دومینوی اختلاف مسکو- تل آویو به کجا می‌رسد؟

جنگ اوکراین که از پنجم اسفند ماه ۱۴۰۰ آغاز شد و تا به امروز که حدود پنج ماه از عمر آن می‌گذرد، بسیاری از معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی را متاثر ساخت که نزاع آشکار روسیه و رژیم صهیونیستی را می‌توان در این راستا تفسیر کرد.

چند روز پیش وزارت دادگستری روسیه در دستوری خطاب به «آژانس یهود»، تمام فعالیت‌های آنها را در خاک روسیه ممنوع اعلام کرد؛ آژانسی که نزدیک به یک قرن پیش تاسیس شد و در کمک به برقراری رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۴۸ نقش اساسی داشت و مهاجرت میلیون‌ها یهودی از سراسر جهان را تسهیل کرده‌ است.

لازم به ذکر است که این آژانس یهود خود را بزرگ‌ترین سازمان یهودی در جهان توصیف و برنامه‌های اجتماعی را در اسرائیل و برای اجتماعات یهودی خارج از کشور اجرا می‌کند.

سازمان مزبور حدود یک میلیون مهاجر از شوروی را از اواخر دهه ۱۹۸۰ تا پایان دهه ۱۹۹۰ وارد سرزمین‌های اشغالی کرد.

این آژانس اکنون به روس‌هایی که ریشه یهودی دارند، کمک می‌کند تا به سرزمین‌های اشغالی بروند و مدارس یکشنبه و کلاس‌های عبری را در سراسر روسیه راه‌اندازی می‌کند و در صورت اجرایی شدن حکم شدن دادگاه تمام این فعالیت ها لغو خواهد شد.

در پی آغاز بحران اوکراین، نقش آژانس در ترغیب و انتقال پناهجویان اوکراینی برای سکونت در سرزمین‌های اشغالی پررنگ تر شده‌است.

بر اساس داده‌های رسمی رژیم صهیونیستی، سال ۲۰۲۱ حدود هفت هزار یهودی از روسیه به اسرائیل مهاجرت کردند. همچنین به گفته سخنگوی آژانس یهودی، از زمان آغاز جنگ اوکراین، حدود ۱۶ هزار مهاجر از روسیه عازم فلسطین اشغالی شده‌اند.

در پی ارائه دادخواست انحلال آژانس یهود از سوی وزارت دادگستری روسیه، «یائیر لاپید» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به وزارت امور خارجه دستور داد که یک «بسته اقدامات» علیه مسکو تهیه کند تا در صورت بسته شدن دفتر آژانس یهود در مسکو علیه روسیه اتخاذ شود.

چطور جنگ اوکراین به اختلافات مسکو و تل‌آویو دامن زد؟

با حمله روسیه به اوکراین در روزهای آغازین اسفندماه ۱۴۰۰، سران رژیم‌ صهیونیستی در صدد اتخاذ مواضع میانه، غیرجانبدارانه و در عین حال دوپهلو برآمدند به آن امید که آتش این بحران دامن آنها را نگیرد.

تماس‌های مکرر «نفتالی بنت» نخست وزیر وقت این رژیم نشان می‌داد که او درصدد راضی نگهداشتن دو طرف است. این سیاست البته همان زمان در فلسطین اشغالی مخالفانی هم داشت؛ طیفی معتقد بود باید صریح‌تر و دقیق‌تر مسکو را محکوم و با تحریم‌های غربی همراهی کرد. در مقابل، طیف دیگر به طور مثال نتانیاهو، بر این باور بودند که تل‌آویو نباید روابط راهبردی‌ خود را با مسکو تخریب کند.

طولانی‌شدن جنگ و ناکامی همه میانجی‌گران برای توقف بحران، رژیم صهیونیستی را مجبور کرد با حجم گسترده فشارهای دیپلماسی و تحریمی غرب و اروپایی‌ها علیه روسیه همراهی کند. چون دیگر سطح تنش به یک محکومیت و بیانیه ساده ختم نمی‌شد. بنابراین رژیم صهیونیستی تصمیم نهایی خود را گرفت و ترجیح داد در سنگر آمریکا بماند.

در بیانیه‌ای که «یائیر لپید» وزیر امور خارجه این رژیم انتشار داد به صراحت آوره‌ بود: «در بحران اوکراین، در کنار متحد سنتی خود یعنی آمریکا خواهیم بود و ممکن نیست که در این شرایط دشوار آن را تنها بگذاریم.»

نقطه شروع جدی تنش میان روسیه و رژیم صهیونیستی را می‌توان رای مثبت تل‌آویو در شورای حقوق بشر (HRC) علیه مسکو دانست.

مجمع عمومی سازمان ملل روز پنجشنبه ۱۸ فروردین ۱۴۰۱ با اکثریت آرا، به تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر این نهاد بین‌المللی رای داد.

از میان ۱۹۳ کشور عضو مجمع عمومی سازمان ملل، ۹۳ کشور به قطعنامه پیشنهادی ایالات متحده برای تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر رای مثبت دادند. ۲۴ کشور از جمله ایران، بلاروس، چین، کره شمالی، قزاقستان، ویتنام و دیگران به قطعنامه رای مخالف دادند. ۵۸ کشور از جمله هند، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی، امارات متحده عربی و دیگر کشورها رای ممتنع دادند.

لازم به ذکر است که پیش نویس قطعنامه توسط ایالات متحده، اوکراین، لتونی و برخی دیگر از کشورهای غربی تهیه شده‌ بود. در میان بازیگرانی که به تعلیق فعالیت روسیه در شورای حقوق بشر رای دادند، نام رژیم صهیونیستی نیز به چشم می‌خورد.

این اقدام رژیم صهیونیستی از سوی کرملین با واکنش بسیار تند مواجه شد به طوری که در بیانیه شدیداللحن کرملین آمده‌ بود: «اسرائیل با نقض قطع‌نامه‌های متعدد شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل، به اشغال غیرقانونی و الحاق مستمر اراضی فلسطینی ادامه می‌دهد. نوار غزه از اساس به یک زندان روباز تبدیل شده است که دو میلیون نفر ساکن آن برای حدود ۱۴ سال در شرایط محاصره دریایی، هوایی و زمینی اسراییل برای زنده ماندن تلاش می‌کنند. اسرائیل در تلاش است با سوءاستفاده از وضعیت اوکراین، توجه جامعه جهانی را از یکی از قدیمی‌ترین مناقشات حل نشده، یعنی مناقشه فلسطین و اسرائیل منحرف کند.»

افزون بر رای موافق رژیم صهیونیستی به قطعنامه ضدروسی برای اخراج مسکو از شورای حقوق بشر، سران تل‌آویو به اقدامات دیگری علیه مسکو متوسل شدند که موجبات خشم بیش از پیش مسکو را فراهم کرد.

سران این رژیم رفتار روسیه را در اوکراین «جنایت جنگی» خواندند؛ برخی از افراد این رژیم در اوکراین علیه روس‌ها می‌جنگند؛ کنست رژیم صهیونیستی میزبان «ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهوری اوکراین شد و حتی رژیم صهیونیستی گزینه ارسال برخی تجهیزات دفاعی به اوکراین را در دست بررسی دارد.

تشدید تنش و تسری اختلاف به عرصه میدان

از نگاه کارشناسان، مواضع و اقدامات کرملین در قبال تل‌آویو را می‌توان از دو بُعد کلامی و میدانی مورد واکاوی قرار داد؛ جنبه کلامی به جدال لفظی و عرصه میدانی به اقدامات ضداسرائیلی از سوی روسیه در صحنه درگیری برمی‌گردد.

فروردین ماه ۱۴۰۱، روسیه در اقدامی بی‌سابقه جزئیاتی از آخرین حمله جنگنده‌های رژیم صهیونیستی در سوریه را منتشر کرد. انتشار جزئیاتی از حملات منتسب به این رژیم در سوریه از سوی روسیه، تا حال سابقه نداشته‌است.

رادیوی ارتش رژیم صهیونیستی ۲۸ فروردین ارزیابی کرد که واکنش این رژیم به بیانیه‌های روسیه یا اقدام مسکو در افشای جزئیات حملات اخیر در سوریه، ممکن است به بروز تنش واقعی در روابط آنها منجر شود یا حتی روسیه در گام بعدی اقدامات عملی در جلوگیری از حملات این رژیم در سوریه انجام دهد.

در مقطع مزبور همزمان شاهد مواضع شدید ضد رژیم صهیونیستی از سوی کرملین در قبال رویدادهای اخیر مسجدالاقصی بودیم.

در پی درگیری‌های گسترده نیروهای صهیونیستی و جوانان فلسطینی در روز جمعه ۲۶ فروردین ۱۴۰۱ در صحن مسجدالاقصی که در جریان آن ۴۷۰ فلسطینی بازداشت و ۱۵۰ فلسطینی زخمی شدند، وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای رژیم صهیونیستی را به شدت نکوهش کرد و نوار غزه را باریکه‌ای دانست که از سوی رژیم صهیونیستی به زندانی رو باز برای دو میلیون ساکن آن تبدیل شده و آنها ۱۴ سال است در شرایط حصر دریایی، هوایی و زمینی به سر می‌برند.

ماه بعد یعنی اردیبهشت اتفاقی نادر در عرصه میدانی سوریه رخ داد. در حالی‌که جنگنده‌های رژیم صهیونیستی حوالی ساعت ۲۰ جمعه‌شب (۲۳ اردیبهشت) از فراز مدیترانه در غرب بانیاس، چند موشک به‌سوی مصیاف در شمال غرب سوریه شلیک کردند، سامانه‌های موشکی سوریه با پدافند موشکی «اس۳۰۰» به تقابل با این حمله پرداختند.

روز بعد، رئیس مرکز آشتی طرف‌های درگیر در سوریه وابسته به وزارت دفاع روسیه گفت که سامانه پدافندی سوریه در این حمله، ۱۶ موشک و یک پهپاد رژیم صهیونیستی را سرنگون کرده‌است.

چند روز بعد کانال ۱۳ این رژیم، پرده از اسرار این تقابل هوایی برداشت و اعلام کرد که «سامانه پدافندی به‌کار گرفته شده در سوریه، اس۳۰۰ بوده‌است».

در طول چندین سال که سوریه همواره هدف حملات هوایی و موشکی رژیم صهیونیستی قرار دارد، این برای نخستین‌بار است که اس ۳۰۰ واکنش نشان می‌دهد. از نگاه کارشناسان، این سامانه اگرچه در سوریه مستقر است اما بدون اجازه روس‌ها، امکان فعالیت ندارد.

حال نوبت به رژیم صهیونیستی رسیده تا در عرصه میدانی به اقدامات مسکو واکنش نشان دهد که ارسال رسمی و آشکار یک سری تجهیزات حفاظتی به اوکراین را می‌توان در این راستا ارزیابی کرد.

چند روز پیش تارنمای آمریکایی «اکسیوس» در گزارشی از ارسال کلاه ایمنی و جلیقه‌های ضدگلوله از سوی اسرائیل به اوکراین پرده برداشت؛ تجهیزاتی که اگر چه در ظاهر حفاظتی و برای نیروهای امدادی و سازمان‌های غیرنظامی اوکراینی اسال می‌شود اما در واقع پیامی به طرف روسی است چرا که از همان روزهای نخست آغاز جنگ، اوکراین از اسرائیل تجهیزات حفاظتی درخواست کرده‌ بود اما رژیم صهونیستی از هراس واکنش روسیه به آن پاسخ رد می‌داد.

فرجام سخن این که رخداد مزبور به عنوان آخرین اقدام تنش زا میان مسکو و تل آویو از تغییر آشکار سیاست‌های رژیم صهیونیستی در تقابل با روسیه حکایت دارد.

انتظار می رود با تشدید دامنه اختلافات بین دو طرف با توجه به وجود زمینه های تقابلی زیاد که اکنون با بحران اوکراین سرباز کرده است، تنش‌ها در آینده نزدیک بیش از پیش خود را نشان دهد.