ثبت ملی و جهانی خوراک و نوشیدنی‌های سنتی و محلی جدی‌تر دنبال شود

حسین دهقان منشادی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا بر اهمیت کیفیت، امنیت و بهداشت مواد غذایی در توسعه گردشگری خوراک تاکید و اظهار داشت: صنعت گردشگری صنعت خدمات و میهمان‌نوازی است؛ به طور کلی مشکل بزرگی که با آن ما مواجه هستیم ارائه خدمات با کیفیت است و استانداردهای بین‌المللی آن طور که باید و شاید در کشور ما رعایت و اجرا نمی‌شود. استانداردسازی رستوران‌­ها و مراکز پذیرایی و ارائه صحیح خدمات در این حوزه بسیار مهم و مورد توجه ویژه گردشگران خارجی است؛ در ۱۰ سال گذشته اتفاقات مثبتی در این بخش افتاده، اما کافی نیست.

استاد دانشگاه یزد و راهنمای گردشگری فرهنگی و خوراک گفت: بسیاری رستوران‌ها برای دریافت گواهینامه‌های ایزو (ISO ۲۲۰۰۰ /۲۲۰۰۲) کیفیت خدمات و موادغذایی اقدام و حتی برخی رستوران‌ها در تهران از یونسکو تقدیرنامه هم دریافت کرده‌اند، اما رستوران ها در استان‌های دیگر این موارد را کمتر پیگیری می‌­کنند، این روند شروع شده اما باید فراگیر شود.

زنجیره ارزش در گردشگری خوراک برای ۵ راهنما و۱۰ رستوران نیست؛ کمیت آن برای همه زنجیره باید اتفاقی را رقم بزنند تا بازخورد مثبت آن آشکار شود و در همه زنجیره باید بادقت اجرا و در نهایت خاطره خوب و بازخورد مناسب برای گردشگر ثبت شود.

برای برندسازی گردشگری خوراک به توسعه و دیپلماسی خوراک نیازمندیم

دهقان خاطرنشان کرد: همه فعالیت‌های گردشگری خوراک بر مبنای درگیر کردن حواس پنجگانه گردشگر و خاطره‌سازی است تا گردشگر طعم تازه‌ای از غذا را تجربه و با فرهنگ جدیدی از یک جامعه محلی آشنا شود، به نحوی که هرگز فراموش نکند این برای بخش گردشگری خوراک، بهترین تبلیغ است.

رئیس هیات مدیره انجمن گردشگری خوراک و نوشیدنی دونار درباره برندسازی خوراک‌های ایران گفت: با معضل توسعه و برندسازی درگیریم؛ برای ثبت و معرفی کباب و چلوکباب دیر اقدام کردیم، ترکیه و جمهوری آذربایجان این غذا را به نام خودشان ثبت کرده­‌اند و دیگر همه به نام آنها می­‌شناسند؛ برای برندسازی خوراک‌ها به توسعه و دیپلماسی خوراک نیازمندیم.

وی افزود: ترکیه اول شعب کباب ترکی (Doner Kebab) و قهوه ترک (Turkish Coffee) را در خارج از مرزهای خود به ویژه در آمریکا راه‌اندازی و ذائقه همه را درگیر کرد و طعم این خوراک‌ها را به همه چشاند، بعد هر استان خود را  با یک غذا معرفی کرد، سپس بستنی و قهوه ترک را در همه کشور توسعه داد، و حالا با توان بالا از آن بهره‌­برداری اقتصادی می­‌کند.

راهنمای گردشگری فرهنگی و خوراک یادآور شد: جمهوری آذربایجان سال ۲۰۱۲ با محوریت سازمان جهانی گردشگری همایش طعم جاده ابریشم را برگزار کرد، گردشگری روستایی را توسعه داد و محصولات غذایی خود را برندسازی کرد. نان لواش را به عنوان میراث‌فرهنگی ناملموس ۵ کشور که ایران هم جز آنهاست در یونسکو ثبت کرد.

برای توسعه گردشگری خوراک باید آثار ناملموس خوراکی ثبت ملی و جهانی شود که به پشتوانه سیاسی و دیپلماسی فرهنگی نیاز دارد؛ برای برندسازی گردشگری خوراک ایران، باید درباره خوراک ایرانی و فرهنگ آن در شبکه‌های تلویزیونی جهانی محتوای تبلیغاتی تولید و پخش و همزمان باید صنعت خوراک و صنعت گردشگری در داخل توسعه داده شود؛ البته برای اجرای این سیاست‌ها رشد و رونق اقتصادی لازم است.

همکاری و مشارکت اجزا و ارکان صنعت گردشگری برای توسعه گردشگری خوراک

دهقان گفت: به دلیل عدم تولید محتوا و معرفی انواع خوراکی‌ها همه فقط سراغ یک گزینه چلوکباب می‌روند، در چند سال اخیر سریال جواهری در قصر محصول کره‌جنوبی در ایران پخش می‌شود و نقش و فرهنگ آشپزی این کشور در قالب محتوای تبلیغاتی به مردم ایران معرفی می‌شود؛ تایلند با غذاهای خیابانی همه را اسیر طعم خود و با حمایت دولت‌ در سایر کشورهای جهان رستوران‌های تایلندی ایجاد کرده‌ و جاذبه خوراک تایلندی را در محصولات گردشگری خود ارائه می‌کنند؛ یا اینکه وقتی در سال ۱۹۷۲ریچارد نیکسون رییس‌جمهوری سابق آمریکا (۱۹۷۴-۱۹۶۹) در یک ضیافت شام در چین، غذای چینی خورد، در آمریکا رستوران‌های چینی گسترش پیدا کرد.

وی افزود: برای تولید و پخش محتوا همه ذی‌نفعان صنعت گردشگری از سیاست‌گذار و برنامه‌ریز و مجری تا آژانس‌دار و راهنمای گردشگری باید بر اساس یک محور و برنامه واحد، هماهنگ عمل کنند. ‌تاکنون کارهای تاثیرگذار اما جدا و جزیره‌ای انجام شده که اثر و توان آن کاهش یافته و ناشی از فقدان روحیه کار گروهی ما ایرانی‌ها است.

برای توسعه گردشگری خوراک، همه زنجیره تامین و ارزش، دفاتر خدمات مسافرتی با رستوران‌ها، آنها با راهنمایان گردشگری و تورگردان‌ها و سرمایه‌گذاران صنعت خوراک و نوشیدنی بخش خصوصی و همگی با وزرات میراث‌فرهنگی به عنوان متولی صنعت گردشگری باید هماهنگ کار کنند در غیر این صورت در این بخش، نتیجه مطلوب به دست نمی‌آید.

دهقان به اهمیت ایجاد سازمان مدیریت مقصد در صنعت گردشگری اشاره و خاطرنشان کرد: اگر قرار است جشنواره خوراک و غذا در شهر برگزار شود همه اجزای مدیریتی اعم از گردشگری، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و خدماتی و اقتصادی شهر باید همکاری و مشارکت کنند؛ مدیریت مقصد همه گردشگران را از فردی که یک‌هزار یورو تا گردشگری که ۲۰ هزار یورو خرج می‌کند، جذب کند؛ با این رویکرد می‌توان از صنعت گردشگری درآمد ارزی ایجاد کرد.

راهنمای گردشگری فرهنگی و خوراک افزود: ایران در بسیاری خوراک­‌ها با کشورهای همسایه مانند ترکیه و جمهوری آذربایجان فرهنگ مشترک دارد؛ از سال ۲۰۰۸ یونسکو ثبت میراث‌فرهنگی ناملموس آغاز کرد که خوراک و نوشیدنی هم جزو آن است؛ سال ۲۰۱۰ غذای مدیترانه‌ای ثبت جهانی شد، به‌رغم جاذبه‌های متنوع گردشگری اروپا از تفریحی و ساحلی تا تاریخی و فرهنگی و آمار بالای گردشگر در ایتالیا، فرانسه و اسپانیا، بعد از این ثبت تعداد ورود گردشگران به شهرهای اروپایی به صورت مشهود افزایش پیدا کرد.

برندسازی گردشگری خوراک، کار عجیب و شگفت انگیزی نیاز ندارد. همین که خوراک‌های ایرانی به عنوان میراث‌فرهنگی ناملموس شناسایی و ثبت ملی شده و پرونده‌های آن برای ثبت جهانی در یونسکو آماده و رایزنی‌های فرهنگی و سیاسی انجام و پرونده ثبت شهرهای خلاق گردشگری خوراک برای عضویت در شبکه شهرهای خلاق یونسکو تدوین شود، اولین و مهم­ترین گام برداشته شده است.

آمادگی علمی سمن‌ها برای کمک به شناسایی و ثبت ملی خوراک‌های محلی

دهقان یادآور شد: رشت به عنوان شهر گردشگری خلاق خوراک (سال ۱۳۹۴) ثبت شده و پرونده عضویت کرمانشاه هم برای عضویت در این شبکه جهانی تدوین و روند ثبت آن آغاز شده است که می‌تواند غذاهای این دو منطقه را برندسازی و گردشگر جذب کند. کباب کرمانشاه یا مرغ ترش و غذاهای محلی گیلان و رشت بدون تردید برای گردشگر داخلی و خارجی خوراک لذت‌بخش و دلچسب است؛ با شرایط اقتصادی موجود، هزینه برندسازی خوراک را از ثبت خوراک ها به عنوان میراث ناملموس ملی و سپس در یونسکو آغاز کنیم.

رئیس هیات مدیره انجمن گردشگری خوراک و نوشیدنی دونار گفت: کارشناسان بخش خصوصی، متخصصان صنعت خوراک و سازمان‌­های مردم‌نهاد محلی هم علاقه و هم آمادگی علمی دارند به کارشناسان ثبت آثار ناملموس در استان­‌ها و در ستاد وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای شناسایی و ثبت ملی هر کدام از غذاهای سنتی محلی کمک کنند تا روند ثبت جهانی شتاب بگیرد؛ در نهایت هم سود اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی این برندسازی در میان‌مدت به بخش خصوصی و تشکل­‌ها همچنین مردم جوامع محلی بر می‌گردد.

استاد دانشگاه یزد و راهنمای گردشگری در مورد قهوه یزدی توضیح داد: از سال ۱۳۹۸ که قهوه یزدی ثبت ملی شد توجه گردشگران به یزد را جلب کرد. اکنون هر گردشگری که به یزد می‌­آید علاوه بر آثار تاریخی و مکان­‌های فرهنگی-تاریخی یزد درباره مکان‌های عرضه قهوه یزدی سرو و عرضه، سوال می­‌کنند و علاقه دارند در مورد شیوه آماده‌کردن و فرهنگ و آیین­‌های آن بدانند، همین یعنی شروع برندسازی محصول. همین اقدامات گام به گام و به ظاهر کوچک منجر به رونق و توسعه گردشگری خوراک و نوشیدنی در ایران می‌شود.