روابط آنکارا – ریاض از زمان قتل فجیع "جمال خاشقچی" روزنامه نگار سعودی در دهم مهرماه سال ۱۳۹۷ در کنسولگری عربستان و به دستور مستقیم "محمد بن سلمان" ولیعهد سعودی رقم خورد، دچار تشتت شده و این روند روز به روز تقویت شده، اما پس از رفع اختلاف میان قطر با چهار کشور عربستان، امارات، مصر و بحرین در نشست شورای همکاری خلیج فارس در العُلاء عربستان در تاریخ ۱۶ دی ماه سال جاری، احتمال برای برقراری دوباره روابط میان ترکیه و عربستان تقویت شد.
تشتت روابط میان ترکیه و عربستان به قبل از قتل خاشقچی یعنی تاریخ ۱۵ خرداد سال ۱۳۹۶ و تحریم همه جانبه کشور قطر از سوی عربستان، امارات، بحرین و مصر باز می گردد. در آن زمان ترکیه در مقابل زیاده خواهی های این چهار کشور عربی ایستاد و از دوحه حمایت کامل کرد، موضوعی که به مذاق ریاض، قاهره، ابوظبی و منامه خوش نیامد.
اختلافات قاهره – آنکارا نیز به قبل و به زمان برکناری و یا همان کودتا علیه "محمد مرسی" باز می گردد، اقدامی که با مخالفت شدید ترکیه مواجه شد و از همان زمان روابط آنکارا – قاهره قطع گردید.
اما این روزها اخبار مختلفی از احتمال رفع مشکلات میان آنکارا و ریاض با محوریت جنگ یمن به گوش می رسد؛ یکی از این خبرها مربوط به اعلام همبستگی ترکیه با عربستان در قضیه حملات موشکی و پهپادی رزمندگان یمنی و مورد خطاب قرار گرفتن رژیم متجاوز سعودی به عنوان "برادر" از سوی وزارت خارجه ترکیه می باشد.
وزارت خارجه ترکیه روز سه شنبه گذشته طی بیانیه‌ای در همین خصوص اعلام کرد که «ما نسبت به حملات اخیر (رزمندگان یمنی) به عربستان به ویژه حمله به بندر رأس التنوره و تاسیسات آرامکو نگرانی خود را ابراز می کنیم».
وزارت خارجه ترکیه تاکید کرده که، ما خواهان توقف هرچه سریع‌تر این حملات بوده و بهترین آرزوهای خود را برای کشور برادر عربستان و ملت آن ابراز می‌داریم.
البته این فقط قسمت کوچکی از حمایت سیاسی آنکارا از رژیم آل سعود است و برخی از اخبار حکایت از اعزام بخشی از تروریست های مورد حمایت ترکیه از شمال سوریه به داخل یمن برای مقابله با رزمندگان انصارالله و ارتش یمن در استان مأرب دارد؛ استانی که برای یمنی ها و متجاوزان سعودی و مزدوران مورد حمایت آنها اهمیت زیادی دارد.
کارشناسان مسایل منطقه معتقدند که آنکارا به دنبال تجویز نسخه استفاده از تروریست های مستقر در شمال سوریه در جنگ یمن در حمایت از متجاوزان سعودی البته با بهره مندی از دلارها و حقوق های کلان است، نسخه ای که برخی ها معتقدند در جنگ ۴۷ روزه اخیر قره باغ، منجر به آزادسازی حدود ۲۰ درصد از خاک جمهوری آذربایجان از دست ارمنستان شد. در عین حال نباید همکاری نظامی تل آویو - آنکارا در جنگ قره باغ را از نظر دور داشت.
هرچند به نظر می رسد که آنکارا و ریاض بر سر اعزام شماری از تروریست های مستقر در استان ادلب (در شمال غرب سوریه) به توافقات پشت پرده دست یافته اند، ولی نکته مهمی که در اینجا وجود دارد این است که دشمنان مردم یمن از قدرت رزمندگان یمنی غافل هستند، چرا که مساله یمن، مانند قره باغ نیست و تروریست ها و حامیان آنها باید برای اتفاق بدتری که در سوریه برای آنها افتاد، خود را آماده کنند.
همزمان با انتشار اخباری درخصوص تقلای ریاض برای نزدیک شدن به آنکارا، شبکه سعودی "العربیه" ادعا کرده که ترکیه نیز خواهان عادی‌سازی روابط خود با کشورهای عربی از جمله مصر است.
این شبکه به نقل از منابعی گفته که آنکارا مجدداً خواستار برگزاری نشستی با حضور مسئولان بلند پایه مصری شده و آماده است که یک هیأت بلندپایه با مشارکت مسئولان امنیتی و سیاسی به مصر اعزام کنند.
ترکیه همچنین پیشنهاد داده که یک نشست امنیتی دیگر با قاهره برگزار شود و در آن نمایندگانی از قبرس جنوبی و یونان نیز حضور داشته باشند.
منابع ادعایی شبکه العربیه همچنین مدعی شدند که موضع مصر در قبال ترکیه این است که این کشور تفاهم نامه‌های امضا شده بین آنکارا و طرابلس (دولت وفاق ملی لیبی) به تعلیق دربیاید.
دولت وفاق ملی لیبی که گرایشی اخوانی و اسلامگرایانه دارد، سال گذشته در بحبوحه جنگ با نیروهای شرق لیبی به فرماندهی ژنرال خلیفه حفتر، با ترکیه بر سر ترسیم مرزهای دریایی به منظور بهره برداری ترکیه از منابع انرژی موجود در این منطقه به توافق رسید که همین مسئله نگرانی و خشم همسایگان ترکیه در غرب و جنوب (حوزه مدیترانه) را در پی داشت و آنها نیز دست به مقابله مثل زده و تفاهم نامه‌های مشابهی امضا کردند.
شبکه العربیه مدعی است که مصر بر خروج نیروهای نظامی ترکیه از لیبی مٌصر است و همزمان نیز ترکیه قصد از سرگیری روابط دیپلماتیک خود با کشورهای عربی و در رأس آنها، جمهوری مصر دارد.
در همین مسیر، این هفته «خلوصی آکار» وزیر دفاع ترکیه در اظهاراتی بی‌سابقه از اقدامات دولت مصر در دریای مدیترانه استقبال و تمجید کرد و گفته بود که «اقدام مصر در احترام گذاشتن به فلات قاره ترکیه طی فعالیت اکتشافی (در شرق دریای مدیترانه) تحول بسیار مهمی است و ما امیدواریم این مسئله تداوم داشته باشد».
یک روز بعد از این اظهارات، «مولود چاووش‌اوغلو»، وزیر خارجه ترکیه هم با تأیید بر وجود تماس‌هایی با وزارت اطلاعات و خارجه مصر، گفته که «ما می‌توانیم با مصر یک توافقنامه دریایی منعقد کنیم».
پس از رفع تنش ها میان اعضای شورای همکاری در نشست عربستان، اخباری از تحرکات پنهان و آشکار امارات و عربستان برای تنش زدایی با آنکارا آغاز شده است، موضوعی که در همان زمان سایت بلومبرگ به آن اشاره کرد. البته این روند پس از توافقنامه سازش میان رژیم صهیونیستی با امارات و بحرین که در ۲۵ شهریور سال جاری در کاخ سفید منعقد شد، آغاز گردید.
بلومبرگ به نقل از منابع آگاه، وجود اقدامات پنهانی و آشکار برای کاهش تنش میان ترکیه، امارات و عربستان سعودی را فاش و اعلام کرده بود که امارات و عربستان سعودی در حال بررسی امکان دستیابی به روابط بهتر با ترکیه هستند.
بلومبرگ اعلام کرده بود، این اقدامات که شامل تجارت و امنیت می شود، همچنان در مرحله مقدماتی است و با توجه به سابقه تنش‌های طولانی مدت و درگیری میان طرف‌ها، هنوز قطعی نشده است.
این منبع افزوده که، احتمالاً این اقدامات با اصرار دو کشور عرب حوزه خلیج فارس مبنی بر مهار حمایت ترکیه از اخوان المسلمین که آنکارا آن را جنبشی برخوردار از حمایت گسترده مردمی می‌داند، مغایرت خواهد داشت؛ با این حال، حتی پیشرفت محدود در مسیر بهبود روابط می‌تواند اختلافات را درباره مسائل منطقه کاهش دهد.
شواهد حکایت از آن دارد که ائتلاف های جدیدی در منطقه در حال شکل گیری است که اضلاع آن این بار دو کشور عربی یعنی عربستان و امارات و احتمالا رژیم صهیونیستی و ترکیه می باشد؛ البته ثمره دادن این ائتلاف به این زودی ها میسر نخواهد بود، چرا که همگی آنها دچار اختلافات دیدگاهی فراوانی به ویژه در موضوع حماس و اخوان المسلمین هستند و بعید به نظر می رسد ترکیه دستکم از نظر دیدگاهی خود در این مساله کوتاه بیاید.
همانگونه که قطر در اصول خود در مقابل چهار کشور عربی کوتاه نیامد، به نظر می رسد آنکارا نیز در اصول حمایتی خود از اخوان المسلمین در مقابل ریاض و ابوظبی کوتاه نیاید، ولی به نظر می رسد احتمال همراهی ترکیه با عربستان و امارات در یمن علیه ارتش این کشور و انصارالله همچون اقدام ترکیه و رژیم صهیونیستی در قره باغ اتفاق بیفتد ولی ثمره آن مطمئنا آن چیزی نخواهد بود که آنها انتظار دارند.
نظر شما