کشورهای توسعه‌یافته انعطاف بیشتری در انتقال فناوری نشان دهند

به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، بیست و ششمین نشست کمیسیون علم و فناوری برای توسعه سازمان ملل متحد (The Commission on Science and Technology for Development) با حضور شماری از مسئولان حوزه علم و فناوری با موضوع نقش علم، فناوری و نوآوری در تسریع بازیابی و جبران همه‌گیری کرونا از ۲۷ تا ۳۱ مارس (۷ تا ۱۱ فروردین ۱۴۰۲) در ژنو در حال برگزاری است.

پیمان صالحی که به نمایندگی از ایران در نشست کمیسیون علم و فناوری برای توسعه سازمان ملل شرکت کرده است، در میزگرد وزیران این نشست با اشاره به سابقه ایران در حوزه علم و فناوری اظهار داشت: ایران از زمان های قدیم به دلیل سهم چشمگیر در علم و فناوری شهرت داشته است. با این حال، کشور ما در قرون گذشته، وقفه ای را در این زمینه تجربه کرده است. خوشبختانه پس از انقلاب اسلامی توجه زیادی به هموار کردن مسیر از طریق سرمایه گذاری زیاد در حوزه های علم، فناوری و نوآوری در ایران شد.

وی افزود: ایران اکنون بیش از سه میلیون و ۲۰۰ هزار دانشجو دارد که از این تعداد حدود ۵۰ درصد دختر، بیش از ۷۵۰ هزار دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی و تقریباً ۳۰ درصد از اعضای هیات علمی ما دانش‌پژوهان زن هستند.

بر اساس خبر رسیده از روابط عمومی وزارت علوم صالحی ادامه داد: در دو دهه اخیر دولت ایران سیاست ها و برنامه های مختلفی را برای حمایت از نوآوری و ایجاد یک محیط فناورانه، طراحی و اجرا کرده است. در حال حاضر بیش از ۷ هزار شرکت دانش بنیان در زمینه فناوری های پیشرفته مانند نانو و زیست‌فناوری، علوم شناختی و فناوری اطلاعات و ارتباطات فعال هستند. علاوه بر این، ۵۸ پارک علم و فناوری، ۲۴۰ مرکز رشد ، ۶۱ صندوق علم و فناوری به علاوه ی ۵۵ شتاب دهنده تخصصی، بخشی از دستاورد بزرگ کشور ما درحوزه ی سیاست های علم و فناوری است. علاوه بر این، استارتاپ‌های متعددی وجود دارد که در این محیط فناورانه، در حال رشد و توسعه هستند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: ایران از نظر انتشارات علمی در رتبه جهانی، پیشرفت های چشمگیری داشته و رتبه اول در غرب آسیا و رتبه پانزدهم در جهان را به خود اختصاص داده است. نقش زنان و دختران تحصیلکرده ما در این رشد انکارناپذیر است.

صالحی تاکید کرد: به‌رغم تحریم های شدید علیه ایران، این کشور یکی از معدود کشورهایی بود که توانست برای تامین بخشی از نیازهای ملی خود انواع واکسن های کرونا را تولید کند. در این مدت چند پروژه توسعه وتولید واکسن با استفاده از فناوری‌های مختلف در ایران انجام شد. این واکسن ها بر اساس ویروس غیرفعال، پروتئین های نوترکیب، ناقل های ویروسی و فناوری های اِم آر اِن اِی (mRNA) بودند. اگرچه برخی از این واکسن‌های توسعه‌یافته داخلی، در طول همه‌گیری برای عموم استفاده نشد، راه را برای بهره‌برداری از بسترهایی با کاربردهای دیگر، مانند ایمنی‌درمانی سرطان و ژن‌درمانی، هموار کرد.

وی تاکید کرد: علاوه بر این، چنین تلاشی به مشارکت های میان بخشی جدید نیاز داشت که منجر به ظهور زیست بوم دارویی جدید، شامل شرکای مالی، همکاری های موثر در بخش های نظارتی، تحقیق و توسعه و تولید شد. این زیست بوم، پس از بلوغ، ابزاری ارزشمند برای پیشرفت های پزشکی در آینده، از جمله واکنش های سریع به همه گیری های احتمالی آینده خواهد بود.

ایران نه‌تنها تجهیزات مورد نیاز مانند دستگاه های ونتیلاتور، اکسیژن ساز، سی تی اسکن و غیره را ساخت، بلکه آنها را به بسیاری کشورهای دیگر نیز صادر کرد. به رغم مشکلات ذکر شده، با کمک زیرساخت هایی که برای چنین شرایطی فراهم شده بود، هرگز فعالیت های تحقیقاتی، فناوری و آموزشی خود را در همه گیری متوقف نکردیم.

صالحی ادامه داد: ایران در شیوع اخیر ویروس کرونا کمترین تعداد تلفات را داشته است و روزهای زیادی، مرگ و میر، صفر بوده همچنین کمترین تعداد مبتلایان را به جا گذاشته است.

وی گفت: در حالی که این بیماری همه گیر موانع زیادی را برای جامعه ایران ایجاد کرد، به رشد ما در زمینه های مختلف از جمله آموزش الکترونیکی کمک کرد. با توجه به اهمیت یادگیری از راه دور مبتنی بر بسترهای الکترونیکی، وارد مرحله کاملاً جدیدی از آموزش شده ایم. بنابراین، اگرچه همه گیری این بیماری تقریباً رو به پایان است، انتظار داریم به این نوع آموزش به عنوان مکمل روش های سنتی توجه بیشتری شود. در نتیجه، راهبردهای توسعه روش های آموزشی ترکیبی و استفاده از متاورس به جای جداسازی کامل یادگیری مجازی از کلاس های حضوری، بهبود زیرساخت های آزمایشگاهی مجازی و از راه دور، توسعه شبیه سازهای الکترونیکی با هدف تجربه واقعی فضای کارگاهی و در نظر گرفتن جدی آموزش از راه دور از طریق تخصیص بودجه معین به علاوه طراحی زیرساخت های قانونی و اداری و تکنولوژیکی مورد نیاز برای پشتیبانی رسمی از آموزش الکترونیکی در دانشگاه ها توسط سیستم آموزشی ایران به کار گرفته شد.

دیپلماسی علمی، قطعه گمشده دیپلماسی است

معاون پژوهشی وزارت علوم گفت: بنابراین، در پساکرونا، تمرکز ما بر تبدیل سیستم آموزشی سنتی به ترکیبی معطوف خواهد بود. هدف از ایجاد سیستم یادگیری ترکیبی، افزایش کیفیت آموزش و مشارکت فعال دانشجویان است. برای رفع چالش‌های برجای مانده از فناوری مبتنی بر وبینار، ارتقای آموزش تعاملی و تجهیز کلاس‌ها به فناوری‌های جدید ضروری است. با توجه به پیشرفت های گذشته و درس های آموخته شده، سرمایه گذاری در این زمینه تقویت شده است.

وی تاکید کرد: تولید دانش، رفاه اجتماعی مردم را به شدت بهبود خواهد بخشید. از این رو، دانشمندان نباید محدود به مرزهای جغرافیایی شوند، بلکه باید متعلق به همه بشریت باشند.

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران معتقد است از مرزهایی که دانش پژوهان و دانشمندان، بازرگانان و گردشگران عبور می کنند، سربازان و نیروهای نظامی عبور نخواهند کرد. بنابراین دیپلماسی علمی، قطعه گمشده دیپلماسی های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و امنیتی است.

معاون پژوهشی وزارت علوم یادآور شد: تولید و مصرف دانش، ستون فقرات منافع مشترک و وحدت انسان هاست. بر این اساس منافع همه بشریت از طریق تولید علم و فناوری تامین می شود و همه انسان ها، ذی نفعان اندوخته دانش بشری هستند.

صالحی گفت: رویکرد جمهوری اسلامی ایران در زمینه توسعه علم و فناوری، توسعه پایدار با نگاهی آینده نگر به انسان و محیط زیست است. در این راستا از تعامل و تبادل علم و فناوری با تمام کشورهای علاقه مند استقبال می کنیم و دیپلماسی علمی را یکی از ابزارهای کلیدی همکاری های بین المللی می دانیم.

دبیرکل شورای عالی عتف اظهار داشت: ایران آمادگی خود را برای ارتقای همکاری‌های علمی و فناوری از طریق تبادل پژوهشگران و دانشمندان، تأمین مالی مشترک و اشتراک زیرساخت‌ها و نیز برگزاری برنامه‌های تبادل فناوری بین کشورهای علاقه‌مند اعلام می‌کند.

وی گفت: برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار به ویژه در همه سطوح و تسریع روند بازیابی و جبران همه گیری، علم و فناوری نقش مهمی ایفا می‌کند. بنابراین، با در نظر گرفتن اینکه دستیابی به اهداف توسعه پایدار و جبران همه گیری، اولویت همه کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته است، انتقال فناوری باید در دستور کار بین المللی قرار گیرد تا کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهای کمتر توسعه یافته بتوانند با چالش ها مقابله کنند. کشورهای توسعه یافته باید انعطاف بیشتری در زمینه انتقال فناوری از خود نشان دهند.

صالحی افزود: سازمان ملل متحد می تواند نقش مهمی در عرصه های انتقال فناوری ایفا کند. در واقع، اراده سیاسی کشورها، به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته، به کشورهای در حال توسعه برای مقابله با چالش‌های پیش رو به ویژه در همه‌گیری احتمالی آینده و دستیابی به اهداف توسعه پایدار کمک می‌کند. این امر زمانی تحقق می یابد که تعاملات با چارچوب مناسب در یک بستر توانمند، مولد و مستعد شکل گیرد.

وی در پایان تاکید کرد: علاوه بر چالش های پی در پی، از جمله جبران زیان های ناشی از همه گیری کرونا و تغییرات آب و هوایی، تحریم های یکجانبه که ضد منشور سازمان ملل متحد و قوانین بین المللی است، مانع از دستیابی کشورهای تحریم شده به اهداف توسعه پایدار شده است. بنابراین، از کشورها خواسته می شود از اعلام و اعمال هرگونه تحریم یکجانبه خودداری کنند.

به گزارش ایرنا، کمیسیون علم و فناوری برای توسعه یکی از نهادهای زیرمجموعه شورای اقتصادی و اجتماعی ( Economic and Social Council (ECOSOC) و مرکز اصلی علم نوآوری، فناوری برای توسعه است و بیشتر به این موضوع می‌پردازد که علم، فناوری و نوآوری چطور در تحقق اهداف 2030 سازمان ملل کمک خواهد کرد. این کمیسیون سالانه نشستی بین‌دولتی برای بحث در مورد مسائل روز و چالش‌های پیش‌روی علم، فناوری و توسعه برگزار می‌کند.