آتش زیرخاکستر در کمین جنگل‌های هیرکانی

به گزارش ایرنا، جنگل‌های هیرکانی که برخی دانشمندان قدمت آن را ۴۰ میلیون سال برآورد کرده‌اند نمادی از فسیل‌های زنده‌ای محسوب می‌شود که ۱۴ تیرماه سال ۱۳۹۸ به عنوان دومین اثر بزرگ طبیعی ایران بعد از کویر لوت در چهل و سومین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در باکو آذربایجان در فهرست جهانی قرار گرفت.

این جنگل از آستارا در استان گیلان تا گلیداغ در شرق گلستان به طول ۷۰۰ کیلومتر و با عرض ۱۰ تا ۷۰ کیلومتر گسترده است.

طبق اعلام مسوولان، استان گلستان ۴۵۳ هزار هکتار انواع جنگل دست‌کاشت یا طبیعی را در خود جای داده که به سبب برخورداری از برخی ویژگی‌های منحصر بفرد چهار منطقه حفاظت شده جهان نما، پارک ملی گلستان، ابر و افراتخته گلستان به عنوان بخشی از جنگل‌های هیرکانی یا جنگل‌های شمال تحت نام میراث طبیعی ایران با تأیید اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت(IUCN)، در فهرست میراث جهانی قرار گرفتند.

جنگل‌های هیرکانی ۱۵۰ گونه درخت و بوته دارد که در دسته جنگل‌های سبز تابستانی یا پهن‌برگ خزان‌کننده قرار می‌گیرند و نوع درختان هم در منطقه کم‌ ارتفاع، با درخت‌های دامنه‌ها و نواحی خیلی بلند متفاوت است و به اعتقاد کارشناسان، «راش، بلوط، افرا، نارون، توسکا، زبان گنجشک، ممرز، بارانک، سرخدار، نمدار، انجیلی، لرگ، لیلکی، خرمندی، انجیر و شمشاد» از جمله گونه‌های رویشی در جنگل‌های هیرکانی هستند و گونه درختچه‌ای متعددی هم در این جنگل‌ها مشاهده می‌شود که می‌توان به «زغال‌اخته، انار، ازگیل، زالزالک، کوله خاس، آلوچه وحشی، سیب وحشی و خاس» اشاره کرد.

داشتن این حجم از ذخیره‌های گیاهی گران‌بها در کنار گونه‌های جانوری شاخص «آهو، پلنگ، تشی، خرس قهوه‌ایی، خرگوش، حشره‌خورها، راسو، روباه، روباه ترکمنی، رودک، سمور جنگلی، سیه گوش، شوکا، شنگ، قوچ و میش، کل و بز، گراز، گربه پالاس، گرگ و مرال» از نظر فعالان حوزه محیط زیست برای استان گلستان افتخاری است که باید مردم و مسوولان دست به دست هم برای حفاظت از آن کوشا باشند و از هر گونه اقدام خطرآفرین مانند شکستن عمدی و یا سهوی شاخه‌های درختان و روشن کردن آتش در جای نامناسب و بی دقتی نسبت به خاموش کردن آن هنگام خروج پرهیز کنند.

نگرانی همیشگی شعله گرفتن آتش زیرخاکستر

برای خیلی‌ از مردم سرد شدن هوا به معنی کاهش نگرانی نسبت به آتش سوزی در جنگل‌هاست لذا به عنوان تجربه گردشگری زمستانه و خلق لحظه‌های شاد از هرطریقی و حتی پیدا کردن مسیرهای فرعی راهی برای تردد خودروهای خود در دل جنگل پیدا کرده و چند ساعت یا چند شبانه روز اطراق می‌کنند و یکی از تفریحات‌شان در این لحظه‌ها روشن کردن آتش برای گرم‌کردن و پختن غذا و خوردن چای به اصلاح عامیانه «دبش آتیشی» است.

دوستداران طبیعت مخالف حضور گردشگران در جنگل‌ها و فضای سبز برای گذراندن ساعات شاد و مفرح نیستند اما توصیه‌ آن‌ها این است که در مدت حضور در جنگل از شکستن شاخه‌های سبز و بریدن تنه درختان جوان پرهیز کنند و در صورت امکان آتش خود را در محلی‌هایی که قبلا به دلیل حضور افراد دیگر به اصلاح پاکوب شده روشن کنند، زباله‌های خود از جمله شیشه و لوازم انعکاس دهنده نور خورشید جمع کرده و هنگام ترک محل از خاموش بودن آتش به طور ۱۰۰ درصدی اطمینان حاصل کنند.

مردم علاوه بر فصل بهار و تابستان که مشتاق برای حضور در تفرجگاه‌های جنگلی و استفاده از هوای پاک و خنک آن هستند در فصل پاییز و زمستان هم از هر فرصتی مانند روزهای پایانی هفته و تعطیلات رسمی برای زدن به دل جنگل‌ها به ویژه در مناطق شرقی استان گلستان مانند گالیکش و مینودشت استفاده می‌کنند و در کنار آن باید به حضور مردم بومی و چوپانان هم در جنگل‌ها اشاره کرد که در برخی مواقع سهل‌انگاری هر کدام از آنها در روشن گذاشتن آتش و یا باقی ماندن کنده‌ نیم سوخته پنهان در دل خاکسترها احتمال دارد با کوچکترین وزش بادی، شاهد شعله‌ور شدن جرعه آتش در میان برگ‌های خشک تلنبار شده باشیم.

علیجان احمدی کارشناس حوزه جنگل‌ معتقد است: ورود خودرو به عرصه‌های جنگلی، چادر زدن، انداختن زیرانداز و روشن کردن آتش در مکان نامناسب توسط برخی از مردم باعث عدم زادآوری جنگل در این مناطق می‌شود و در نتیجه آن جنگل حالت توالی (سیر تکاملی) خود را از دست می‌دهد و به سمت مخروبه شدن بیش خواهد رفت.

وی افزود: همچنین عده‌ای از مردم با حضور در طبیعت به طور عمدی و یا سهوی شاخه‌های درختان را می‌شکنند که لازم است فرهنگ‌سازی حفاظت از منابع طبیعی در مقطع ابتدایی و در مقاطع بعدی تحصیلی و دانشگاه مورد توجه قرار گیرد.

وی ادامه داد: برخی افراد ساکن در حاشیه جنگل‌ها که زمین کشاورزی دارند به صورت میلی‌متری به حریم جنگل نفوذ کرده و باعث کاهش سطح جنگل‌ها می‌شوند و علاوه بر آن عده‌ای از روستاییان دام‌های خود را برای چرا به داخل عرصه جنگلی می‌آورند که نتیجه آن تخریب پوشش گیاهی خواهد بود.

وزش باد، باقی‌ماندن آتش و فیلتر سیگار عوامل آتش سوزی جنگل‌های گلستان

سلیمان آرخی یکی دیگر از دوستداران طبیعت هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا عامل بیشتر آتش سوزی‌ها در جنگل‌های استان را انسانی دانست و گفت: خیلی از افراد بدون توجه به تبعات رفتار خود در هنگام حضور در طبیعت باعث بروز فاجعه برای جنگل می‌شوند که از جمله آن می‌توان به سیگار کشیدن و انداختن فیلترهای نیمه سوخته بر روی برگ خشک درختان و روشن کردن آتش اشاره کرد در صورتی که با کمی دقت و اطمینان از خاموش بودن فیلتر و انتخاب محلی مناسب برای روشن کردن آتش می‌توان از خیلی از اتفاقات پیشگیری کرد.

وی افزود:‌ این روزها بارندگی شاخصی در گلستان نداشتیم و به همین دلیل بی دقتی در خاموش کردن آتش زیر خاکستر در هنگام خروج از تفرجگاه‌های جنگلی که کف آن پر از برگ‌های خشک است می‌تواند عاملی برای آتش‌سوزی‌ در سطح کم و یا گسترده باشد.

این دوستار طبیعت از مردم خواست در مرحله نخست در جنگل سیگار نکشند و در صورت کشیدن هم هنگام انداختن فیلتر آن بر روی زمین از خاموش بودنش مطمئن شوند و همچنین در صورت مشاهده کوچکترین دود و یا شعله‌های آتش سریعا برای جلوگیری از گسترش حریق با سامانه ۱۳۹ و ۱۵۰۴ تماس بگیرند.

کف‌سوزی حدود ۳۵ هکتار از عرصه‌های جنگلی گالیکش

نیروهای اطفای حریق صبح روز جمعه هفته گذشته با اطلاع از وقوع آتش‌سوزی در منطقه «جمشیدآباد» شهرستان گالیکش به محل اعزام و آن را مهار کردند اما با توجه به شرایط جوی و وزش شدید باد و همچنین موقعیت جغرافیایی خاص منطقه، آتش‌سوزی دوباره از روز شنبه از سر گرفته شد.

با مشارکت ۱۲۰ نفر از نیروهای محلی، بسیجی، محیط زیست و منابع طبیعی و همراهی هلال احمر گلستان بعد از ۲ روز تلاش این آتش‌سوزی عصر دوشنبه هفته‌جاری به طور کامل مهار شد.

علی‌جوان حاذق‌خواه فرماندار گالیکش عامل این آتش‌سوزی را انسانی اعلام کرد و گفت: وسعت حریق حدود ۳۵ هکتار و نوع آن بیشتر سطحی و مربوط به برگ‌های خشک و بوته‌ها بود و به درختان جنگلی آسیب جدیدی وارد نشد.

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: با توجه به سابقه حریق در جنگل‌های شرق گلستان به ویژه گالیکش که بیشتر آن به وزیدن بادهای گرم حتی در فصل زمستان و حضور جمعیت بیشتری از گردشگران و طبیعت گردان برمی‌گردد، همواره دیدبانانی مختص این شهرستان در نظر گرفته می‌شود.

سرهنگ عیسی گلبینی علت عمده حریق‌ها در استان گلستان را انسانی اعلام کرد و گفت: برگ‌های تلنبار شده در کف جنگل در صورت وجود کنده‌های نیم سوخته دفن‌شده در زیر خاکستر، با وزش باد در این فصل از سال آماده شعله کشیدن است لذا از مردمی که این روزها در طبیعت اطراق می‌کنند درخواست داریم با ریختن چندین باره آب و زیروکردن خاکسترها از خاموش شدن آتش مطمئن شوند.

وی افزود: منابع طبیعی به طور مکرر از طریق فضای مجازی و رسانه‌ها از مردم می‌خواهد در صورت مشاهده هرگونه حریق در سطح عرصه‌های جنگلی و مرتعی برای اطلاع رسانی به نیروهای یگان حفاظت استان با شماره ۱۵۰۴ تماس بگیرند تا در کمترین زمان با حضور در محل نسبت به مهار آتش اقدام کنند.

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان با اشاره به وجود لاشه‌برگ‌های زیاد در جنگل در این فصل از سال، اظهار کرد: در هفته گذشته ۲۱ فقره حریق در عرصه‌های منابع طبیعی استان در شهرستان‌های گرگان، رامیان، مینودشت و گالیکش گزارش شد که در مجموع به ۸.۵ هکتار از عرصه‌ها به صورت کف سوزی خسارت زد.

سرهنگ گلبینی با رضایت از فعالیت دیده‌بانان در مهار آتش سوزی‌ نقطه‌ای قبل از حضور ماموران یگان حفاظت، افزود: ۲۱ دیده‌بان جدید از اول آذرماه فعالیت خود را در عرصه‌های منابع طبیعی گلستان به مدت ۲ ماه آغاز کردند.

وی از فعال بودن سه دوربین پایش تصویری در عرصه‌های منابع طبیعی گلستان خبر داد و گفت: مدیریت هوشمند آتش‌سوزی‌ها نیازمند نصب ۲۰ دوربین پایش جدید است.

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان اظهار کرد: ۶ دوربین پایش تصویری سال ۱۳۹۹ در عرصه‌های منابع طبیعی گلستان نصب شد که با تکمیل تجهیزات آن از جمله تامین بستر اینترنت از سال گذشته سه مورد از این دوربین‌ها در عرب‌داغ کلاله، ریگ‌چشمه آزادشهر و درازنو کردکوی به مانیتورینگ متصل شد و پایش این مناطق به صورت لحظه‌ای در حال انجام است.

سرهنگ گلبینی بیان کرد: وجود این دوربین‌ها در کنار استفاده از ظرفیت دیده‌بان‌های آموزش دیده که به طور عمده از میان همیاران طبیعت انتخاب می‌شود برای نظارت بر عرصه‌های طبیعی در فصل‌های تابستان و پاییز و زمستان نقش مهمی در پیشگیری و مهار آتش‌سوزی‌ها دارد.

به گزارش ایرنا، گلستان بیشترین جنگل‌های سوزنی برگ کشور را دارد و که به واسطه برگ ریزان پاییزی در نیمه دوم سال این جنگل‌ها مانند انبار باروت بوده و با کوچکترین جرقه‌ای شعله‌ور می‌شود.

استان گلستان با مساحتی در حدود ۲ میلیون و ۱۹۲ هزار و ۱۳۰ هکتار از شمال با ترکمنستان، از شرق با خراسان شمالی، از غرب با مازندران و جنوب با سمنان همسایه است.

این استان مرزی دارای تنوع اقلیمی از نیمه مرطوب معتدل تا نیمه خشک و گرم است و منابع طبیعی متنوعی شامل کوهستان های مرتفع، دشت هموار، مناطق پست، شوره زار و دریا دارد.

اراضی زیر پوشش اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان افزون بر یک میلیون و ۳۹۷ هزار و ۲۴۴ هکتار بوده که شامل ۴۵۲ هزار هکتار جنگل، ۸۶۲ هزار هکتار مرتع (شمال استان)، ۲۰ هزار هکتار اراضی ساحلی و اراضی مستثنیات و ۶۲ هزار و ۴۲۰ هکتار اراضی موات است.

مدیریت آتش‌سوزی‌ منابع طبیعی گلستان نیازمند نصب دوربین‌ جدید پایش است

آتش سوزی، تهدید و دغدغه ناتمام جنگل‌های گلستان

حفاظت و حمایت جامع نیاز ضروری ذخیره‌گاه های جنگلی گلستان