نظم نوین جهانی؛ غروب یکجانبه‌گرایی در مسیر دلارزدایی

به گزارش ایرنا، همزمان با شماری از بلوک های منطقه‌ای در جهان که به دلیل تزلزل پذیر بودن دلار، انجام مبادلات تجاری با ارزهای غیر از دلار آمریکا را اتخاذ کرده اند، پاکستان به عنوان همسایه شرقی جمهوری اسلامی ایران نیز از این راهبرد استقبال و خواهان بهره‌برداری توانمندی‌های منطقه کشورهای منطقه برای توسعه تجارت مشترک با بکارگیری ارزهای ملی (محلی) است.

به تازگی برخی رسانه های پاکستان از کنار رفتن دلار از مناسبات تجاری این کشور با روسیه خبر داده و نوشته اند که پاکستان برای خرید نفت از روسیه، توافق هایی با مسکو برای انجام پراخت آن با استفاده از یوآن چین انجام داده است.

تحولات ماه های اخیر در منطقه غرب آسیا و افزایش تمایل اعراب به سمت چین و کاهش وابستگی شان به آمریکا، افزایش گرایش کشورهای حوزه آمریکای لاتین به سمت روابط با چین و روسیه و اعلام خبر تمایل آرژانتین برای استفاده از ارز یوان در همکاری های تجاری با چین، تمایل برزیل به عنوان بزرگترین قدرت اقتصادی منطقه آمریکای لاتین به سمت افزایش همکاری ها با کشورهای بلوک شرق از جمله چین، تکاپوی قدرتهای نوظهور حوزه بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) به کنار گذاشتن دلار از معاملات تجاری و استفاده از ارزهای ملی یا یک ارز واحد ، تلاش های جدی سازمان همکاری شانگهای برای دلار زدایی از همکاری های تجاری میان اعضا... همگی حکایت از آن دارد که جهان تک قطبی و دوره سلطه دلار بر تجارت جهانی به پایان راه خود رسیده و نظم نوین جهانی با محوریت قدرتهای آسیایی و شرقی در حال شکل گیری است.

پاکستان طی سال‌های اخیر به ویژه از زمان آغاز طرح راهروی مشترک اقتصادی پاکستان و چین(CPEC)تحت فشار شدید دولت‌های غربی از آمریکا برای کاهش مناسبات تجاری و اقتصادی با پکن رقیب سرسخت واشنگتن قرار دارد، حال در این وضعیت اسلام‌آباد مصمم به حذف دلار از معاملات تجاری با پکن، جهت روان سازی همکاری‌ها خود با چین است.

ابتکار سوآپ ارزی اخیرا از سوی رئیس شورای بازرگانی پاکستان در سازمان همکاری شانگهای مطرح شد که هدف آن کاهش فشار دلار آمریکا بر ارزهای ملی سایر کشورها و از همه مهم تر، استفاده بهتر کشورها از پتانسیل‌های متقابل در توسعه تجارت فی مابین می‌باشد.

«عرفان اقبال شیخ» که همزمان ریاست فدراسیون اتاق‌های بازرگانی و صنایع پاکستان را برعهده دارد، طی سخنرانی ویدئو کنفرانس در گردهمایی شورای بازرگانی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای اعلام کرد: کشورهای منطقه برای تقویت ارتباطات تجاری و اقتصادی می بایست از ارزهای ملی استفاده کنند و برای این مهم اجرای سوآپ ارزی میان بازیگران مهم منطقه ‌که در سازمان همکاری شانگهای نیز حضور دارند، را در دستور کار قرار دهند.

خانم «نغمانه هاشمی» در همین خصوص طی مصاحبه با خبرنگار ایرنا در اسلام‌آباد اظهار داشت: کشورهای گام‌های عملی را برای حذف دلار و پیشروی به سمت جهانی عاری از تقابل یا نظارت اجباری آمریکا بر فعالیت تجاری دیگر کشورها برداشته‌اند.

وی که ۵ سال به عنوان معاون سفارت پاکستان در چین و سپس ۳ سال به عنوان سفیر پاکستان در پکن خدمت کرده است، گفت: اسلام‌آباد هرگز خواهان تقابل با ایالات متحده یا نادیده گرفتن روابط تاریخی میان دو کشور نیست اما تاریخ گواه شکنندگی این روابط است و اینکه چگونه بی اعتمادی همواره روابط پاکستان با آمریکا را تحت تاثیر قرار داده است.

این دیپلمات کهنه کار معتقد است که برعکس روابط پرتنش ما با آمریکا، چین همواره یک شریک معتمد و دوست دیرینه پاکستان شناخته شده و دیدگاه مردم پاکستان نیز نسبت به چین مثبت و همه در داخل از تقویت بیش از پیش همکاری‌های دوجانبه با چینی‌ها حمایت می‌کنند.

وی گفت که پاکستان به روابط خود با آمریکا نیز اهمیت قائل است و دوستی قوی و عمیق ما با چینی‌ها هرگز به معنای پشت کردن به روابط با آمریکایی‌ها نیست اما کشورهای منطقه و جهان می‌دانمد که آمریکا برعکس چین آغازگر ده‌ها جنگ در اقصی نقاط جهان است اما چین هرگز نگاه سوء به حاکمیت و تمامیت ارضی دیگر کشورها ندارد و توسعه، همکاری و دوستی با رویکرد برد-برد را دنبال می‌کند.

نغمانه هاشمی اظهار داشت که عموم مردم پاکستان به آمریکا بی اعتماد هستند، روابط ما در طول تاریخ در زمینه‌های مختلف به ویژه دیپلماتیک، نظامی و امنیتی ثبات نداشته و این را آمریکایی‌ها قبول دارند که چین به عنوان همسایه پاکستان حق توسعه روابط میان یکدیگر دارد و نباید پاکستان را در این خصوص تحت فشار قرار داد.

وی افزود: چینی‌ها خردمند هستند و تلاش می‌کنند در دوستی و همکاری با سایر کشورها لطمه‌ای به اعتماد متقابل وارد نشود، اما برعکس آن آمریکایی‌ها همواره در تلاش برای سلطه و یورش هستند. کاری که آمریکا با افغانستان و دیگر ملت‌های مسلمان کرد هرگز فراموش شدنی نیست. چینی‌ها هرگز در اعمال تروریسم اقتصادی دست نداشته‌اند و اما این سنتی از جانب غرب آغاز شد، غربی‌ها دنبال دیکته کردن هستند اما چینی‌ها به نظر دیگر ملت‌ها احترام گذاشته و نظام و دولت‌ها در سایر کشورها را قبول دارند و هرگز تمایلی برای تغییر رژیم ندارند.

سفیر پیشین پاکستان در چین، با استقبال از تلاش‌ کشورها برای تجارت منهی دلار، گفت: متاسفانه آمریکا از دلار به عنوان یک ابزار سیاسی یا یک سلاح دیپلماتیک علیه سایر کشورها استفاده می‌کند لذا کشورها برای نجات از فشارهای خارجی در تکاپوی بکار گیری ارزهای ملی و محلی خود برای تجارت فی مابین هستند.

**توسعه مناسبات اسلام آباد-پکن به رغم ملاحظات واشنگتن

پاکستان و چین به عنوان دو کشور همسایه، از روابطی دیرینه و ریشه دار برخورداند و به ویژه در سال های گذشته، روابط این دو کشور از روابط دوستانه فراتر رفته و یکدیگر را متحدین آهنین و ناگسستنی می دانند.

احساس نیازهای راهبردی و متقابل اسلام آباد و پکن به یکدیگر در زمینه های گوناگون اقتصادی و تجاری، سیاسی، نظامی، دفاعی و امنیتی سبب شده است که حلقه های اتصال دو کشور در شرایط کنونی پس از فراز و نشیب های بسیار در روابط پاکستان و آمریکا محکم تر از هر زمان دیگر در گذشته باشد.

در نگاه نخست و سطحی به وضعیت اقتصادی پاکستان و چین، شاید اینگونه به نظر برسد که در معادله روابط دو کشور، پاکستان به دلیل نیازهای شدید به رشد اقتصادی و تولید انرژی، نیازمند برداشتن گام های بیشتر به سوی چین است اما دقیق تر به روابط این دو کشور همسایه و با درنظر گرفتن موقعیت ژئوپلتیک و ژئواکونومیک پاکستان، می توان به عمق نیاز پکن به همسایه خود اسلام آباد که مناسبات اقتصادی با آن همواره مورد ظن و انتقاد طرف آمریکایی بوده است، پی برد.

روز گذشته (شنبه) وزیر امور خارجه چین طی کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای پاکستانی خود در اسلام‌آباد در واکنش به ملاحظه غرب از جمله آمریکا درباره روابط چین با پاکستان، گفت که مردم پاکستان منتظر هستند تا شاهد گام‌های عملی آن کشورهایی باشند که فقط مدعی دوستی و شراکت هستند اما برعکس این کشورهای مدعی، چین دوست پاکستان است و مصمم به حمایت از حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور و ثبات اقتصادی آن است.

«مسعود خالد» که به طولانی ترین سفیر پاکستان در چین معروف است، طی گفت‌وگوی اختصاصی با ایرنا اظهار داشت: به طور سنتی، پاکستان روابط خوبی با ایالات متحده و چین دارد. اسلام‌آباد یکی از متحدان غیرناتو ایالات متحده شناخته می‌شد، اما در طول زمان این رابطه شاهد فراز و نشیب های بزرگی بود.

وی که از دیماه ۹۱ تا خرداد ۹۸ به عنوان سفیر پاکستان در پکن حضور داشت گفت که پاکستان توانست با چین روابطی چند بعدی ایجاد کند و ارزش خود را ثابت کند. کمک‌های چین به پاکستان ثابت بوده است و ما برای این مشارکت که لنگر صلح و ثبات منطقه است، ارزش زیادی قائل هستیم.

مسعود خالد افزود: با توجه به رقابت فعلی بین ایالات متحده و چین، پاکستان نیز نسبت به افزایش قطبی شدن در محیط منطقه ای و جهانی احساس نگرانی می کند. پاکستان نمی خواهد بخشی از سیاست بلوک باشد اما مایل است مسیرهای دوجانبه هر دو رابطه را بر اساس منافع متقابل و در راستای منافع ملی خود دنبال کند.

وی گفت: طرح راهروی اقتصادی "سیپک" برای ارتباط منطقه‌ای به ویژه توسعه پاکستان مهم است. پاکستان به پیشبرد این پروژه مهم ادامه خواهد داد. پاکستان به عنوان عضوی از سازمان‌های همکاری اقتصادی و همکاری شانگهای بخشی از منطقه ای است که چین همسایه آن است، به دنبال تقویت همکاری و اتصال اقتصادی منطقه ای است. بنابراین، پاکستان همسویی با پیشرانه های ژئواقتصادی در منطقه و جستجوی مشارکت های سودمند متقابل را مهم می داند.

این دیپلمات سابق پاکستان افزود: توسعه روابط قوی با چین و اجتناب از پیوستن به رقابت قدرت‌ها، تنها راه برای توسعه این منطقه و مبارزه با نیروهای ستیزه جو و افراط گرایی است که در جهت بی ثبات کردن این منطقه هستند.

وی تاکید کرد: این یک واقعیت است که مرکز ثقل اقتصادی در حال انتقال به آسیا به رهبری چین است. همه کشورها از جمله کشورهای غربی در حال تنظیم مجدد سیاست های خود بر این اساس برای بهره مندی از تحول اقتصادی جدید در آسیا هستند. یک تغییر بزرگ در حال وقوع است. اگر قدرت‌های بزرگ به جای رقابت ژئوسیاسی، به همکاری اقتصادی منطقه‌ای اولویت بدهند، جهان برای همه ملت‌ها امن‌تر خواهد بود.

مسعود خالد اظهار داشت: چین یک سیاست غیر مداخله جویانه مبتنی بر همکاری اقتصادی برد برد را دنبال می کند. طرح نوین "کمربند و جاده" کشورها را به خود جذب کرده است زیرا آنها آن را به نفع خود می دانند. کمک‌های چین بدون چشم داشت و یا مطالبات پنهانی است. چینی‌ها می خواهد با همکاری با کشورهای خارجی به اقتصاد خود کمک کند و همچنین مزایای توسعه خود را با دیگران به اشتراک بگذارد.

خانم «فرحت آصف» کارشناس امور چین و رئیس اندیشکده پاکستانی مطالعات صلح و دیپلماتیک در اسلام‌آباد طی گفت‌وگو با ایرنا گفت: افکار عمومی در پاکستان همواره نسبت به روابط با آمریکایی‌ها بی اعتماد است در عین حال اسلام‌آباد برای ترمیم این روابط و همکاری سازنده میان دو کشور تلاش کرده است.

وی اظهار داشت: جایگاه همکاری با چین در پاکستان بسیار قوی است و بسیاری از نیروهای سیاسی و رهبران نظامی کشور حامی تقویت مناسبات همه جانبه با پکن هستند و از طرفی دیگر پاکستان مشارکت دفاعی، نظامی و اقتصادی با ایالات متحده را نیز مهم می داند هرچند متحمل رقابت قدرت‌های بزرگ در منطقه نیست و مصمم است تا روابط دوجانبه خود با سایر کشورها از جمله چین، علیه روابط با دیگر کشورها تصور نشود.

این کارشناس پاکستانی با اذعان به تمایل کشورها برای تجارت بدون فشار کشور ثالت و یافتن راهکارهایی برای نجات از چالش تحریم و نفوذ دلار آمریکا، اظهار داشت: این حق طبیعی کشورها است که ابتکارات اقتصادی آنان و یا فعالیت تجاری با سایر کشورها بدون نظارت یک کشور خاص و یا سلطه ارز خارجی انجام شود.

وی با تاکید بر اهمیت همکاری‌های اقتصادی پاکستان با چین و کشورهای همپیمان در شرق و غرب آسیا، گفت: نفوذ دلار و کاهش ذخایر ارزی پاکستان مشکلاتی را برای معیشت مردم و اقتصادی این کشور به وجود آورده که البته استفاده از ارزهای محلی برای غلبه بر این بحران می‌تواند کارساز باشد.