سفال‌گری به هنر ساخت ظروف سفالین گفته می‌شود، در این رشته زیرمجموعه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی، بعد از ساخت ظروفی از گِل رُس، آن‌ها را درون کوره گذاشته تا در دمای زیاد پخته، به سفال تبدیل و از دوام، سختی و محکمی خاصی برخوردار شود.
سفال را می‌توان از دیرینه‌ترین و قدیمی‌ترین هنرهای دست‌ساز انسان دانست که همواره در زندگی مورد مصرف بوده است و هنوز هم در بین نسل‌ها، قشرها و گروه‌های مختلف جامعه، استفاده‌های گوناگون تزئینی و کاربردی دارد.
اما امروزه در شرایط شیوع ویروس کرونا، گرانی‌ها، نوسانات اقتصادی بازار، افزایش قیمت مواد اولیه و نبود بازار فروش، این هنر زیبا و کاربردی با مشکلات شدید دست و پنجه نرم می‌کند و از سبد خرید خانوارها تا حد زیادی خارج شده است.
شاید اگر در شرایط کنونی نابسامان اقتصادی چاره‌ای برای هنرمندان رشته‌های مختلف صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اندیشیده نشود، هنرصنعت سفال‌گری به پستوی فراموشی برود و با بیکار شدن فعالان این عرصه، درصدی بر نرخ بیکاری افزوده، سهمی از بازار اشتغال کاسته و وضعیت اقتصادی این بخش با چالش‌ها و معضلات بیشتری مواجه شود.
مواد اولیه در رشته سفال‌گری از خارج چهارمحال و بختیاری تهیه می‌شود
یکی از هنرمندان چهارمحال و بختیاری گفت: مواد اولیه مورد نیاز در رشته سفال‌گری از خارج استان تهیه و تامین می‌شود و اصلی‌ترین مواد در کار سفال‌گری شامل گِل و لعاب، در داخل استان وجود ندارد و باید از تهران و همدان تهیه شود.
سوگند شبانی بروجنی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد:نوسانات اقتصادی و گرانی در بازار اثر خود را بر روی مواد اولیه و مصالح مورد نیاز در تمامی رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی نشان داده و اثر منفی آن بر روی رشته سفال‌گری کم نبوده است.
شبانی تصریح کرد: برای تهیه یک محصول در رشته سفال‌گری، از زمان ساخت تا مرحله تحویل، سه هفته زمان نیاز است که در ابتدا اِتود اولیه (طرح اولیه) با دست انجام و سپس با توجه به زیبایی مُدل با چرخ یا دست، محصول ساخته و ملحقات لازم مثل دسته یا نقوش اضافه را افزوده و یا گاهی، قسمت‌هایی حذف می‌شود تا به طرح نهایی برسیم.
این هنرمند فعال در رشته سفال‌گری اظهار داشت: تولیدات این رشته باید با روند خیلی آرام خشک شود تا فُرم خود را از دست ندهد و یا تَرَک نخورد.
وی گفت: بعد از خشک شدن کامل محصول، باید سُمباده بخورد و برای نخستین پُخت آماده شود که در اصطلاح به آن "بیسکوییت" می‌گویند، پس از مرحله پُخت، با توجه به نقش و لعاب در نظر گرفته شده برای محصول، دوباره درون کوره گذاشته می‌شود و با توجه به تکنیک به‌کار رفته در انواع تولیدات رشته سفال‌گری، امکان پُخت محصول تا سه مرحله هم وجود دارد.
هنرمند رشته سفال‌گری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: ابزار مورد استفاده در این رشته شامل کوره، چرخ سفال‌گری، ابزار گِل‌کن و تعدادی دیگر از وسایل ساده هست که تهیه آن به راحتی امکان‌پذیر است.
وی یادآور شد: با توجه به تورم بازار و نوسانات اقتصادی ناشی از آن، راه‌اندازی یک کارگاه کوچک و خانگی سفال‌گری افزون‌بر یک میلیارد ریال سرمایه اولیه نیاز دارد.
شبانی کار کردن و فعالیت رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند سفال‌گری را در شهرستان‌های کوچک با مشکلات فراوانی مواجه دانست و اظهار داشت: تهیه مواد اولیه، فروش محصولات و حضور دلال‌ها و واسطه‌ها در روند ارائه تولیدات به بازار از مهمترین مشکلات فعالان این حوزه به‌شمار می‌رود.
وی گفت: متاسفانه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آنچه به‌عنوان حق هنرمندان در ابتدای کار محسوب می‌شود را به‌عنوان لطف خود در حق هنرمندان می‌داند و هیچ مزیت و امتیازی برای یک هنرمند قائل نیست.
این هنرمند فعال در رشته سفال‌گری، هنرمندان را از نظر مالی، نیازمند حمایت در حد راه‌اندازی یا توسعه کار اعلام و تاکید کرد: متاسفانه، گاهی اوقات تنها تسهیلات ناچیزی مانند پرداخت یک وام اندک، حق هرگونه انتقاد و پیشرفتی را از هنرمندان گرفته است.
وی با اشاره به شیوع ویروس کرونا در جامعه افزود: این دوران همزمان با شرایط اقتصادی، تاثیر مطلوبی بر تولید و فروش صنایع‌دستی و هنرهای سنتی گذاشته است.
شبانی تصریح کرد: این شرایط تا حدی نابسامان و نامطلوب شد که بسیاری از هنرمندان رشته‌های مختلف که سفال‌گران هم مستثنی نبوده‌اند، ضرر و زیان زیادی را متحمل شده‌اند، تا حدی که بسیاری از کارگاه‌ها، تعطیلی را بر ادامه فعالیت ترجیح داده‌اند.
وی یادآور شد: از مسوولان مرتبط با فعالیت‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی تقاضا می‌شود برای ارائه عملکرد به مقام‌های بالاتر از خود، کار هنرمندان را نشانه نگیرند و به تعدادی بازدیدهای ساده و مستندسازی در این خصوص اکتفا نکنند.
شبانی اظهار داشت: انتظار می‌رود از کمک به هنرمندانی که با سختی‌های فراوان در شرایط نامناسب اقتصادی کنونی همچنان فعال و در حال تولید محصولات متفاوت هستند، دریغ نشود و به‌صورت عملی حمایت شوند زیرا هنرمندان به تعریف و تمجیدهای تئوری و کلامی نیازی ندارند.
قیمت مواد اولیه صنایع‌دستی حداقل سه برابر شده است
هنرمند فعال دیگر در رشته سفال‌گری نیز گفت: هم‌اکنون قیمت مواد اولیه مورد نیاز برای تولید سفال نسبت به یک‌سال گذشته حداقل سه برابر شده است.
نرگس صبا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به شیوع ویروس کرونا در جامعه اشاره و تاکید کرد: در این دوران فروش محصولات مرتبط با انواع صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند تولیدات سفال، به‌صورت اینترنتی انجام می‌شود.
وی افزود: حمایت نشدن از هنرمندان و فعالان رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند سفال‌گری، از مهمترین مشکلات فعالان این عرصه به‌شمار می‌رود.
گرانی مواد اولیه از جدی‌ترین مشکلات رشته سفال‌گری است
یکی دیگر از هنرمندان فعال در رشته سفال‌گری نیز گفت: گرانی مواد اولیه، نبود بازار مناسب و کاهش تقاضای مردم برای خرید تولیدات صنایع‌دستی و هنرهای سنتی را می‌توان از جدی‌ترین مشکلات فعالان این حوزه دانست.
الهام صبا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تصریح کرد: پرداخت تسهیلات بلاعوض و ارزان‌قیمت سرمایه در گردش به هنرمندان رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در کاهش مشکلات فعالان این بخش نقش‌ۀآفرینی می‌کند.
وی یادآور شد: میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای بازاریابی فروش تولیدات صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند تولیدات مرتبط با سفال، می‌تواند ضمن حمایت از هنرمندان، به افزایش اشتغال، کاهش نرخ بیکاری، رونق اقتصادی، جهش تولید و بهبود وضعیت معیشت فعالان این عرصه کمک کند.
چهارمحال و بختیاری افزون‌بر ۳۰ هنرمند سفال‌گر دارد
کارشناس توسعه و ترویج بازرگانی معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان نیز گفت: هم‌اکنون بیش از ۳۰ هنرمند در این استان در رشته سفال‌گری فعالیت می‌کنند
جهانبخش ترکی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: هنرمندان فعال در رشته سفال‌گری چهارمحال و بختیاری همانند سایر فعالان رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در دوران شیوع ویروس کرونا با مشکلات فراوانی مواجه شده‌اند.
وی افزود: گرانی مواد اولیه، کمبود سرمایه در گردش و نبود بازار فروش از مهمترین مشکلات سفال‌گران و دیگر فعالان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی به‌شمار می‌رود.
ترکی تصریح کرد: اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری نسبت به بهره‌مندی از بیمه روستاییان و عشایر، پرداخت تسهیلات بانکی ارزان‌قیمت روستایی و مشاغل خانگی و فراهم کردن زمینه حضور هنرمندان در نمایشگاه‌های ملی اتقداماتی را انجام داده است که البته کافی نیست.
شیوع کرونا خسارت‌های جدی به فعالان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وارد کرد
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری نیز گفت: شیوع ویروس کرونا باعث خسارت‌های جدی به بخش‌های مختلف زیرمجموعه این اداره‌کل از جمله فعالان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی شده است.
مهرداد جوادی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: از ابتدای شیوع این ویروس تاکنون افزون‌بر ۳۶ میلیارد ریال خسارت به حوزه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی چهارمحال و بختیاری وارد شده است.
وی یادآور شد: در همین راستا به هنرمندان فعال در رشته سفال‌گری همانند سایر فعالان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی خسارت‌های جدی وارد شده است.
جوادی تصریح کرد: سال گذشته هشت تفاهم‌نامه صنایع‌دستی بین اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری و اداره‌کل فنی و حرفه‌ای، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، پارک علم و فناوری، شرکت پست، بنیاد شهید و امور ایثارگران، اداره‌کل زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی، اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان و شهرداری شهرکرد منعقد شده است.
وی اظهار داشت: از این فرصت می‌توان برای به حداقل رساندن مشکلات هنرمندان فعال در رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی مانند هنرصنعت سفال‌گری بهره‌گیری کرد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: در سال گذشته ۱۸۶ میلیارد ریال تسهیلات به فعالان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی این استان از جمله سفال‌گران پرداخت و زمینه اشتغال مستقیم یک‌هزار و ۳۲۵ نفر فراهم شده است.
وی افزود: در این مدت ۳۰۰ هنرمند صنایع‌دستی و هنرههای سنتی استان به صندوق بیمه روستائیان و عشایر کشور معرفی و ۲۱۳ نفر آنان بیمه شدند.
جوادی تصریح کرد: در سه ماهه نخست سال‌جاری نیز ۱۰۳ نفر از هنرمندان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی این استان برای دریافت تسهیلات به بانک معرفی شده‌اند که اعتبار مورد نیاز برای پرداخت تسهیلات به این افراد ۵۰ میلیارد و ۶۵۰ میلیون ریال با اشتغال‌زایی مستقیم ۱۰۷ نفر است.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری افزون‌بر ۱۲ هزار هنرمند صنایع دستی دارد که از این تعداد پنج هزار و ۵۰۰ تا ۶ هزار نفر در فصل‌های مختلف سال فعالیت می‌کنند که اکنون ۵۲ رشته صنایع دستی شهری، روستایی و عشایری در چهارمحال و بختیاری وجود دارد.
بافته‌های داری مانند فرش‌بافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی و قالی‌بافی، چوخابافی، نمدمالی، کلاه‌مالی، میناکاری، گیوه‌دوزی، سرمه‌دوزی، منبت‌کاری، سفال‌گری، خورجین‌بافی، بافت سیاه چادر، قفل‌سازی، حجاری، گره‌چینی، احجام فلزی، خاتم و مشتقات آن‌ها از مهمترین صنایع دستی شهری، روستایی و عشایری چهارمحال و بختیاری به شمار می‌رود.
نظر شما