تقلای بی‌ثمر آتش برای نابودی میراث چند میلیون ساله هیرکانی

عزت آقا ساکن روستای کوای مازندران است که با وجود فاصله زیاد تا محل آتش سوزی، به همراه تعدادی از اهالی روستا به درازنو آمده اند تا مانع از گسترش بیشتر زبانه های آتش شوند.

یک تانکر آب، تعدادی ظرف و چند بیل و کلنگ را جفت و جور کردند و با سرعت زیاد خود را به اولین عرصه ای که آتش گرفته بودند رساندند.

برخی از مناطق آتش گرفته جنگل کردکوی سخت گذر است؛ به جز تعدادی جوان چالاک، بقیه نیروها قادر به عبور از صخره های سخت و سنگی آن نیستد و همین عامل، خاموش کردن آن را با دشوار کرده است.

نیروهای تازه نفس امدادی و نیروهای مردمی روستاهای اطراف که احساس خطر کرده اند، یکی پس از دیگری وارد عرصه آتش می شوند.

بیل و دیگر ابزار مهار آتش کم است اما در این منطقه که چشمه های آب به سختی پیدا می شود، راه دیگری برای خاموش کردن آتش وجود ندارد.

وزش شدید باد، کار را برای مهار آتش دشوار کرده؛ مشهدی حسینعلی از اهالی میانسال روستای یانسر که با بیل در حال کندن زمین و ریختن خاک بر روی آتش است گفت که حداقل طی ۱۰ سال اخیر همچین باد شدیدی در منطقه نوزیده است.

از بامداد امروز شنبه بارش باران در کردکوی ، نوید خاموش کردن آتش ارتفاعات این شهرستان را داد اما شرایط در جنگل در حال سوختن زرشک چال و هلی چال با کوهپایه بسیار متفاوت است.

خورشید از لحظه طلوع تا غروب، می تابد و خبری از ابر و هوای خنک و مه و باران نیست.

درختان اورس، زرشک و بلوط پیش چشم‌نیروهای امدادی خاکستر می‌شود و آن ها کار زیادی برای مهار آتش نمی‌توانند انجام دهند.

از یک طرف بر روی آتش خاک می ریزند اما از سوی دیگر، باد شدید همه رشته های آن ها را پنبه می کند.

زرشک چال از جمله مناطق درگیر آتش در جنگل کردکوی مملو از زرشک وحشی است اما آتش به این بوته ها رحم نمی کند و با یک وزش شدید و شعله ور شدن آتش، چیزی جز خاکستر از آن باقی نمی ماند.

هوای خشک و بدون باران تابستان امسال، گونه های علفی جنگل های شمال را خشکانده و آن ها را مستعد سوختن کرده است.

سوختن این علف ها و گون ها، راه سوختن درختان جنگلی را آسان تر می کند. آتش اول علف ها را می سوزاند و آرام آرام به گونه های پیرامون درختان می رسد و در ادامه هم با سرایت به تنه درخت، به پیشروی برای نابودی جنگل هیرکانی ادامه می دهد.

مهاجرت کل و مرال

میخواهد فصل زاد و ولد باشد یا هر چیز دیگر، اولین کاری که گونه های جانوری پس از به خطر افتادن جانشان در زیستگاه خود انجام می دهند، مهاجرت است.

دود و آتش و خطرات ذاتی آن، غریزه جانداران ساکن مناطق حنگلی کردکوی را به فکر تغییر مکان زندگی انداخت.

گروه گروه از کل و مرال و بز راه کیلومترها آنطرف تر را در پیش گرفتند تا حتی شده به قیمت ورود به محدود گروهی دیگر، از خطر مرگ در آتش نجات پیدا کنند.

اگر چه به گفته کارشناسان حیات وحش، کوچ گسترده زیستمندان به منطقه ای دیگر که در تصرف گونه مشابه قرار دارد، موجب وارد شدن آسیب به حیات وحش می شود اما در شرایط فعلی، چاره دیگری وجود ندارد.

در میان همه زیستمندان ساکن جنگل های آتش گرفته کردکوی، گروه های امدادی در چند روز اخیر بارها صدای فریاد گاوهای وحشی را شنیده اند که برای دلبری از گونه ماده، نعره سرخوشانه سر می دهد.

فصل گاوبانگی است و مرال های نر برای تجدید نسل و زادآوری و ایجاد قلمرو و همسرگزینی در ستیز با رقبا هستند.

مرال های نر انگار حاضر نیستند منطقه تحت سیطره خود را حتی به قیمت جان رها کنند و به فراخور آن چادرهای گاوبانکی برای محافظت این گونه ها از گلوله شکارچیان غیرمجاز هم همچنان برپا است.

در لابلای خبرهای تلخ و ناراحت کننده آتش سوزی جنگل کردکوی، مشاهده نشدن حتی یک لاشه گونه های جانوری اندکی امیدبخش است.

کمبود امکانات

گروه های مردمی و ماشین های آتش نشانی شهرهای استان در منطقه آتش گرفته جنگل کردکوی حضور دارند اما مشکل آن ها برای کمک به مهار آتش یکی دوتا نیست.

این خودروها پس از پایان اولین ماموریت و خالی شدن منبع، دیگر آبی برای پاشیدن بر روی آتش پیدا نمی کنند. آن ها یا مجبورند برای پر کردن مخازن به روستاهای اطراف بروند یا از تانکرهای آب پیرامون محدوده حریق برای پر کردن مخازن خود استفاده کنند که در هر ۲ صورت زمان زیادی را برای این کار صرف خواهند کرد.

از طرف دیگر، شلنگ این ماشین های آتش نشانی برای رفتن به اعماق جنگل مناسب نیست و آن ها حداکثر می توانند محدوده کوچکی از استقرار خود را آبپاشی کنند.

سخت گذر بودن منطقه هم مانع ورود آن ها به اعماق جنگل است و در این شرایط بهره وری این ماشین ها تا حد زیادی کم می شود.

رییس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در جلسه ستاد مدیریت بحران گلستان گفت که در نتیجه تلاش گسترده نیروهای مردمی و امدادی با بهره‌گیری از حداکثر توان ممکن، سطح آتش ارتفاعات جنگلی زرشک‌چال درازنوی کردکوی نسبت به روز گذشته حدود ۸۰ درصد کمتر شد. براساس برآوردهای اولیه انجام شده، تاکنون بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هکتار از این منطقه دچار حریق شده است.

محدوده جنگل هیرکانی در گلستان افزون بر ۴۴۷ هزار هکتار است.

با این حال هنوز منطقه سرخ‌اویی و هلی چال در حال سوختن است و طبق مشاهدات خبرنگار ایرنا، صدها درخت چندصدساله این منطقه در آتش سوخته است.

گلستان در سال های اخیر آتش سوزی های متعدد را در مناطق گوناگون تجربه کرده و دلیل بخش زیادی از این حریق های جنگلی تعمد انسانی اعلام می گردد.

دلیل این آتش سوزی ها هر چه که باشد، نتیجه آن خاکسترشدن صدها هکتار از طبیعت بکر و میراث چند میلیون ساله هیرکانی است؛ منطقه جنگلی که از همه طرف شاهد تجاوز آشکار بشر برای ساخت و ساز، گسترش محدوده کشاورزی، شکار غیرمجاز و برداشت بی رویه است و طعمی که انگار هیچ وقت قرار نیست چشم از این میراث ثبت جهانی شده بردارد.