تنش دیپلماسی میان روس‌ها و صهیونیست‌ها یکی از پر واکنش‌ترین اخبار هفته گذشته بود. تنشی که رابطه بسیار خوبی که طرفین بارها از آن راهبردی نام می‌بردند، به یک تنش مستقیم، لفاظی‌های گوناگون و احضار سفرا کشیده شد.
با آغاز بحران اوکراین، سران رژیم‌صهیونیستی در ابتدا تلاش کردند در میانه این نبردی که آغاز شده بود قرار بگیرند. تماس و تلاش‌های مختلف «نفتالی بنت» نخست وزیر اسرائیل نشان می‌داد که او تلاش می‌کند طرفین را از خود راضی نگه دارد. سیاستی که همان زمان در اسرائیل مخالف‌هایی هم داشت؛ طیفی معتقد بودند باید صریح‌تر و دقیق‌تر مسکو را محکوم و با تحریم‌های غربی همراهی کرد، و طیفی دیگر به طور مثال نتانیاهو، معتقد بودند تل‌آویو نباید روابط راهبردی‌اش با مسکو را تخریب کند.
با آغاز بحران اوکراین سران رژیم‌صهیونیستی در ابتدا تلاش کردند در میانه این نبردی که آغاز شده بود قرار بگیرند. تماس و تلاش‌های مختلف «نفتالی بنت» نخست وزیر اسرائیل نشان می‌داد که او تلاش می‌کند طرفین را از خود راضی نگه دارد. طولانی‌شدن جنگ و ناکامی همه میانجی‌گران برای توقف بحران، تل‌آویو را مجبور کرد با حجم گسترده فشارهای دیپلماسی و تحریمی غرب و اروپایی‌ها علیه روسیه همراهی کند. چون دیگر سطح تنش به یک محکومیت و بیانیه ساده ختم نمی‌شد.
نقطه شروع تنش میان روسیه و اسرائیل را می‌توان رای مثبت تل‌آویو در شورای حقوق بشر علیه مسکو دانست. جایی که روس‌ها واکنشی شدید نشان دادند و در بیانیه‌ای رسمی گفتند: «دولت اسرائیل با نقض قطع‌نامه‌های متعدد شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل، به اشغال غیرقانونی و الحاق مستمر اراضی فلسطینی ادامه می‌دهد. نوار غزه از اساس به یک «زندان روباز» تبدیل شده است که دو میلیون نفر ساکن آن برای حدود ۱۴ سال در شرایط محاصره دریایی، هوایی و زمینی اسراییل برای زنده ماندن تلاش می‌کنند. اسرائیل در تلاش است با سو استفاده از وضعیت اوکراین، توجه جامعه جهانی را از یکی از قدیمی‌ترین مناقشات حل نشده، یعنی مناقشه فلسطین و اسرائیل منحرف کند.»
اما اوج تنش‌های لفظی و دیپلماسی، اظهارات وزیرخارجه روسیه بود. پس از آنکه وزیر خارجه اسرائیل به اظهارات همتای روس که گفته بود بزرگترین دشمن یهودیان، خود یهودیان هستند؛ اعتراض کرد حالا روس‌ها بیانیه دادند که «غرب همچنان در حال بررسی این مساله است که آیا در اوکراین نئونازی‌ها حضور دارند یا خیر.»
وزارت امور خارجه روسیه در این راستا به اصالت یهودی «ولودیمیر زلینسکی» رئیس‌جمهوری اوکراین اشاره کرده است. این بیانیه می‌افزاید: متاسفانه تاریخ شاهد نمونه‌های فاجعه‌باری از همکاری بین یهودیان و نازی‌ها بوده و در لهستان و برخی کشورهای اروپای‌شرقی، آلمانی‌ها صنعتگران یهودی را به عنوان رئیسان محله‌ها و مجالس یهودی انتخاب کردند که بعضی از آنها به ارتکاب اقدامات بسیار وحشیانه معروف هستند.
اسرائیل در واکنش به این اظهارات، سفیر روسیه در تل آویو را احضار کرده و خواستار عذرخواهی روسیه شده اما روسیه حاضر به عذرخواهی نشده است. هرچند در تماس روز شنبه پوتین و نفتالی بنت، با اعلام وزارت خارجه اسرائیل مبنی بر عذرخواهی پوتین قضیه کمی فروکش کرد. هرچند دفتر کرملین در بیانیه بعد از تماسش اشاره‌ای به این موضوع نداشت.
اوج گیری روابط اسرائیل و روسیه، به طور قطع وامدار نتانیاهو است. او در چند سال اخیر به ویژه پس از بحران سوریه تلاش بسیاری کرده است تا روابط خود را با پوتین نزدیک و گرم نگه دارد. بیش از ۱۰ دیدار پوتین و نتانیاهو از سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) تا ۲۰۱۹ (۱۳۹۸) و تکرار خطر حضور ایران در سوریه و جولان برای تل‌آویو از سوی نتانیاهو نشان می‌دهد این مساله چقدر برای صهیونیست‌ها مهم بوده است.
در بیانیه وزارت‌خارجه روسیه آمده بود: «ما بار دیگر تعهد خود بر اصول مورد تأیید سازمان ملل برای حل مشکل فلسطین و اسراییل که شامل به رسمیت شناخته شدن وضعیت اورشلیم (قدس) شرقی به‌عنوان پایتخت کشور فلسطینی که در آینده تشکیل خواهد شد را مورد تأکید قرار می‌دهیم».یکی از اقدامات روس‌ها که نشان‌دهنده عمق راهبری میان روسیه پوتین و اسرائیل نتانیاهو است، تصویب قانونی در سال ۱۳۹۶ بود. در ۱۷ فروردین ۱۳۹۶ پس از جنجال رسانه‌های صهیونیستی، وزارت خارجه روسیه بیانیه‌ای را روی خروجی سایت خود قرار داد که همه تحلیل‌گران را شوکه کرد. بیانیه‌ای که می‌توان از منظری آن را بسیار با اهمیت و تاریخی دانست.
در بیانیه وزارت‌خارجه روسیه آمده بود: «ما بار دیگر تعهد خود بر اصول مورد تأیید سازمان ملل برای حل مشکل فلسطین و اسرائیل که شامل به رسمیت شناخته شدن وضعیت اورشلیم (قدس) شرقی به‌عنوان پایتخت کشور فلسطینی که در آینده تشکیل خواهد شد را مورد تأکید قرار می‌دهیم؛ در همین زمان باید اعلام کنیم در قالب چنین مفهومی اورشلیم (قدس) غربی را پایتخت کشور اسرائیل می‌بینیم.»
اعلام رسمی سیاست پذیرش حاکمیت و پایتختی قدس غربی برای صهیونیست‌ها حتی پیش از انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به قدس(که در قدس غربی مستقر است) نشان داد که روس‌ها برای آغاز فرآیند میانجیگری میان فلسطینی‌ها و تل‌آویو از سیاست‌های قبلی خود عدول کرده تا بتواند رضایت طرف صهیونیستی را هم داشته باشد.
اما شاید بتوان عامل اصلی حضور پر رنگ روس‌ها در پرونده فلسطین را در حضور قوی لابی یهود در روسیه و حضور جمعیت صهیونیست‌های روس‌تبار در سرزمین‌های اشغالی دانست. بنابر آمارهای مطرح شده از جمعیت ۸ میلیونی صهیونیست‌های مستقر در سرزمین‌های اشغالی حدود یک میلیون از آنها را مهاجران روسی در ۶۰ سال گذشته تشکیل می‌دهند. آماری که نشان می‌دهد آنها بعد از اعراب اسرائیلی بزرگترین اقلیت نژادی سرزمین‌های اشغالی هستند. برخی از یهودیان روسی در سرزمین‌های اشغالی از لابی‌های بسیار قدرتمندی در مسکو برخوردارند.
ضمن آنکه باید به این مساله هم توجه داشت که تلاش پوتین برای ایجاد نظمی مطلوب در غرب‌آسیا، بهره‌گیری از فرصت روابط اقتصادی با کشورهای عربی و کسب امتیازهایی مقابل آمریکا، یکی دیگر از مشوق‌های مهم روس‌ها برای میانجیگری در مساله فلسطین است.
در حالی که ترامپ بارها شعار انتقال سفارت‌اش به قدس غربی به منظور مقدمه‌سازی برای به رسمیت شناختن قدس غربی سخن به میان آورده بود، اما روسیه در بحبوحه تحولات مهم و سرنوشت‌ساز منطقه‌ای (به ویژه سوریه) در بیانیه‌ای سخن از به رسمیت شناختن قدس غربی به پایتختی رژیم صهیونیستی به زبان آورده است.
تنش‌ها به کجا خواهد رسید؟
اگر جنگ اوکراین و حجم تنش‌های سیاسی، تحریمی و دیپلماسی غرب علیه روسیه بیش از این تشدید شود، به طور قطع رفتار روس‌ها با تل‌آویو در سوریه و منطقه دچار تغییراتی خواهد شد.تماس تلفنی پوتین - نفتالی بنت نشان داد که روس‌ها و تل‌آویو، به دنبال کنترل سطح تنش هستند. به ویژه که روایت رسانه‌های روسی به‌گونه‌ای است که تماس و اشتیاق به تماس بین نفتالی بنت و پوتین از سوی اسرائیلی‌ها رخ داده است.
با وجود اینکه روس‌ها حتی سطح تنش را به موضوع «یهود» و خط قرمزی چون هولوکاست و هیلتر کشانده‌اند، اما تل‌آویو به شدت به دنبال کنترل سطح تنش در موضوع‌های منطقه‌ای و به ویژه سوریه است. هرچند در برخی رسانه‌های اسرائیلی مدعی پیغام‌هایی از سوی روس‌ها در خصوص تغییر سیاست روسیه در آسمان سوریه برای جنگنده‌های تل‌آویو هستند؛ اما تحولات و تحقق دو حمله از سوی اسرائیل به خاک سوریه از زمان آغاز بحران اوکراین نشان‌دهنده آن است که سطح تنش‌ها هنوز به تغییر سیاست روس‌ها در سوریه نرسیده است.
پیش‌بینی می‌شود، اگر جنگ اوکراین و حجم تنش‌های سیاسی، تحریمی و دیپلماسی غرب علیه روسیه بیش از این تشدید شود، به طور قطع رفتار روس‌ها با تل‌آویو در سوریه و منطقه دچار تغییراتی خواهد شد. اما با باقی‌ماندن جنگ در همین روند و سطح کنونی حتی به مدت طولانی، اسرائیل و روسیه، به طور متقابل وابستگی‌های راهبردی زیادی به هم دارند و تلاش خواهند کرد تا سطح تنش‌هایشان بیش از این عملیاتی و رسانه‌ای نشود.
ضمن آنکه تزلزل دولت کنونی تل‌آویو به رهبری نفتالی بنت، بر این روند تاثیر بسیاری گذاشته است. اگر این دولت طبق پیش‌بینی رسانه‌های اسرائیلی به نقل از مشاوران نفتالی بنت تا یک ماه آینده منحل شود، با داغ شدن فضای انتخاباتی و برگزاری انتخابات احتمالی در سه ماه پیش رو، نفتالی بنت بیش از پیش با چالش کنترل تنش‌هایش با کرملین دچار چالش و مشکل خواهد بود، و شاید پاشنه آشیلی برایش در فضای انتخاباتی رقم بخورد؛ که رقیب اصلی او نتانیاهو آن را به سیبل ناکارآمدی تبدیل کند. آنگاه نفتالی بنت با سوال از سیاست داخلی و ناتوانایی کنترل حجم عملیات فلسطینی‌ها در عمق سرزمین‌های اشغالی تا عدم مدیریت روابط با پوتین که نتانیاهو بسیار به او نزدیک است، دچار خواهد شد.
نظر شما