به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، محمد مهدی اسماعیلی روز یکشنبه همزمان با روزجهانی فلسفه (۲۷ آبان) و آیین بزرگداشت ابونصر حکیم فارابی (معلم ثانی) در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی اظهار داشت: فارابی در تاریخ اندیشه اسلامی دارای جایگاه رفیع و اوج قله حکمت و فلسفه در اندیشه اسلامی است.
وی در این نشست برخط با اشاره به نظر بزرگان حکمت و فلسفه درباره فارابی و اندیشه فارابی، گفت: فارابی موسس حکمت و فلسفه اسلامی و پیونددهنده میراثی است که از یونان با تعداد محدودی مساله به حوزه فلسفه به جهان اسلام وارد شده بود و آنرا به یک علم قوی موثر و پردامنه تبدیل کرد. فارابی شناسان بزرگی در حوزه های اسلامی و غیر اسلامی در ایران و سایر کشورها با نگاه‌های متفاوت در مورد اندیشه‌های او صحبت کرده اند.
ملاصدرا شبیه‌ترین فرد به فارابی در رمزگشایی مسائل پیچیده فلسفی
وزیر فرهنگ به موضوعات مختلف و نهفته در اندیشه فارابی اشاره کرد و افزود: یکی از مهتمرین موضوعات قدرت بالای فارابی در تبیین مسائل پیچیده است که کمتر نظیر آن در تاریخ اندیشه اسلامی پیدا می شود؛ شاید در دوره‌های جدید و در چهار پنج قرن اخیر ملاصدرا شبیه ترین فرد فارابی در رمز گشایی از موضوعات مبهم و پیچیده است.
اسماعیلی اظهار داشت: در احوالات ابن‌سینا آمده است که کتاب ما بعدالطبیعه ارسطو را درک نمی‌کرده، اما وقتی شرح فارابی را می‌خواند همه نقاط مبهم در درک نوشته‌های ارسطو (معلم اول) برای او رفع می‌شود؛ به همین دلیل در فلسفه اسلامی در کنار همه توصیفات و لقب‌های فراوان برای توصیف فارابی او را معلم ثانی می‌نامند و این حاکی از جایگاه فارابی در تاریخ اندیشه در همه دنیا به ویژه جهان اسلام است که او را موسس فلسفه اسلامی می‌شناسند.
فارابی، فیلسوف فرهنگ، شخصیت پیشتاز معماری تمدن پرشکوه اسلامی
اسماعیلی گفت: بزرگان ما در توصیفات دیگری از فارابی از او به عنوان فیلسوف فرهنگ یاد می کنند؛ به این دلیل که او نگاهی عمیق در تبیین مسائل هستی دارد و به همین نسبت وارد حوزه‌های فرهنگی و هنری شده که اندیشه‌های او در الحروف و تحصیل السعاده این برجستگی نگاهی فرهنگی فارابی به وضوح دیده می شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: فارابی در قرن سوم هجری در طلیعه شکل‌گیری دوره طلایی تمدن اسلامی قرار دارد او شخصیت پیشتاز برای معماری تمدن پرشکوه اسلامی در قرن سوم تا پنجم است. او با زبان بلیغی که در حکمت و فلسفه، در فرهنگ و هنر و در تبیین اندیشه‌های سیاسی داشت به یک قله با شکوه در تمدن اسلامی تبدیل شده است.
بزرگان ما که در عرصه ریاضیات، هندسه، فقه، فرهنگ و هنر و حتی اخلاق به آنها می‌بالیم، محصول دو و نیم قرن از واخر قرن سوم تا اوایل قرن ششم هجری هستند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: در قرن چهارم ابن سینا را داریم که دوره پرشکوهی را برای فلسفه اسلامی و عرصه عقلانیت رقم زده است، سپس در انتهای این دوره تاریخی و در غرب جهان اسلام، ابن رشد اندلسی را داریم که تکمیل کننده این مجموعه بوده است. از اینرو فکر فارابی از زبان ابن سینا و از اندیشه ابن رشد وارد دنیای جدید شد و در معماری فکر و اندیشه غرب جدید و دوره رنسانس به عنوان یکی از پایه‌های این تحول بود.
فارابی بین اندیشه اسلامی و یونانی سازگاری ایجاد کرد
وی گفت: یکی از مهم ترین امتیازاتی که فارابی برای تاریخ اندیشه فرهنگی و دینی ما داشته و امروز هم می‌توان به آن استناد کرد، حل دوگانه‌هایی است که بعضا حل آنها دشوار بود. فارابی بین اندیشه غربی (یونانی) و اندیشه اسلامی نوعی سازگاری ایجاد کرد و آن را در خدمت اندیشه اسلامی‌قرار داد.
فارابی همچنین میان اندیشه ایران شهری و امامت شیعی و اندیشه سیاسی - اسلامی‌تلفیق خوبی انجام داد و همه این عناصر را در ایران و جهان به هدف استعلای اندیشه اسلامی‌به استخدام خود درآورد. این مدل که درحقیقت مدلی عقلانی در مواجهه با میراث و در مواجهه با فرهنگ‌های معاصر است، به خوبی در اندیشه فارابی کنار هم دیده می‌شود.
اسماعیلی تاکید کرد: امروز ایران اسلامی به برکت انقلاب اسلامی و به برکت موسس حکیم، فیلسوف، فقیه و عارف خود، امام خمینی (ره) میراث تاریخی فارابی، ابن سینا، شیخ اشراق، ابن عربی و ملاصدرا را در تکوین عقلانیت دوره جدید تفکر دینی، حاکم کرده است. این تفکر باید امروز هم در ایران اسلامی‌در حوزه نظری و عملی حاکم شود.
رهبر معظم انقلاب در حال ایجاد بنای تمدن نوین اسلامی هستند
وی افزود: در حقیقت رهبر معظم انقلاب اسلامی، امروز در جایگاه نظریه پرداز تمدن نوین اسلامی با استفاده از این ابزار مهم، در حال ایجاد بنای رفیع تمدن نوین اسلامی هستند. تمدن نوین اسلامی‌که بر پایه عقلانیت حاصل از تفکر فارابی وارد اندیشه اسلامی‌شده است، در آثار بزرگان حکمت و فلسفه و عرفان اوج پیدا کرده و امروز به نقطه تکامل خود در انقلاب اسلامی‌رسیده است؛ لذا ما فارابی و تفکر او را از بنیان‌های فکری و نظری این نظام فکری جدید در کشور و جهان اسلام می‌دانیم.
ابونصر محمد بن محمد فارابی (۲۵۹ تا ۳۳۹ ه.ق) از بزرگ‌ترین فلاسفه و دانشمندان ایرانی عصر طلایی اسلام است که در علم، فلسفه، منطق، جامعه‌شناسی، پزشکی، ریاضیات و موسیقی تخصص داشت.
فارابی (معلم ثانی) در روستایی با نام وسیج در نزدیکی فاراب در قزاقستان امروزی به دنیا آمد. چگونگی تحصیلات فارابی در ایام جوانی‌اش تقریبا بر ما پوشیده است و مورخان گزارش مستندی در این مورد ضبط نکرده‌اند، اما می‌دانیم پدر و پدربزرگش از نظامیان بلندمرتبه در حکومت سامانی بوده‌اند؛ بنابراین می‌توان حدس زد شرایط تحصیل در ایام جوانی به خوبی برای او فراهم بوده است.
بعضی از محققان معاصر شروع مطالعات علمی و فلسفی او را از شهر مرو می‌دانند چه اینکه مرو در آن زمان مرکز درس و بحث دینی و فلسفی بوده و اساتید حاذقی در آنجا حضور داشته‌اند و نزدیکی فاصله میان این شهر و محل سکونت و رشد فارابی نیز دلیل خوبی برای حضور و تحصیل وی در این شهر پر قدمت است. بر این مدعی شواهد و قرائن دیگری نیز وجود دارد اما آنچه در اسناد و گزارش‌های تاریخی موجود است و به طور قطعی می‌توان به آن تکیه کرد: تحصیلات او در بغداد است.
فارابی مدتی از حیات خویش را به قضاوت گذراند ولی از آنجا که دلبسته مطالعات فلسفی و تامل در حقایق مابعدالطبیعه بود کار قضاوت را در ۴۰ سالگی رها کرد و رهسپار بغداد شد. در بغداد منطق و فلسفه را نزد استادان مطرح آن زمان آموخت و به آثار ارسطو علاقه‌مند شد. این دلبستگی تا بدانجاست که در تاریخ فلسفه اسلامی از فارابی به عنوان معلم ثانی در کنار معلم اول (ارسطو) یاد می‌کنند.
پرونده فارابی در دویست و ششمین جلسه شورای عمومی یونسکو (سوم تا ۱۷ آوریل ۲۰۱۹ /۱۴ تا ۲۸ فروردین ۱۳۹۸) توسط ایران و قزاقستان به صورت مشترک ارائه شد و در چهلمین کنفرانس عمومی یونسکو (۱۲ تا ۲۷ نوامبر ۱۳۹۸/۲۱ آبان تا ۶ آذر ۹۸) تصویب شد که سال ۲۰۲۰- ۲۰۲۱ سال گرامیداشت فارابی به مناسبت هزارو صد و پنجاهمین سال تولد او باشد.
درج نام یک شخصیت در فهرست گرامیداشت‌های هر سال فرصتی برای کشور یا کشورهای ارائه‌دهنده است تا در این مدت با برگزاری کنفرانس‌ها و نشست‌های علمی و تخصصی، ساخت مستند، فیلم سینمایی و تئاتر، چاپ کتاب و انتشار مقاله در رسانه‌ها زمیبنه شناخت بیشتر مردم عادی و افکار عمومی با آن فرد همچنین ترویج و آرای اندیشه‌های شخصیت یادشده را در جوامع مختلف فراهم کند.
فارابی از چهره‌های شاخص و تاثیرگذار ممتاز جهانی است که در اوج قرون وسطی یعنی دوران سیاهی، ظلمت و پریشانی؛ مرکز ثقل علم‌گستری، خردورزی و مهرورزی میان ملت‌های آن دوران بود. هنر فارابی از آن رو برای بشر امروز پیشرو و کاربردی است که او در فزون از هزار و صدسال پیش به دنبال ایجاد پل فکری و فلسفی میان شرق و غرب بود و شگفت آن‌که این رویکرد در دوران اوج تعصبات و افراطی‌گری های عقیدتی و فکری قرون وسطی رقم خورد.
نظر شما