آرژانتین، مکزیک و شیلی در حال انجام است و پایان نیافته است.  

در چین، این واکسن از خرداد سال ۲۰۲۰ به پرسنل ارتش تزریق شده است.

مزیت واکسن های چینی

کارشناسان چین مدعی هستند که واکسن های ساخت این کشور با اقبال عمومی در جهان مواجه شده اند. آنها دلیل این اقدام را در «کارآمدی و ایمن سازی» واکسن ها می دانند و می گویند: شاخص های بدست آمده مربوط به ایمنی و کارآمدی واکسن های ضد کرونای تولید شده در چین فراتر از استانداردهای لحاظ شده توسط سازمان بهداشت جهانی بوده است.

این کارشناسان دلیل بعدی اعتماد جهان به واکسن های کرونا ساخت چین را در «قابلیت ذخیره سازی و حمل و نقل در محیطی با دمای ۲ الی ۸ درجه سانتیگراد» می دانند و معتقدند این قابلیت، هزینه های مربوط به ذخیره سازی و حمل و نقل این واکسن ها در کشورهای در حال توسعه را تا حد بسیار زیادی کاهش می دهد.

تا ۱۵ بهمن سال جاری ۳۱ میلیون و ۲۳۶ هزار دوز واکسن کرونا ساخت این سه شرکت در چین تزریق شده است.