به گزارش خبرنگار ایرنا، حاشیه نشینی و زندگی در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد یکی از معضلاتی است که طی دهه‌های اخیر شهرهای مختلف کشور از جمله شهرهای اردبیل با آن دست به گریبان هستند. اغلب کسانی که در این مناطق زندگی می کنند از روستاها به شهرها مهاجرت کرده اند و از نظر اقتصادی هم با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کنند.
از جهاتی دیگر زندگی در مناطق حاشیه ای و بافت‌های فرسوده با آسیب‌های اجتماعی بیشتری مواجه است. این مناطق اغلب از نظر زیرساختهای مختلف بهداشتی و درمانی، آموزشی و خدماتی در مقایسه با سایر مناطق شهری از محرومیت بیشتری رنج می‌برند. شاید رفع و برطرف درست صحیح این معضل جلوگیری از مهاجرت روستاییان و حتی زمینه‌سازی برای مهاجرت معکوس باشد با این حال واقعیت این است که به هر دلیل این روند رخ نمی دهد.
از همین روست که نوسازی و احیای بافت‌های فرسوده با وجود هزینه‌های سنگینی که بر دولت وارد می کند در مناطق مختلف کشور از جمله استان اردبیل در دستور کار قرار گرفته و تلاش‌های زیادی برای ساماندهی بافت‌های فرسوده و سامان دادن به سکونتگاههای غیررسمی شده است اما در عین حال هنوز جای کار بسیار است و بهبود امور و رفع معضل هم همت بیشتر مسئولان می‌طلبد.
کارشناسان تخمین می‌زنند که ۳۰ درصد جمعیت استان اردبیل در بافت‌های فرسوده زندگی می‌کنند، مناطقی که برخی از آنها از امکانات اولیه نیز بی‌بهره است و برخی نیز با وجود داشتن آب و برق و گاز به علت کهنه و فرسوده شدن واحدهای مسکونی در حد غیر قابل اسکان شده‌اند.
بر اساس اعلام مسئولان، در استان اردبیل سکونتگاههای غیررسمی که اغلب دارای بافت‌های غیراصولی و فرسوده می‌باشند در کنار مخاطرات فیزیکی، منشاء آسیب‌های اجتماعی نیز بوده و از امکانات زیربنایی نیز به دلیل ساخت و ساز غیرقانونی بی‌بهره هستند.
نکته بسیار مهم اینکه بافت‌های فرسوده در برابر حوادث طبیعی از قبیل سیل و زلزله بسیار آسیب‌پذیر بوده و در صورت بروز چنین اتفاقاتی خسارتهای وارده به ساکنین این مناطق بیشتر و عمیق‌تر است به همین دلیل است که ساکنان بافت‌های فرسوده همواره از محل زندگی خود ناراضی بوده و به دنبال فرصتی برای رهایی از آن هستند.
عناصر و فضاهای بافت شهری عمری محدود دارند و با گذشت زمان در اثر فرسودگی تدریجی ناشی از آب و هوا و حوادث طبیعی یا تخریب توسط موجودات زنده و به ویژه اقدامات انسانی همیشه نیاز به بهسازی و نوسازی دارند.
پیامد فرسودگی بافت که در نهایت به از بین رفتن منزلت آن در اذهان شهروندان منجر می‌شود، در اشکال گوناگون از جمله کاهش و یا فقدان شرایط زیست پذیری، ایمنی و نیز نابسامانی‌های کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و تاسیساتی قابل دریافت و شناسایی است.
شکل‌گیری برخی از محلات و مناطق شهرهای اردبیل بنا به دلایل متعدد به گونه‌ای است که با ضوابط و معیارهای شهرسازی و معماری امروز مغایرت دارد، این بافت به مرور زمان ناکارآمد شده و علاوه بر آن، شبکه تاسیسات شهری آنها نیز فرسوده شده و کارکردهای خود را از دست می‌دهد.
گرچه ساماندهی بافت‌های فرسوده و توجه به معضل حاشیه‌نشینی بعنوان یک ضرورت و نیاز اصلی استان اردبیل مورد توجه مسئولان قرار گرفته و اقدام‌های زیادی برای شناسایی مناطق درگیر این معضل و برطرف کردن مشکلات آن انجام شده است اما در عین حال این را هم باید پذیرفت که رفع کامل این معضل نیازمند همت و اراده جدی در سطح استانی و حتی ملی است.
۵۰ طرح بازآفرینی با ۷۵۰ میلیارد ریال اعتبار در استان اردبیل در دست اجرا است
محمد زارع حسین‌زاده معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان اردبیل در مصاحبه با ایرنا گفت: ۵۰ طرح نوسازی و بازآفرینی شهری در قالب نوسازی محله‌ای با اعتبار ۷۵۰ میلیارد ریال در استان اردبیل در دست اجرا است.
معاون مسکن و ساختمان راه و شهرسازی استان اردبیل با بیان اینکه در بحث نوسازی بافت‌های فرسوده شهری ۲ برنامه در قالب نوسازی محله ای و مردمی سازی در دستور کار قرار گرفته است، گفت: در قالب نوسازی محله ای در شهر اردبیل ۲۵ طرح با ۳۶۰ میلیارد ریال اعتبار، در پارس آباد پنج طرح با اعتبار ۱۱۰ میلیارد ریال، در مشگین شهر ۱۱ طرح با ۱۶۵ میلیارد ریال، و در خلخال پنج طرح با ۷۵ میلیارد ریال در دست اجراست.
حسین زاده ادامه داد: هدف اصلی از اجرای این طرح‌ها ارتقای شاخص‌های زیست سالم و با کیفیت شهروندان است تا بهترین شرایط زندگی در همه نقاط شهر فراهم آید.
معاون مسکن و ساختمان راه‌وشهرسازی استان اردبیل افزود: در قالب این طرح اجرا و راه اندازی شبکه فاضلاب، احداث مدرسه، مرکز جامع سلامت و کلانتری در حاشیه شهرهای استان مورد توجه قرار گرفته و با تخصیص اعتبارت لازم این طرح‌ها به تدریج اجرا و به بهره‌برداری می‌رسد.
حسین‌زاده روند نوسازی و بازسازی بافت‌های فرسوده در استان اردبیل را مطلوب ارزیابی کرد و با اشاره به برنامه دولت برای شتاب بخشی به این طرح‌ها اظهار کرد: برای احیا و بازسازی واحدهای فرسوده شهری در این استان تسهیلات کم‌بهره اختصاص داده می‌شود و متقاضیان می‌توانند تسهیلات مورد نظر را از بانک‌های عامل دریافت کنند.
یک هزار و ۳۹۰ هکتار بافت فرسوده در استان اردبیل باید بازسازی شود
بافت‌های فرسوده شهری، بعنوان محلات فرسوده‌ای فضای شهری دارای مسائل و پیچیدگی‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است .این محلات از یک سو دارای ریشه‌های سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری است و از طرف دیگر به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیب‌پذیری در برابر زلزله، سیل و آتش سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن دارای مشکلات روبنایی و زیرساختی است.
محبوب حیدری مدیرکل راه شهر سازی استان اردبیل در مصاحبه با ایرنا با بیان اینکه یکهزار و ۳۹۰ هکتار بافت ناکارآمد شهری در استان اردبیل وجود دارد، افزود: بیش از ۳۰ درصد جمعیت استان اردبیل در بافت ناکارآمد و سکونتگاههای غیررسمی زندگی می‌کنند بطوری که در اردبیل ۲۰ سکونت‌گاه، در مشگین شهر۱۲سکونت‌گاه ، در پارس آباد ۱۱ و در خلخال هفت محله در قالب سکونت گاه غیررسمی شناسایی شده است.
به گفته این مقام مسئول، بافت‌های ناکارآمد و سکونت‌گاه غیررسمی در اردبیل به میزان ۹۶۳ هکتار ، پارس آباد ۲۴۸ هکتار، خلخال ۸۴ هکتارو مشگین شهر ۹۵ هکتار است که در اولویت بازسازی قرار گرفته‌اند.
حیدری با بیان اینکه ۲۵۶ هزار نفر از جمعیت استان اردبیل در بافت‌های ناکارآمد یا سکونتگاههای غیررسمی زندگی می‌کنند، گفت: ۳۰ درصد جمعیت اردبیل،۳۳ درصد جمعیت مشگین شهر، ۲۶ درصد جمعیت پارس آباد و ۱۴ درصد جمعیت خلخال در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد زندگی می‌کنند.
مدیرکل راه وشهرسازی استان اردبیل با بیان اینکه ساماندهی بافت‌های فرسوده شهری مورد توجه قرار گرفته است، افزود: دولت تسهیلات کم‌بهره برای ساماندهی بافت‌های فرسوده می‌دهد و راه و شهرسازی هم برای احداث زیرساختهای آن کمک می‌کند.
جلوی ساخت و سازهای غیرقانونی گرفته می‌شود
سیدکمال الدین میرجعفریان معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اردبیل هم بازآفرینی را اقدام مشترک دستگاه‌های مرتبط و نیازمند همکاری حوزه‌های مختلف دانست و گفت: لازم است کمیته‌ای متشکل از دستگاه‌های متولی برای استخراج شاخص‌های فنی و ایمنی در روند اجرای نوسازی و بازآفرینی تدوین و نکات لازم برای کاهش مخاطرات احتمالی اعمال شود.
معاون استاندار اردبیل همچنین خواستار تشکیل ستاد بازآفرینی شهری در شهرستان‌های استان شد و گفت: این جلسات باید با ریاست فرمانداران و حضور شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های متولی و مرتبط برگزار و اقدامات پیشگیرانه از جمله جلوگیری از ساخت و ساز در مسیرهای مخاطره طبیعی و غیرطبیعی اعمال شود.
میرجعفریان ادامه داد: توجه به اولویت‌ها برای نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده شهری و روستایی در شهرستان‌های مختلف باید مورد توجه قرار گرفته و هماهنگی‌های لازم برای بهره‌مندی اهالی از تسهیلات به عمل آید.
در همین زمینه صدیف بدری نماینده مردم اردبیل، نمین ، نیر و سرعین در مجلس و عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی هم گفت: دولت در کنار تولید مسکن انبوه، باید نسبت به نوسازی بافت‌های فرسوده اقدام کند.
وی یادآورشد: با نوسازی خانه‌ها در صورت بروز بلایای طبیعی خسارات کمتری متوجه مردم می‌شود، همچنین با این اقدام، بخشی از کمبود کنونی مسکن در بازار مرتفع خواهد شد.
عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با تاکید بر ضرورت نوسازی بافت‌های فرسوده در تمام استان‌ها، گفت: بر اساس آمارها حدود ۲۲ میلیون تا ۲۳ میلیون نفر از مردم در بافت‌های فرسوده و مساکن ناپایدار زندگی می‌کنند که این نشان دهنده اهمیت نوسازی و بهسازی بافت فرسوده است.
نماینده مردم اردبیل، نیر و نمین در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: دولت در سال‌های اخیر برای هدایت مردم و بخش خصوصی به نوسازی بافت فرسوده برنامه‌ریزی گسترده‌ای را داشته و در این راستا طرح بازآفرینی شهری طراحی و اجرایی شد، اما متأسفانه با گذشت چند سال از آغاز اجرای این طرح، هنوز بازآفرینی نتوانسته به اهداف و نتایج مورد نظر برسد.
با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از بافت‌های ناکارآمد درون محدوده شهری بویژه در مرکز شهرها واقع شده‌اند، ارائه تسهیلات به این واحدهای مسکونی باید در اولویت قرار داشته و محدوده مطالعاتی نیز همه بافت‌های ناکارآمد را در برگیرد.
بازآفرینی شهری به صورت محله محور بسیار ضروری است، زیرا نوسازی بافت فرسوده در یک منطقه ناپایدار کافی و اثرگذار نیست و این رویکرد باید به صورت محله‌ای دیده شود تا یک محله به صورت هدفمند نوسازی شود.
گزارش: یعقوب شاددل
نظر شما