زراعت چوب فرصتی برای تنفس جنگل‌ در مازندران

به گزارش خبرنگار ایرنا، زراعت چوب جزو طرح هایی است که همسو با قانون تنفس جنگل های شمال مطرح و در آن زمان در دستور کار سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری قرارگرفت، این قانون از اواخر سال ۱۳۹۵ اجرا و سرانجام در سال ۱۳۹۸ با اتمام قراردادها تمامی شرکت های فعال بهره بردار، هرگونه بهره برداری تجاری و صنعتی از چوب جنگل های کشور ممنوع شد.

پس از توقف بهره برداری از جنگل های شمال با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری و مراتع برای اشتغالزایی، تامین چوب صنایع چوبی و حفظ جنگل ها طرح زراعت چوب در سال ۱۳۹۸ اجرای آن در کشور کلید خورد و برای اجرا به دستگاه های مرتبط ابلاغ شد.

در یکی از بندهای قانون تنفس جنگل های شمال به آن به صراحت اشاره و تاکید شده این است که هرگونه بهره‌برداری چوبی از درختان جنگل‌های کشور از ابتدای سال چهارم قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه ممنوع است و دولت در ارتباط با قراردادهای طرح های جنگلداری مذکور که مدت اجرای آن به اتمام می رسد، مجاز به تمدید قرارداد نیست.

یا در بند دیگر قانون اشاره شده که بهره برداری چوبی از طرحهای جنگلداری در مدت سال های اول تا سوم اجرای قانون برنامه توسعه صرفا از درختان شکسته، افتاده و ریشه‌کن در چهارچوب قوانین و مقررات خواهد بود

در بند "ف " براساس تبصره ای که در این قانون آمده دولت را مکلف کرده است که وام های لازم را برای گسترش زراعت چوب و واردات مواد اولیه صنایع مرتبط با چوب (سلولزی) در اختیار صنایع و کشاورزان طرف قرارداد آنان قرار دهد.

براساس آمارهای رسمی، سالانه به طور میانگین حدود هشت میلیون متر مکعب چوب برای استفاده در صنایع کل کشور نیاز است که حجم نسبتا بالایی از این مقدار با برداشت های غیر قانونی از منابع جنگلی کشور تامین می شود و ادامه این روند می تواند خسارت های جبران ناپذیری به جنگل های کشور در سال های آینده وارد کند.

در سال های اخیر برای جبران کمبود چوب مورد نیاز کارخانه های فعال در این زمینه، واردات چوب به طور گسترده ای صورت گرفت اما از انجا که این چوب ها بدون پوست وارد می شدند و هزینه بالایی داشتند برای کارخانه دار ها مقرون به صرفه نبود و همچنین خروج ارز از کشور آن هم در این شرایط سخت اقتصادی اصلا منطقی به نظر نمی رسد.

کارشناسان امر، مهم ترین راهکار اساسی برای حل این مشکل را بستر سازی به منظور ایجاد انگیزه و رغبت بیشتر مردم برای فعالیت در زمینه زراعت چوب مطرح می کنند و تاکید دارند : از آنجایی طرح زراعت چوب از دیرباز یعنی از سال ۱۳۸۹ هم با مصوبه قانونی برای افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی همراه بوده و در ماده ۴۸ مدیریت منابع طبیعی هم بر ضرورت گسترش زراعت چوب تاکید شده بنابراین باید بسترهای لازم ارایه تسهیلات بانکی، توزیع رایگان نهال، مشاوره های کارشناسی و همچنین آگاهی بخشی از مزایای این طرح در این بخش مزیت های زراعت چوب بیش از پیش برنامه ریزی شود.

به تاکید این کارشناسان، با توجه به شرایط مناسب اقلیمی با هدف گسترش پوشش گیاهی، حفظ محیط زیست و جنگل، تامین مواد اولیه صنایع سلولزی، بهره برداری بهینه از زمین های شیب دار و حفاظت از منابع آب و خاک اجرای طرح زراعت چوب باید ساماندهی و مورد حمایت قرار بگیرد.

نتایج بررسی ها نشان داده که یکی از گونه هایی که تاکنون در اجرای طرح زراعت چوب از لحاظ کاربرد فراوان آن در صنایع چوبی و صرفه اقتصادی خوب جواب داده و سازگار با دیگر گونه های مناطق جنگلی و جلگه ای است صنوبر موسوم به صنوبر شرقی با نام علمی ( Populus deltoides) است.

این گونه به علت سبکی و طول الیاف مناسب در شرکت های چوب و کاغذ، مبل سازی، نئوپان، خمیر کاغذ، سربندی منازل، گردیبنه تخته، الوار و حتی در گذشته هم برای ساخت تیرهای مخابراتی از آن استفاده می کردند و هم اکنون این گونه در نهالستان های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری غرب مازندران کاشت و به صورت رایگان در اختیار مردم قرار می گیرد.

در این پیوند کارشناس مسوول زراعت چوب در اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه "نوشهر " گفت : اجرای طرح زراعت چوب از سال ۱۳۹۸ در غرب مازندران کلید خورد

منتهی در آن سال برابر دستور العمل ابلاغی، تفاهم نامه ای میان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری با استانداری مازندران امضا شد.

فضل قنبری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : سهم استان مازندران براساس این دستور العمل حدود چهار هزار و ۵۰۰ هکتار تعیین شد که باید بخشی از اراضی جلگه ای، جنگلی، خصوصی، ارگان های نظامی و انتظامی، جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و آبخیزداری زیر کشت ۲ گونه پیشنهادی اکالیپتوس و صنوبر می رفت منتهی این طرح به سرانجام نرسید و به نظر می رسد خیلی از مردم اطلاع چندانی از مزیت های این طرح ندارند.

برابر آمار، از زمان اجرای طرح تاکنون حدود ۲۵۰ هکتار از سطح اراضی جنگلی، جلگه ای غرب مازندران زیرپوشش طرح زراعت چوب قرار گرفت.

وی اظهار داشت : امسال هم براساس برنامه ریزی های صورت گرفته حدود ۱۲۰ هکتار از سطح عرصه های جنگلی و جلگه ای واگذار شده به اشخاص و در دیگر نقاط باید در راستای اجرای طرح زراعت چوب نهالکاری شود و هم اکنون حدود ۳۵ هکتار از سطح این عرصه در نقاط روستایی بخش کوهستانی کجور از جمله لشکنار، خوشل و لرگان نهال صنوبر کاشته شده است.

شناسایی حدود ۵۰۰ هکتار اراضی برای صنوبرکاری

این کارشناس مسوول زراعت چوب در اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری غرب مازندران گفت : با پیگیری های انجام گرفته در ادارات منابع طبیعی هفتگانه این مناطق، حدود ۵۰۰ هکتار از اراضی مستنثیات متعلق به اشخاص شناسایی شده که مستعد برای اجرای طرح زراعت چوب و صنوبر کاری است.

قنبری افزود : این میزان عرصه بیشتر مربوط به قطعات اراضی جنگلی و جلگه ای ۱۰ هکتاری در شهرستان های نوشهر، چالوس و عباس آباد است با وجود آنکه در دهه ۴۰ هم این قطعات با هدف کشت زراعت چوب به شرط عدم تملیک واگذار شده بود و حق کاربری هم نداشتند منتهی متاسفانه در این بخش همکاری لازم صورت نگرفت و گستره ای از این اراضی تغییر کاربری شد.

وی خاطرنشان کرد : در بخشی از اراضی جنگلی منطقه رویان شهرستان نور هم که در گذشته صنوبرکاری شده و از آن جنگل های دست کاشت یاد می شود هم اکنون درختان صنوبر هر کدام به قطر ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر رسیده اند و هم اکنون قرار است درختان این عرصه که حجم آن هشت هزار متر مکعب است با همکاری پیمانکار برداشت شود تا پس از برداشت این درختان برای کاشت نهالکاری صنوبر آماده شود.

توزیع نهال رایگان صنوبر در مازندران

کارشناس مسوول زراعت چوب اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران - نوشهر گفت : مازندران تنها استانی است که نهال رایگان برای تشویق و رغبت بیشتر مردم برای کاشت صنوبر کاری توزیع می کند.

برابر آمار از زمان اجرای طرح زراعت چوب حدود سه میلیون نهال صنوبر در مازندران در میان مردم توزیع شد.

قنبری افزود : گونه صنوبر موسوم به صنوبر شرقی به علت سبکی و طول الیاف مناسب در شرکت های چوب و کاغذ، مبل سازی، نئوپان، خمیر کاغذ، سربندی منازل، گردیبنه تخته، الوار و حتی در گذشته هم برای ساخت تیرهای مخابراتی از آن استفاده می کردند و هم اکنون این گونه در نهالستان های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری غرب مازندران کاشت و به صورت رایگان در اختیار مردم قرار می گیرد.

ماهانه به طور میانگین ۵۰ میلیون تومان در آمد صنوبرکاری

یکی از کشاورزان نوشهر در این باره گفت : در یک دهه گذشته به علت مقرون بصرفه نبودن تولید مرکبات، کیوی و برنج به سمت و سوی کاشت زراعت چوب و کاشت صنوبر رفتم و هم اینک در زمینی به گستره حدود ۴.۵ هکتار که سه هکتار آن در گیلان و بقیه در مازندران شهرستان نوشهر است اقدام به صنوبر کاری نمودم.

پرویز امینی چلک در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : به طور میانگین هر ماه حدود ۵۰ میلیون تومان بابت کاشت نهال صنوبر در آمد دارم چرا که صنوبر تنها گونه ای است که با کمترین زحمت سود آوری دارد و دردسرهایی که مرکبات و کیوی داشت صنوبرکاری ندارد.

وی با اشاره دریافت نهال رایگان از منابع طبیعی بیان داشت : افزون بر این حمایت ها، کارشناسان این مجموعه مشاوره های رایگان هم به مجریان طرح های زراعت چوب ارایه می دهند و نکته جالب این گونه اکسیژن زا است و زمانی که برگ آن در تابستان می ریزد تا حوالی ساعت ۱۰ زمین مرطوب است و نیاز به آبدهی ندارد.

وی اظهار داشت : صنوبرکاری نیازی به سم و کود ندارد در مدت پنج تا ۶ سال قطر هر درخت صنوبر به ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر می رسد و حتی سرشاخه های آن برای کاغذ سازی و تامین هیزم استفاده می شود و نکته جالب اینجاست در گیلان در سطح حدود سه هکتار زمین صنوبر کاری کردم به علت سودآوری بالا در مدت هفت سال وجهی که بابت خرید زمین داده بودم با فروختن چوب صنوبر این مبلغ را در آوردم.

نقش شهرداری ها و دهیاران برای ترویج صنوبرکاری

رییس اداره امور بهره برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران - نوشهر گفت : از آنجایی که پس از اجرای قانون تنفس جنگل های شمال نیاز مردم و صنایع چوبی به چوب آلات و مواد اولیه احساس شد یکی از سیاست های سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ترویج زراعت چوب بود.

سیدمحمد مطهری افزود : از سال ۱۳۹۹ در حوزه غرب مازندران تا سال گذشته حدود ۲۵۰ هکتار زیرپوشش طرح زراعت چوب قرار گفت و امسال هم براساس برنامه ریزی های انجام گرفته حدود ۱۲۰ هکتار در دستور کار قرار دارد و امیدوارم در هفته منابع طبیعی بتوانیم به آماری که هدفگذاری شده برسیم.

وی بیان داشت : حدود ۷۰ درصد از اراضی که زیرپوشش زراعت چوب و صنوبر کاری رفته در اراضی جنگلی و جلگه ای انجام گرفته است و خوشبختانه اغلب مالکان این اراضی استقبال خوبی از خود نشان داده اند

به گفته این مسوول اداره کل منابع طبیعی و آبخیزدرای غرب مازندران، گونه هایی که در این اراضی کشت می شود با رویکرد گونه های سریع الرشد بوده است از انجایی که صنوبر کاری در غرب مازندران با توجه اقلیم مناسب و آب و خاک مطلوب بسیار صرفه اقتصادی دارد منتهی یکی از مشکلات کمبود و گرانی زمین است اما با این وجود افزون بر اراضی ۱۰ هکتاری در مناطق کوهستانی غرب مازندران اراضی به وفو وجود دارد.

مطهری افزود : هم اینک در سطح هر هکتار به طور استاندارد هزار و ۲۰۰ اصله نهال صنوبر کاشته می شود که قابل قبول است و در مجموع یک کشاورز ماهانه به طور خالص حدود ۱۵ میلیون تومان تا ۲۰ میلیون تومان در آمد دارد.

وی تاکید کرد : باید در این حوزه فرهنگ سازی و تبلیغات بیشتری صورت گیرد هرچند ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری هفتگانه غرب مازندران افزون بر توزیع نهال و مشاوره های رایگان تاحدودی کشاورزان را نسبت به آگاه سازی مزیت های طرح زراعت چوب تلاش داشته اند منتهی این کافی نیست به نظر می رسد شهرداری ها در سطح شهرها و دهیاری ها و شوراها در سطح روستا باید پای کار بیایند و تبلیغات بیشتری در این زمینه انجام دهند.

مازندران دارای ۲ ادارکل منابع طبیعی و آبخیزداری است که یکی در شرق استان به مرکزیت ساری و دیگری هم در غرب مازندران به مرکزیت نوشهر است.

حوزهٔ اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران ـ نوشهر با وسعتی بیش از ۶۶۰ هزار هکتار جنگل، مرتع و سواحل معادل ۲۸ درصد از مساحت مازندران را در بر دارد. شهرستان های نور، نوشهر، چالوس، عباس آباد، تنکابن، رامسر و کلاردشت از نظر حوزه منابع طبیعی زیر پوشش حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران - نوشهر هستند.