چرا باید مسئولان و خانواده‌ها در بازگشایی مدارس همراهی کنند؟

بوی مهر که می آید همه جا بحث مدرسه و کلاس و درس است.اما از دو سال پیش که ویروس کرونا جهان را فرا گرفت. وضع فرق می کند. کرونا با کسی شوخی ندارد. بزرگ و کوچک نمی شناسد. ویروسی است که اگر در مقابل آن ایمن نباشیم و بهداشت را رعایت نکنیم، مبتلا می کند. درصدی از مبتلایان هم جان می بازند. 

بحران کرونا سال گذشته عمده کلاس های مدارس ایران را به تعطیلی کشاند و در اکثر مناطق کشور کلاس ها به صورت آنلاین برگزار شد. گر چه برای حفظ جان و سلامت دانش آموزان و عموم جامعه تصمیمی گریز ناپذیر بود اما این تصمیم عوارض زیادی داشت. کیفیت آموزش در بسیاری از مناطق کشور افت محسوس داشت، بسیاری از دانش آموزان از کلاس و درس با کیفیت محروم و حتی برخی نیز به علت نداشتن ابزار و امکانات آموزش آنلاین از تحصیل محروم شدند.

عوارض تعطیلی مدارس فقط محدود به افت کیفیت آموزش نبود. میزان ترک تحصیل و حتی ازدواج در سنین پایین تر را هم افزایش داد، دانش آموزان را از مهمترین محل تربیت و پرورش توانایی های اجتماعی محروم کرد و چه بسیار دانش آموزان کلاس اولی که رنگ مدرسه را هم ندیدند و هنوز روش قلم به دست گرفتن را نمی دانند، دوست همکلاسی ندارند و بازی و افت و خیزهای کودکانه در مدرسه را ندیده اند و حتما میزان کش مکش های خانوادگی و درگیری والدین و به خصوص مادران با فرزندان بیشتر شده است. علاوه بر آن از نظر آموزشی نیز شاهد کاهش محسوس قبولی دانش آموزان مناطق محروم در کنکور ۱۴۰۰ به علت افت کیفیت آموزشی دبیرستانهای شهرهای کوچک هستیم.

حالا در دومین مهر بعد از کرونا، باز هم بازگشایی مدارس محل بحث است، در زمانی که واکسیناسیون عمومی شروع شده و تا حدی هم جلو رفته است اما هنوز به گروه های سنی دانش آموزی نرسیده است. با این حال وزارت بهداشت و آموزش و پرورش در یک برنامه همکاری مشترک از اردیبهشت امسال برای شروع سال تحصیلی جدید مشغول برنامه ریزی هستند، دستورالعمل بهداشت مدارس در ایام کرونا تدوین و ابلاغ شده و همزمان، دستور العمل «رویکردهای اساسی در بازگشایی مدارس به صورت تدریجی و آرام»، با رعایت کامل پروتکل های بهداشتی از سوی انجمن اولیا و مربیان به ادارات کل آموزش و پرورش استان ها ابلاغ شده است.

علیرضا کاظمی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده که سوم مهر زنگ مدارس در کشور به صدا در می آید و تمهیدات لازم برای واکسیناسیون کودکان فراهم شده است و دانش آموزان پرخطر و دارای بیماری‌های خاص و زمینه‌ای در اولویت واکسیناسیون قرار دارند. او همچنین از افزایش ترک تحصیل در یکسال گذشته خبر داده است.

برای روشن شدن وضعیت بازگشایی مدارس در سال تحصیلی جدید به سراغ دکتر حامد برکاتی، رئیس مرکز سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رفتیم. حاصل این گفت و گو را با هم می خوانیم: 

ایرنا: آقای دکتر برکاتی، برنامه دولت برای بازگشایی مدارس در سال تحصیلی جدید چیست؟ آیا بازگشایی مدارس انجام می شود و آیا دانش آموزان واکسینه می شوند؟

برکاتی: سیاست کلی دولت و وزارت بهداشت این است که حتما باید مدارس باز شوند و به خصوص این بازگشایی برای بچه های سنین پایین تر به ویژه سن پیش دبستانی، دبستان و سالهای اولیه مدرسه اهمیت بیشتری دارد. مدرسه فقط محل آموزش نیست. محل تعلیم و تربیت است. دانش آموزان در مدرسه رفتار اجتماعی صحیح را می آموزند. کودکان قبل مدرسه به هیچ وجه در یک مکان اجتماعی که فعالیت اجتماعی منظم داشته باشند قرار نمی گیرند که مجبور باشند برای برقراری نظم یکسری مسائل را رعایت کنند. قبلا فقط در خانه، میهمانی و در بین فامیل و حداکثر در یک مکان عمومی با بچه های دیگر بازی می کردند ،تجربه اینکه ۴۵ دقیقه را در کلاس ساکت بنشیند و توجه کنند ، نداشته اند. این توجه کردن خیلی مهم است. این رفتار و تمرین، به اجتماعی شدن آنها کمک می کند. بچه ها در مدرسه محبت کردن و حتی خشونت کنترل شده را یاد می گیرند. یاد می گیرند که مورد بی مهری و زورگیری قرار نگیرند. این مسائل را تجربه می کنند. با تعطیل بودن مدرسه این تجربه را از بچه ها دریغ می کنیم.

ایرنا: رفتار اجتماعی را در مدرسه می آموزند.

برکاتی: بله، این خیلی مساله مهمی است. یادمان نرود خانواده و مدرسه در تعلیم و تربیت مکمل هم هستند و به هیچ عنوان هیچکدام به تنهایی نمی توانند این نقش را به طور کامل ایفا کنند. در حوزه آموزش ممکن است یک مادر جدول ضرب را را خیلی خوب به فرزند کلاس سوم خود یاد بدهد که البته اکثرا این طور نیست. بررسی‌ها از دانش‌آموزان نشان می دهد که اخیرا وضعیت درسی و مثلا جدول ضرب بچه های کلاس سومی اصلا مثل قبل نیست. اگر احتمال داشته باشد برخی خانواده ها بتوانند نقش آموزشی معلم را در خانه ایفا کنند اما خانه که مکانی سرشار از محبت مادرانه است با مدرسه که کودکان در آن نظم اجتماعی و رفتار اجتماعی را می آموزند قابل جایگزین شدن نیست. این دو مکمل هم هستند و با اطمینان می گویم هیچ چیزی جای مدرسه را برای کودکان نمی گیرد. علاوه بر آن ممکن است دانش آموزان اختلالاتی داشته باشند که خانواده به هیچ عنوان متوجه نشود. مسائلی مثل بیش فعالی، یا بسیاری از اختلالات روانی وجود دارد و تجربه سالهای مختلف نشان می دهد که اغلب معلم سالهای ابتدایی متوجه این مسئله می شود. دهها و صدها سئله فردی و اجتماعی وجود دارد که تعطیلی مدارس باعث آن می شود.

ایرنا: مثل چی؟

برکاتی: مسائل خیلی زیادی وجود دارد. سال گذشته تعداد زیادی از دانش آموزان به علل مختلف در مدرسه ثبت نام نکردند.

ایرنا: منظورتان خانواده های فقیر است که امکان خرید تبلت و موبایل نداشتند یا اینترنت نداشتند؟

برکاتی: نه فقط این نیست. حتی در شهرهای بزرگ هم خانواده هایی داریم که به دلایل شخصی فرزندشان را در مدرسه ثبت نام نکردند. تعدادی از این دانش آموزان دیگر وارد مدرسه نمی شوند.

ایرنا: چرا؟

برکاتی: این مساله جهانی است و آمارهای جهانی هم نشان می دهد بعد از کرونا میزان ترک تحصیل در همه کشورها افزایش یافته است. بسیاری از این بچه ها، جلوی چشم پدر و مادر بیکار نشسته اند، حتما درصدی از آنان، هر چند اندک وارد کار و زندگی می شوند و ادامه تحصیل نمی دهند. این درصد اگر یک دهم درصد هم باشد زیاد است. چون آینده و مسیر زندگی یک کودک عوض می شود.

ایرنا: آمار ترک تحصیل قابل توجه است؟

برکاتی: در وزارت بهداشت آمار کشوری در این مورد نداریم اما آمارهای جهانی قابل توجه است و افزایش محسوسی را نشان می دهد.

ایرنا: آمار جهانی چقدر است؟

برکاتی: باید به منابع یونسکو و سازمانهای بین المللی مراجعه کنیم اما همه می گویند این اتفاق بعد از کرونا افتاده است.

ایرنا: پس در مجموع نظر وزارت بهداشت این است که مدارس باید باز شود؟

برکاتی: بله در کنار باز شدن مدرسه بحث مهم باز شدن ایمن مدرسه است.آنچه وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش می خواهد باز شدن ایمن مدرسه است. اگر ایمن نباشد طبیعتا تعطیل می شود.

ایرنا: آیا والدین استقبال می کنند؟

برکاتی: منظور من هم همین است و اگر مدارس به صورت ایمن باز نشوند خیلی نتیجه نمی گیریم. قطعا سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ از مهر ماه شروع می شود. چه آموزش حضوری باشد چه غیر حضوری و چه مخلوطی از آنها. با توجه به اقتضائات مدارس و وضعیت بیماری در کشور در این مورد به صورت منطقه ای تصمیم گیری می شود.

ایرنا: برای بازگشایی ایمن مدارس چه اقداماتی انجام شده است؟

برکاتی: در این زمینه به طور مشخص از  اردیبهشت با همکاری وزارت آموزش و پرورش طراحی ها انجام شده است. دستورالعمل های بهداشتی مدارس برای مقابله با کووید۱۹ و مدیریت فضای مدارس و اقداماتی که باید انجام شود، هفته گذشته ابلاغ شد. این دستورالعمل به معنای باز شدن همه مدارس نیست. به این معناست که در مدارس به زیرساخت هایی نیاز داریم و برای نظارت بر رعایت این دستورالعمل ها نیز باید امکانات مورد نیاز فراهم شود.

ایرنا: چه زیرساختهایی در مدارس نیاز است؟

برکاتی: دو یا سه بحث اساسی دارد. اول اینکه باید برنامه بازگشایی مدارس مشخص باشد که احتمالا این برنامه تا هفته آینده از سوی وزارت آموزش و پرورش ابلاغ می شود. در صورت بازگشایی باید ساعات حضور دانش آموزان در کلاس محدودتر شود. بر اساس استاندارد تعریف شده برای فضای هر دانش آموز، در کلاس باید از هر طرف حداقل ۱.۵ متر فاصله رعایت شود و حتی اگر فضا بزرگ بود حداکثر ۱۵ نفر باید در کلاس باشند. با این اقتضائات احتمالا خیلی از مدارس دو شیفته بشوند و با توجه به اینکه تعداد معلمان محدود است و ساعت کاری موظفی معلمان مشخص است، مدیریت این برنامه کار سختی است. یکی از پیشنهادها این است که بچه های یک کلاس در دو شیفت اما هر کدام در ساعات کمتر به کلاس بیایند. نحوه حضور دانش آموزان در مدرسه باید به گونه ای باشد که حتما با تجمع همراه نباشد.

ایرنا: یعنی ساعت شروع کلاس ها متفاوت باشد؟

برکاتی: نه این که امکانپذیر نیست. ولی اقتضائات لازم و نظارت بر هنگام ورود دانش آموزان اگر رعایت شود، تجمعات اتفاق نمی افتد. مثلا مراسم صبحگانی نباید داشته باشند. همه این موارد در دستورالعمل نحوه بازگشایی مدارس آمده است.

ایرنا: برای واکسیناسیون چه برنامه ای دارید؟

برکاتی: بر اساس برنامه ریزی که از اردیبهشت امسال در حال انجام است. واکسیناسیون کادر آموزشی، اجرایی، خدماتی در مدارس و همه کسانی که به نحوی در تعامل با مدارس هستند، انجام می شود. اکنون حدود ۸۰ درصد این واکسیناسیون معلمان انجام شده است. ممکن است افرادی به هر دلیل از جمله کسالتی که داشته اند برای واکسیناسیون نیامده اند که باید لکه گیری شود اما بیش از ۸۰ درصد کادر مدارس دز اول واکسن کرونا را زده اند. حدود ۵۰ درصد معلمان دز دوم را هم زده اند و حتما زمانی یک مدرسه باز می شود که همه معلمان و کادر مدرسه به طور کامل واکسینه شده باشند.

ایرنا: یعنی واکسیناسیون برای کادر مدارس اجباری است؟

برکاتی: از لفظ اجباری استفاده نمی کنیم اما به طور طبیعی همه باید واکسن بزنند. در مورد اجباری شدن یا نشدن واکسیناسیون کادر مدارس در سطح ستاد ملی کرونا تصمیم گیری می شود. استانداردهای مشخصی درباره درصد لازم واکسیناسیون مطرح است تا ایمنی جمعی ایجاد شود و چرخه انتقال ویروس قطع شود.

ایرنا: در مورد سرویس های رفت و آمد دانش آموزان چه برنامه ای دارید؟

برکاتی: اولین نکته این است که واکسیناسیون کارکنان سرویس های حمل و نقل عمومی در حال انجام است. بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد سرویس های مدارس همین کارکنان بخش حمل و نقل عمومی هستند که کارت واکسیناسیون دارند. مدارس باید با افرادی که کارت واکسیناسیون دارند. قرارداد ببندند. تعدادی هم هستند که فصلی به عنوان شغل دوم برای کمک خرجی سرویس مدرسه می شوند. به محض بازگشایی مدارس آموزش و پرورس اسامی آنان را به وزارت بهداشت می دهد و ظرف ۱۵ روز تا یکماه همه آنها واکسن می زنند و بعد از تزریق هر دو دز واکسن، می توانند به عنوان سرویس مدرسه کار کنند.

ایرنا: در خود مدارس چه نکاتی باید رعایت شود؟

برکاتی: در مدرسه برخی نکات بسیار مهم است. یکی سرویس  های بهداشتی و آبخوری هاست. وزارت آموزش و پرورش برای بهسازی آنها در دو سال گذشته اقداماتی انجام داده و وضعیت خیلی بهتر از گذشته است. ادعا نمی کنم ایده آل است اما به این طرف می رود تامین شوینده ها و مواد ضدعفونی کننده بسیار مهم است که در آموزش و پرورش انجام شده است و از همه اینها مهمتر که در دستورالعمل آمده تهویه کلاس هاست. در این دستورالعمل مشخص شده با سرد شدن هوا به چه نسبتی باید پنجره ها باز شوند. در فصل سرد نمی شود دائم پنجره باز باشد. طبق استاندارد توصیه شده هر یک ساعت حدود ۱۰ دقیقه پنجره باز باشد و این کار در زمان زنگ تفریح هم می تواند انجام شود.

ایرنا: زمان کلاس ها هم کمتر می شود؟

برکاتی: بله. پیشنهاد اولیه این است که زمان کلاس ها به ۳۵ دقیقه کاهش پیدا کند البته هنوز قطعی نیست. این اقدام امکان دو شیفته کردن کلاس ها را بیشتر می کند که البته کار آسانی نیست. برای خانواده ها هم مشکلاتی ایجاد می کند اما بالاخره در دوران کرونا زندگی می کنیم. باید خودمان را با شرایط وفق دهیم. نظر شخصی من این است که بازگشایی مدارس خیلی مهم است و اگر کشوری روزی مجبور شد نانوایی ها را تعطیل کند آن وقت می تواند مدارس را هم تعطیل کند.

ایرنا: برای واکسیناسیون دانش آموزان چه برنامه ای دارید؟

برکاتی: اقدامات اولیه برای ورود واکسن های مخصوص دانش آموزان انجام شده است. تعدادی از واکسن ها هستند که در دنیا برای کودکان تجربه شده و موفق بوده است.

ایرنا: مثل چی؟

برکاتی: واکسنی که می توانیم در کشور برای کودکان استفاده کنیم، یکی واکسن کودکان سینوفارم است که در چین به بچه های بالای سه سال تزریق می شود. دوم واکسن پاستوکووک کودکان(محصول ایران و کوبا) است که با همکاری مشترک ایرنا و کوبا تولید می شود. این واکسن هم در کوبا برای کودکان بالای دو سال تزریق می شود.

ایرنا: این دو واکسن در کجا تایید شده اند؟

برکاتی: این دو واکسن در کشورهای خودشان یعنی چین و کوبا مجوز مصرف اضطراری دارند. واکسنی که در آمریکا برای کودکان زیر ۱۲ سال تزریق می شود نیز فقط در همین کشور تایید شده و مراجع بین المللی این واکسن ها را تایید نکرده اند. در دنیا فقط چهار واکسن تاییدیه های بین المللی دارند دو واکسن mrna (فایزر و مودرنا) هستند و دو واکسن آسترازنکا و سینوفارم. برای مصرف مادران باردار نیز سازمان بهداشت جهانی سینوفارم را تایید کرده است. تایید سازمان بهداشت جهانی مقداری با تاخیر انجام می شود. نه برای جمع آوری شواهد، بلکه بیشتر برای بررسی عوارض واکسن است و اگر میزان آن قابل قبول باشد، برای واکسن ها مجوز اضطراری صادر می کند.

ایرنا: در واقع در صورت تایید، برای خرید این واکسن ها اقدام می شود؟

برکاتی: به طور طبیعی اقدام برای خرید به معنا واردات سریع واکسن نیست به هر حال فاصله زمانی طول می کشد تا واکسن های خریداری شده وارد کشور شود اما باید زودتر اقدام کنیم تا مثل گذشته با تاخیر در واردات واکسن مواجه نشویم.

ایرنا: رئیس جمعیت هلال احمر از واردات ۱۰میلیون واکسن مخصوص کودکان خبر داده است. احتمالا منظورشان سینوفارم کودکان است.

برکاتی: بله این خبر درست است. این واکسن وارد می شود. امارات هم این واکسن را برای کودکان وارد کرده است. مشکلی نیست. اولویت واکسیناسیون افراد بالای ۱۲ سال است. قطعا ابتلای این افراد با افراد سنین بالاتر متفاوت است. شدت بیماری و عوارض این بیماری در کودکان کمتر است. تعداد کودکانی که در آی سی یو بستری می شوند یا بر اثر کرونا فوت می کنند، بیشتر در کودکانی دیده شده که عامل خطر داشته اند. بیشتر آنها بچه های خیلی چاق با BMI ۴۰ یا کودکانی هستند که نقص ایمنی دارند. اختلالی که شیوع آن در سنین پایین است زیرا بسیاری از این کودکان به علت بیماری زمینه‌ای به سنین بالا نمی‌رسند و عمر طولانی ندارند. این کودکان، پر خطر محسوب می شوند. امیدواریم واکسن مفید و موثری برای کودکان داشته باشیم و برای همه تزریق کنیم.

ایرنا: برای واکسیناسیون کودکان و والدین چه اقدامی انجام می شود؟

برکاتی: همان طور که رئیس جمهوری، وزیر بهداشت و دکتر رئیسی،معاون بهداشت وزارت بهداشت گفته اند، مکاتبات لازم برای واکسیناسیون والدین انجام شده است. در مورد مدارس هم قرار است به صورت تدریجی و پلکانی شاهد بازگشایی مدارس باشیم. بر این اساس با توجه به اقتضائات، برنامه واکسیناسیون و نظام واکسیناسیون کووید۱۹ تدوین و اجرا می شود. این برنامه در مدارس مبتنی بر شرایط مدرسه اجرا می شود.

ایرنا: نظام مراقبت و واکسیناسیون چگونه اجرا می شود؟

برکاتی: این برنامه مبتنی بر نرم افزارهای آموزش و پرورش اجرا می شود. در هر صورت کودکان نیز به کرونا مبتلا می شوند، چه واکسن زده باشند و چه نزده باشند. سویه های جدید کرونا نیز مدام می آیند، نباید غافلگیر شویم. در این نظام مراقبت، موارد و افراد مشکوک هم در بین معلمان، کادر آموزشی و خدماتی و هم دانش آموزان به سرعت شناسایی، غربالگری و جداسازی می شوند. حتما مشخص شده که اگر یک نفر یا یکی از اعضای خانواده یکی از افراد، در مدرسه ای به کرونا مبتلا شده باشد. نسبت به آن کلاس یا مدرسه باید چه تصمیمی گرفته شود و در صورت لزوم برای تعطیل شدن کلاس یا مدرسه تصمیم گیری می شود. در هر صورت با بررسی همه جوانب کار به تدریج مدارس بازگشایی می شوند اما این تصمیمی است که در سطوح بالا و ستاد ملی کرونا گرفته می شود. نمی توانیم زمانی را برای بازگشایی مدارس اعلام کنیم. ولی با توجه به اهمیت مدرسه در تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان هر روزی که بازگشایی مدارس به تاخیر بیفتند، برای کشور و کودکان زیانبار است. اصرار نداریم که اول مهر همه مدارس باز شود. اقتضائات و شرایط بیماری و جامعه باید در نظر گرفته شود.

ایرنا: تعطیلی مدارس چه عوارضی به دنبال دارد؟

برکاتی: تعطیلی مدارس علاوه بر آسیب های جدی که برای تربیت و اجتماعی شدن کودکان داردو آسیب های جبران ناپذیر روحی و روانی را ایجاد می کند. باعث افت شدید کیفیت آموزشی و دور شدن از عدالت آموزشی شده است. بررسی رتبه های برتر کنکور ۱۴۰۰ نشان می دهدف بر خلاف سال‌های قبل که تعداد قابل توجهی از رتبه های برتر کنکور از شهرستان‌های کوچک و مدارس دولتی عادی بودند، اما تقریبا همه این افراد برتر کنکور از مدارس تیزهوشان، غیر انتفاعی و نمونه مردمی بودند. بچه هایی که در مدارس معمولی بودند در رتبه های بالای کنکور جایی نداشتند، چون کیفیت آموزش این مدارس افت کرده و آموزش خصوصی نداشتند. عدالت آموزشی به هم خورده است. در سالهای گذشته مدارس معمولی تاثیرگذار بودند و بین ۳۰ تا ۶۰ یا ۷۰درصد رتبه های برتر کنکور از مدارس عادی بودند. اما در یکسال گذشته بیشترین قبولی های رشته های خوب کنکور از مدارس غیر انتفاعی و تیزهوشان هستند که از خانواده های متمول تر هستند. بسیاری از آنها برای فرزندانشان معلم خصوصی گرفته اند، یا ممکن است به نحوی کلاس های این مدارس برگزار شده باشد در حالی که دانش آموزانی که بضاعت مالی کمتری داشتند به علت اینکه مدرسه نرفته اند، نتوانستند در رشته خوبی قبول شود.

ایرنا: قرار است مدارس عشایری و روستایی که جمعیت کمتری دارند، زودتر باز شوند؟

برکاتی: در روستاها تقریبا همه جمعیت بالای ۱۸ سال خیلی زود واکسینه می شوند. همین الان در یک روستایی که مثلا ۱۵ کودک دارد. بچه ها در کنار هم بازی می کنند. مدارسی که سه یا چهار دانش آموز دارد حتی می توانند از فضاهای بیرون مدرسه استفاده کنند،حداقل تا زمانی که هوا سرد نشده است. بنابراین احتمال اینکه مدارس روستایی و عشایری زودتر به صورت ایمن باز شوند از مدارس شهرهای بزرگ بیشتر است. چون خطر کمتری دارند و جمعیت بیشتری در سنین پایین تر واکسینه شدند. توجه به این نکته مهم است که والدین در ایران عمدتا بین ۳۰ تا ۶۰ ساله هستند. به طور متوسط پدران در ایران اکثرا در زمان ازدواج حدود ۲۸ سال و مادران حدود ۲۵ سال دارند. این میزان متوسط است افراد با سن کمتر یا حتی بیشتر هم داریم. این آمار میانگین است که بر اساس اعلام مرکز آمار ایران مشخص شده است. به طور متوسط حدود ۴.۵ سال بعد از ازدواج اولین فرزند این والدین به دنیا می آید. بنابراین بچه ای که در ۳۲ سالگی پدر و ۳۰ سالگی مادر به دنیا می آید، بنابراین هنگامی که بچه ها به مدرسه می روند عمدتا والدین آنها بالای ۳۰سال سن دارند. امیدوارم واکسیناسیون این گروه سنی به سرعت انجام شود و بتوانیم با اطمینان مدارس را باز کنیم.

ایرنا: واکسیناسیون والدین دانش آموزان از کی آغاز می شود؟

برکاتی: اگر قرار باشد در شهرهای بزرگ مدارس مثلا از اول آبان شروع شود. اسامی والدین را از مدارس می گیریم و به سرعت واکسیناسیون آنان را شروع می کنیم. پیشنهاد وزارت بهداشت این است که والدین دانش آموزان پایه ۱۲ و دانش آموزان استثنایی که هیچ پناهی ندارند در اولویت واکسیناسیون قرار بگیرند. مقاومت خانواده های این دانش آموزان نیز معمولا کمتر است. چون خود خانواده های این دانش آموزان نیز اهمیت واکسیناسیون را می دانند و خودشان می خواهند که زودتر واکسن بزنند. اولویت بعدی، سنین پایه دبستان است. بچه های کلاس اول و دوم بیش از همه از تعطیل شدن مدارس ضرر  دیدند، برخی دانش آموزان اصلا مدرسه ندیده اند. بسیاری هنوز قلم به دست گرفتن را هم بلد نیستند.

ایرنا: خانواده های این دانش آموزان نیز بیشتر درگیر شدند

برکاتی: دقیقا همین طور است. والدین باید نقش والدیت را انجام دهد اما در یکسال گذشته، بسیاری از والدین به خصوص مادران نقش معلم را در خانه ایفا کردند و به جای نقش محبت کردن به تنش با فرزندشان رسیده اند.مادری که همیشه نیازهای فرزند را تامین می کرده، حالا با تحکم از او می خواهد که درس بخواند. در هر صورت باور همه ما در دولت، وزارت بهداشت و آموزش و پرورش این است که مدارس باید باز شوند و البته ایمن و در سلامت باز شوند و برای این کار برنامه ریزی کرده ایم. در حد مقدورات کشور اقدامات شایسته ای انجام می شود و مهمتر از برنامه ریزی نظارت دقیق بر اجرای پروتکل های تدوین شده است.

ایرنا: نظارت چگونه انجام می شود؟

برکاتی: چک لیست های نظارتی تهیه شده و در اختیار مدارس قرار گرفته است. بازدیدهای منظم نیز هم از طرف همکاران آموزش و پرورش هم ناظران وزارت بهداشت قرار می گیرد.

ایرنا: با انجام این اقدامات، زمان بازگشایی مدارس کی خواهد بود؟

برکاتی: زمان بازگشایی را ستاد ملی کرونا اعلام می کند.

ایرنا: یک نکته هم در جامعه وجود دارد به هر  حال تبلیغاتی از سوی افراد ضد واکسن وجود دارد که می گویند، واکسن های کرونا عوارض دارد. به همین علت خیلی ها از تزریق واکسن برای کودکانشان ترس دارند، برای این موضوع چه فکری کرده اید؟

برکاتی: به طور طبیعی در همه جوامع ممکن است، درصدی از مردم واکسن نزنند. اگر بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد یک جامعه واکسن بزنند، عملا چرخش و انتقال ویروس در جامعه قطع می شود. در مورد اینکه چه درصدی از مردم باید واکسن بزنند و تا چه حدی باید اجباری باشد، ستاد ملی کرونا تصمیم می گیرد. به هر حال حتی اگر از نظر علمی نیز در این مورد نظراتی داشته باشیم اما چون یک موضوع اجتماعی است و مقاومت های شدیدی در برخی گروه های اجتماعی در مورد واکسیناسیون وجود خواهد داشت. باید از یک مرجع تصمیم گیری ملی داشته باشیم که همه به تصمیمات آن عمل کنند. تا جامعه ای سالم تر داشته باشیم. بالاخره افرادی که فکر می کنند خیلی دلسوز هستند یا ادای دلسوزان را در می آورند و حرف های غیر علمی می زنند نیز وجود دارند که ستاد ملی کرونا به عنوان مرجع قانونی و ملی در مورد فعالیت آنها تصمیم بگیرد.

ایرنا: در مورد واکسن های کودکان مثل سینوفارم چقدر اطمینان دارید؟

برکاتی: در این مورد باید به مستندات علمی تکیه کنیم. مستندات علمی اثربخشی و ایمن بودن این واکسن را تایید می کنند. وقتی مستندات علمی این واکسن را تایید می کنند دیگر جایی برای اظهار نظر شخصی افرادی که دانش و تجربه محدود دارند، نمی ماند. به هر حال هر دارو یا واکسنی یا حتی غذایی که می خوریم ممکن است عوارض محدودی هم داشته باشد ولی عوارض تا حد اندک در کنار منافعی که به  افراد و عموم جامعه می رسد، قابل قبول است. سازمان بهداشت جهانی همه این عوارض و منافع را کنار هم می گذارد و بعد نظر علمی صادر می کند؛ هر آنچه را که سازمان بهداشت جهانی بر اساس مستندات علمی تایید می کند و مصرف آن را توصیه می کند، همه کشورها از جمله ایران از آن تبعیت می کنند. یک نمونه آن اثربخشی چند واکسن کروناست که در ایران و کشورهایی که مصرف کرده اند موثر بوده است. اکنون در کشور ما با واکسیناسیون سالمندان، میزان مرگ و میر کرونا در این گروه های سنی به خصوص افراد بالای ۷۰ سال که زودتر واکسن زده اند و بعد هم بالای ۶۰ سال به میزان بسیار زیادی نسبت به گروه های سنی پایین تر کمتر شده است و این یک واقعیت علمی تایید شده است.

ایرنا: مطمئن هستید که واکسن ها اثربخش بوده اند.

برکاتی: بله، حتما اثربخش بوده است. ممکن است پدران و مادرانی که واکسن زده اند، درد موضعی یا ضعف موقت داشته اند. اما واکسن ها اثربخش بوده اند.

ایرنا: مرگ و میر بعد از دز دوم واکسن هم داشته ایم؟

برکاتی: نکته مهم در این زمینه این است که باید حتما حداقل دو هفته بعد از تزریق دُز دوم واکسن بگذرد تا ایمنی نسبی ایجاد شود. بسیاری از مرگ و میرهای بعد از تزریق دز دوم را که تعدادش هم محدود بوده است،نمی توان به واکسن منتسب کرد چون بسیاری از افراد قبل از اینکه دو هفته از تزریق دز دوم واکسن گذشته باشد، فوت کرده اند. ضمن اینکه زمانی می توان از واکسیناسیون نتیجه مطلوب گرفت که ۷۰ تا ۸۰ درصد جامعه واکسن زده باشند، کشورهای موفق نیز بعد از این میزان واکسیناسیون شاهد کنترل و کاهش محسوس مرگ و میر بوده اند اما در کشور ما هنوز میزان واکسیناسیون کم است و مواجهه با ویروس از کشورهایی که بیشتر واکسن زده اند به مراتب بیشتر است با این حال به طور معناداری بعد از واکسیناسیون کامل میزان ابتلای شدید و به خصوص مرگ و میر در گروه سالمندان در  ایران کاهش یافته است و این یافته ای است که تجربه جهانی هم آن را تایید می کند.

ایرنا: به نظر می رسد با سرعت گرفتن واکسیناسیون زودتر به یک وضعیت ایمن در جامعه می رسیم.

برکاتی: بله با افزایش میزان واردات واکسن به کشور، واکسیناسیون سرعت گرفته است و به نظر می رسد حتی در زمانی زودتر از آنچه وزیر بهداشت قول داده است به وضعیت مناسب در کشور برسیم.

گفت و گو از افشین شاعری