بیماری های غیرواگیر آتش زیر خاکستر سلامت جامعه

به گزارش ایرنا امروزه در هیاهو و شیوع بیماری های واگیر و نوظهور، در حالی که توجه افراد معطوف به دوری از ویروس ها و بیماری های واگیر دار است اما بیماری های غیرواگیر به دلیل تغییر سبک زندگی، نحوه تغذیه و کم تحرکی افراد، سلامت بشر را نشانه گرفته و آرام و بی صدا درصد زیادی را در دام خود گرفتار کرده اند.

اکنون بیماری های غیرواگیر اصلی ترین عوامل مرگ و میر و ناتوانی در جهان به حساب می آیند و سلامت انسان ها علاوه بر خصوصیات ژنتیکی، تحت تاثیر عوامل اجتماعی، محیط زیستی و ویژگی های رفتاری و سبک زندگی است.

در دنیای کنونی، سلامت افراد متاثر از شیوه زندگی و سهم بیماری های غیرواگیر و مرتبط با تغذیه و تحرک روز به روز در حال افزایش است تا حدی که آمار قابل توجهی از مرگ و میر و ابتلاها در جهان به بیماری های غیرواگیر اختصاص یافته است و پیش بینی شده است این میزان در کشور ما نیز چنین الگویی داشته و بیش از ۷۶ درصد کل بار بیماری ها به این نوع اختصاص یابد.

بر اساس تاکیدات متخصصان و کارشناسان مربوطه، مقابله با همه گیری بیماری های غیرواگیر و عوامل خطر آنها نیازمند مداخلات گسترده، موثر و فعال تمامی سازمان های مرتبط در درون و برون بخش سلامت است.

اکنون بیش از ۵۳ درصد از مجموع بیماری های جهان غیرواگیرهستند که در این میان چهار بیماری قلبی و عروقی، سرطان ها، دیابت و بیماری های مزمن تنفسی اصلی می باشند که با کنترل عوامل خطر اصلی از جمله تغذیه نامناسب، کم تحرکی، مصرف دخانیات و الکل قابل پیشگیری هستند.

گفته می شود بیماری های غیرواگیر سالانه باعث ۳۵ میلیون مرگ یعنی حدود ۶۰ درصد از کل مرگ های جهان می شود و حدود ۸۰ درصد این مرگ ها در کشورهای در حال توسعه اتفاق می افتد که این امر ضرورت توجه بیش از پیش به مقوله بیماری های غیرواگیر در این کشورها به ویژه ایران را دوچندان می کند.

تغییر شیوه زندگی باعث شده است برخی از عوامل خطرساز مهم از جمله مصرف دخانیات، عدم فعالیت بدنی مناسب، مصرف ناکافی میوه، سبزیجات، شیر و لبنیات، سوانح و حوادث، تعداد مبتلایان به فشار خون بالا و چربی و قند خون بالا در جامعه افزایش یابد که این زنگ خطری برای افزایش مرگ و میر و ناتوانی های ناشی از بیماری های غیر واگیری شده که گریبانگیر کشورهای در حال توسعه است.

بر اساس مطالعات انجام شده طی سال های گذشته، بیماری های غیرواگیر در سطح کشور نمود قابل توجهی دارند و درصد زیادی از افراد را در سایه تغذیه های نامناسب، کم تحرکی و اضافه وزن مبتلا کرده اند که در این میان لرستان نیز در شرایط مشابهی قرار دارد و اکنون بیماری های قلبی عروقی صدرنشین غیرواگیرهای این استان هستند.

بیماری های قلبی عروقی، عامل مرگ ۴۶ درصد ایرانی ها

مدیرگروه پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی لرستان گفت: اکنون بیماری های غیرواگیر مهمترین عوامل مرگ و میر در جهان و ایران هستند و از این میان بیماری های قلبی عروقی، دیابت، سرطان و بیماری های مزمن تنفسی شایع ترین به شمار می روند.

معصومه دارایی افزود: کم تحرکی، تغذیه ناسالم، مصرف الکل و دخانیات از عوامل خطر مرتبط با این بیماری ها هستند که در سطح جهانی و کشور ما برنامه ریزی کمتری برای آنها انجام شده است.

وی اظهار داشت: براساس آخرین بررسی های انجام شده اکنون ۶۵.۵ درصد مرگ و میرهای جهان مربوط به این بیماری ها است که این میزان در ایران ۷۶.۴ درصد و از این میزان ۱۳ درصد مربوط به بیماری های سرطانی و ۴۶ درصد مربوط به بیماری های قلبی عروقی است.

دارایی ادامه داد: تغییرات در ساختار بهداشتی ، واکسیناسیون ها، تغذیه سالم و شیوه زندگی در کنترل بیماری های غیرواگیر و کاهش مرگ و میرهای مربوطه موثر است و از طرفی با توجه به افزایش سالمندی در سطح کشور، هرم سنی دچار تغییر ساختاری شده است و برنامه ریزی های دقیق ضروری به نظر می رسد.

وی با بیان اینکه هدف برنامه های بهداشت و درمان، کنترل بیماری ها و عوامل زمینه ساز است عنوان کرد: براساس اهداف سند ملی بیماری های غیرواگیر و عوامل خطر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کاهش ۲۵ درصد مرگ و میرهای زودرس نسبت به بیماری واگیر دار تا سال ۱۴۰۴ در دستور کار قرار گرفته است.

وی گفت: پیش بینی شده است بیماری های غیرواگیر تا ۱۰ سال آینده در کشورهای در حال توسعه افزایش خواهد یافت و در صورت کنترل عوامل خطر در برخی موارد، ثابت می شود یا روند افزایش کندتری می گیرد که در این راستا کم کردن عوامل خطر ساز و مسایل حاشیه ای نقش مهمی در کاهش این بیماری ها طی سال های آینده خواهد داشت.

وی با بیان اینکه اکنون بیماری های قلبی عروقی، فشارخون بالا، سکته های قلبی و مغزی در راس شیوع بیماری های غیر واگیر قرار دارند افزود: درصورت انجام مداخلات لازم جهت کنترل بیماری های غیرواگیر، آمار این بیماری ها کاهش خواهد یافت و با برنامه ریزی های انجام شده در تمام مراکز بهداشتی درمانی برنامه خطر سنجی پیگیری خواهد شد که با این طرح ها امکان بروز سکته های قلبی و مغزی طی ۱۰ سال آینده در افراد بررسی می شود.

مدیرگروه پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی لرستان گفت: در این بررسی ها ۶ متغییر سن، جنس، دیابت، استعمال سیگار و فشارخون بررسی می شود که براساس این عوامل، سطح خطر افراد بالای ۳۰ سال مورد بررسی و صحت سنجی قرار می گیرد و سه ماه بعد، ارجاع به پزشک و متخصص تغذیه انجام خواهد شد.

ناراحتی های قلبی عروقی و سرطان در صدر شایع ترین بیماری های غیرواگیر لرستان

مدیرگروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی لرستان تصریح کرد: پیرو جداول کشوری بیماری های غیرواگیر در سطح کشور، بیماری های قلبی عروقی در راس بیماری های غیرواگیر و پس از آن سرطان، بیماری های تنفسی، مشکلات ناشی از سوانح و حوادث و دیابت به ترتیب جزو شایعترین بیماری های غیرواگیر در این استان به شمار می روند.

دارایی افزود: به منظور پیشگیری و کنترل این بیماری ها در مراکز بهداشتی درمانی استان به ویژه مناطق حاشیه نشین و روستایی، امکانات و تجهیزات لازم جهت اندازه گیری میزان قند و چربی افراد فراهم شده است و با تشکیل پرونده و پیگیری سلامت افراد، مراقبت های پزشکی و خطرسنجی سلامت صورت می گیرد.

وی ادامه داد: در راستای برنامه های غربالگری سرطان به ویژه روده، کیت های مورد نیاز جهت انجام تست تهیه شده است که افراد در معرض خطر به سرعت شناسایی می شوند و مراحل درمانی پیگیری می شود.

دارایی با بیان اینکه سرطان سینه و سرویکس از شایعترین بیماری های غیرواگیر زنان در لرستان است اظهار داشت: در این راستا غربالگری توسط ماما و پزشک های مربوطه انجام می شود و افراد مشکوک جهت ماموگرافی و پیگیری درمانی به پزشک متخصص ارجاع می شوند.

اصلاح سبک زندگی، تغذیه سالم و ورزش، عوامل پیشگیری از بیماری های غیرواگیر

مدیرگروه پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی لرستان گفت: در صورت ارتقای سبک زندگی و استفاده از برنامه غذایی سالم، امکان پیشگیری از بیماری های غیرواگیر مهیا می شود.

دارایی عنوان کرد: در راستای کاهش عوامل خطر زا، میزان چربی و کلسترول، پِری دیابت، فشار خون و چاقی بررسی می شود که البته طبق اطلاعات ثبت شده در سطح کشور و استان و حتی استان های همجوار اغلب شاخص های مربوط به سبک زندگی و عوامل خطر افزایش داشته که کنترل این موضوع نیازمند برنامه ریزی های کلان و مداخلات بهداشتی درمانی است.

وی با بیان اینکه ارتقا و اصلاح سبک زندگی برنامه ای گسترده و چند بعدی است افزود: فقط دانشگاه علوم پزشکی نمی تواند در این راستا برنامه ریزی کند و تحقق این مهم نیازمند همکاری سازمان ها و دستگاه های اجرایی مرتبط است تا بتوان برنامه ریزی های دولت را در این زمینه اجرایی و در زندگی مردم جاری کرد.

وی با تاکید بر تاثیرات قابل توجه اصلاح سبک زندگی و تغذیه سالم در سلامت افراد ادامه داد: کاهش میزان مصرف کلسترول و استفاده از غذاهای پخته و کبابی راهکار قابل توجهی در کنترل چربی ها خواهد بود و از طرفی کاهش مصرف شیرینی و استفاده از گوشت سفید، ماهی، سبزیجات و میوه، شیر و لبنیات در کنار فعالیت های بدنی، آرام سازی و کاهش استرس تاثیر زیادی در سلامت افراد خواهد داشت.

دارایی با اشاره به اجرای طرح های آموزشی به منظور اصلاح سبک زندگی عنوان کرد: در این راستا طرح هایی در سطح مدارس و آموزش وپرورش استان آغاز و طرح هایی به منظور ارزیابی چاقی و اضافه وزن دانش آموزان اجرایی شده است که در بررسی های انجام شده حدود ۱۶.۵ درصد دانش آموزان ارزیابی شده در استان دچار افزایش چاقی و اضافه وزن نسبت به دوران قبل از کرونا هستند.

شناسایی ۵۱ هزار بیمار مبتلا به دیابت در لرستان

مدیرگروه پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی لرستان همچنین گفت: دیابت بیماری خاموش و نهفته ای است که در برخی موارد افراد بدون هیچ علائمی و تنها با آزمایش متوجه آن می شوند.

دارایی با بیان اینکه بیماری دیابت در ۲ نوع A و B نمود دارد اظهار داشت: در دیابت نوع A اغلب کودکان و نوجوانان و در دیابت نوع B افراد بالغ بالای ۳۰ سال مبتلا می شوند که بر اساس مطالعات انجام شده، لرستان جزو استان های با آمار بالای ابتلا به این بیماری است.

وی افزود: اکنون ۵۱ هزار بیمار دیابتی تحت پوشش مراکز بهداشتی لرستان و دارای پرونده الکترونیکی فعال هستند که جهت کنترل بیماری و ارجاع به متخصص با مراکز بهداشتی ارتباط دارند اما برخی افراد مبتلا نیز بدون مراجعه به مراکز بهداشتی در ارتباط با مطب پزشکان هستند که از آنها تقاضا می شود جهت کنترل و پیگیری درمان بصورت فصلی به این مراکز مراجعه و تشکیل پرونده دهند.

دارایی با بیان اینکه وضعیت سلامت این افراد در مراکز بهداشتی بصورت رایگان بررسی می شود عنوان کرد: علاوه بر اینکه آزمایش های بیماران دیابتی در مراکز بهداشتی با هزینه های بسیار کم انجام می شود و ویزیت پزشک برای این بیماران نیز رایگان است تعرفه ویزیت های سطح ۲ نیز برای این بیماران بصورت ۵۰ درصد محسوب می شود چراکه بیماری دیابت نیازمند بررسی های چشم، پا، قلبی و عروقی است و در صورت عدم بررسی های دقیق ممکن است افراد مبتلا دچار مشکلات جدی تری شوند.

وی گفت: متاسفانه عدم توجه به مشکلات ثانویه ابتلا به بیماری دیابت اکنون با ابتلا به زخم پا و بیماری های قلبی و عروقی نیز در حال افزایش است بنابراین رسیدگی به موقع و پیگیری و کنترل بیماری ضرورت دارد.