کشاورزان خراسان‌شمالی از چه کودی استفاده کنند

برخی از کارشناسان بر این باورند که ترکیب های سمی کودهای شیمیایی در حدود نیم سده در خاک باقی می مانند و این باعث می شود این مواد از طریق خاک یا آب به محصولات کشاورزی ورود پیدا کنند.

آلودگی‌های زیست محیطی و بیماری های مختلف از دیگر معایب کودهای شیمیایی محسوب می شوند که ضرورت دارد استفاده از این کودها به صورت کارشناسی و با توجه به اقلیم آب و هوایی و نوع خاک منطقه استفاده شود.

خراسان شمالی ۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که از این میزان ۳۰۰ هزار هکتار زراعی و مابقی باغی است و ۸۰ هزار بهره بردار بخش کشاورزی سالانه ۹ تا ۱۵ هزار تن انواع کود مصرف می کنند.

اگرچه کشاورزی این استان در سرانه کودهای شیمیایی پر مصرف نیست و در حقیقت بهره برداران این خطه نسبت به میانگین کشوری کمتر انواع کود استفاده می‌کنند ولی همین میزان از کود مصرفی نیز باید مدیریت و به صورت کارشناسی استفاده شود.

از طرفی وضعیت خشکسالی و کاهش منابع آبی در نوع مصرف کود تغییر رویه داده است و کشاورزان این خطه که در گذشته از کود اوره بدلیل سرعت در رشد گیاه استقبال می کردند امروزه بدلیل کم آبیاری به سمت کودهای پتاسه، ریزمغذی‌ها و کودهای فسفاته بروند.

کارشناسان از کشاورزان می خواهند که از این کودهای مهم و پایه در کشت و کار با هدف افزایش تولید و بهره وری و تامین امنیت غذایی استفاده کنند و مصرف کود پتاسه و فسفاته در اراضی استان کاهش یافته است در حالیکه استفاده از آن برای تقویت خاک امری ضروری است.

دولت نیز در راستای حمایت از بخش کشاورزی امسال به کود اختصاصی محصولات غیراستراتژیک نیز یارانه اختصاص داد که این مهم به پایداری تولید و امنیت غذایی کمک خواهد کرد.

توزیع ۶ هزار و ۵۰۰ تن کود

مدیر شرکت خدمات حمایتی کشاورزی خراسان شمالی در این خصوص گفت: سال زراعی گذشته کشاورزان برای کشت بهاره تا حدود ۱۵ هزار تُن انواع کود شیمیایی را تحویل گرفتند که امسال پیش بینی می شود تا حدود ۹ هزار تن کود توزیع شود.

محسن نظام دوست افزود: کاهش بارندگی، کاهش منابع آبی و خشکسالی و رها شدن برخی از اراضی زراعی را دلیل کاهش مصرف کود در سطح اراضی کشاورزی استان است که تاکنون ۶ هزار و ۵۰۰ تن ود بین کشاورزان این استان توزیع شده است.

وی ادامه داد: کود های شیمیایی در سال های گذشته تنها برای محصولات استراتژیک از جمله گندم، جو، کلزا و چغندر قند به صورت یارانه ای در اختیار کشاورزان قرار می گرفت اما امسال طبق ابلاغیه ای از سوی دولت کود به صورت یارانه ای برای سایر محصولات طبق الگوی کشت اختصاص می یابد.

وی تصریح کرد: بهره برداران در سال های گذشته برای کشت محصولات کشاورزی غیر محصولات استراتژیک به صورت آزاد کود خریداری می کردند اما امسال دولت در راستای حمایت از این قشر یارانه به این نهاده اختصاص داد.

نظام دوست افزود: در حال حاضر قیمت این کودها در کیسه های ۵۰ کیلوگرمی اوره ۹۹ هزار و ۵۰۰ تومان، فسفاته ۲۳۰ هزار تومان و پتاسه ۲۹۰ هزار تومان به دست کشاورز می رسد اما قیمت آزاد بیش از سه برابر است.

وی سهمیه کودی استان برای سال جاری را در مجموع ۶۰ هزار تن انواع کود عنوان کرد و گفت: این میزان کود با توجه به نیاز در فصول مختلف در اختیار کشاورزان قرار خواهد گرفت.

تاکید بر استفاده از کود پتاسه

مدیر شرکت خدمات حمایتی کشاورزی خراسان شمالی در ادامه عنوان کرد: با توجه به کاهش بارندگی و منابع‌ آبی از کشاورزان می خواهیم که کمتر از کود اوره استفاده کنند و کودهای پتاسه را در سبد کودی قرار دهند تا مقاومت گیاه را نسبت به شرایط خشکسالی بیشتر کند.

وی افزد: در شرایط تنش خشکی می توان به صورت سرک از کودهای پتاسه استفاده کرد و کود پتاسه را همراه با آبیاری در اختیار گیاه قرار دهند.

نظام دوست تصریح کرد: همچنین از باغداران نیز می خواهیم که در کنار کودهای پتاسه از اسید امینه، آهن و سایر ریز مغذی ها برای تغذیه باغات استفاده کنند و محلول پاشی داشته باشند.

وی افزود: عنصر پتاسیم در تمامی مراحل رشد گیاه مورد نیاز است و در هر مرحله‌ای یک نقش موثر را ایفا می‌کند. بنابراین وقتی از این نوع کود به عنوان یک قارچ‌کش زیستی استفاده می‌کنیم، محیط خاک را که به سمت قلیایی پیشروی می‌کند به محیط اسیدی تغییر دهد و شرایط را برای جذب هر چه بیشتر مواد مغذی توسط ریشه گیاه فراهم کند.

این مسوول ادامه داد: کاربرد کود پتاس در زمینه نمو گیاهان با فعال شدن بیش از ۵۰ الی ۶۰ آنزیم همراه است که جهت ساخت انواع پروتئین‌ها و سنتز آن‌ها عملی شگفت‌انگیز محسوب می‌شود و از دیگر فواید کود پتاس باید به تنظیم چرخه‌های مرتبط به آنیون و کاتیون در رشد گیاهان اشاره کرد که مانع از خشکی، پژمردگی و زرد شدن آن‌ها می‌شود.

کود پتاس منیزیم، کود پتاس فسفات و کود پتاس نیترات هر کدام از این کودها بر اساس نوع نیاز گیاه و هدف کشاورز مورد بهره برداری قرار می گیرد.

چند توصیه کودی به کشاورزان

کارشناسان معایب کودهای شیمایی را ورود بی‌رویه عناصر سمی همراه کودها به زنجیره غذایی انسان، افزایش بیماری‌های ناشناخته، انواع سرطان‌ها و ناهنجاری های ژنتیکی، ابتلا به بیماری‌های پارکینسون، پوکی استخوان، نابودی منابع نسل‌های آینده، آلودگی‌های زیست‌محیطی و آلودگی آب‌های زیرزمینی عنوان می کنند و استفاده بلند مدت از آن می تواند موجب نابودی خاک می شود.

شیوع بیماری ها و آفات متعدد در برخی از اراضی زراعی و باغی زاییده مصرف نامتعادل کودها است و تجارب سایر کشورها در کنترل مصرف کود شیمیایی می تواند به مصرف متعادل کود در کشور کمک کند.

استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد شیروان در این خصوص گفت: روش های مصرف کود شیمیایی یکی از فاکتورهای موثر در افزایش کارایی کودها است که عناصر غذایی موجود در کودها به روش های مختلف همچون پخش در خاک، برگ پاشی و کود آبیاری در اختیار گیاهان گذاشته می شود.

فرشید ابراهیم زاده با بیان اینکه نوع خاک، شرایط اقلیمی و نوع گیاه برای نوع کود و مقدار آن ملاک است افزود: یکی از جنبه های مهم در مصرف کودهای شیمیایی دانستن زمان کاربرد است که این امر به زمان نیاز محصول و تحرک ماده غذایی که به خاک اضافه می شود بستگی دارد.

وی تصریح کرد: کود فسفر و پتاسیمی که به دشواری از خاک های با بافت متوسط تا سنگین آبشویی می شوند در زمان قبل از کشت و یا همزمان با کشت قابل مصرف می باشند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: کودهای نیتروژنه به دلیل پویایی و حلالیت بالا مستعد آبشویی هستند، بنابراین زمان مصرف این کودها بسیار مهم و حیاتی بوده و حتما بایستی زمان مصرف مطابق با رشد گیاه باشد.

وی خاطرنشان کرد: مصرف کودهای پتاسیمی به دلیل حلالیت و تحرک نسبتا زیاد بهتر است مصرف ۵۰ درصد نیاز پتاسیمی گیاه به صورت سولفات پتاسیم قبل از کشت ولی ۵۰ درصد بقیه از کلرو و یا نیترات پتاسیم استفاده شود و مصرف این ۲ کود به دلیل حلالیت و تحرک بالا به صورت سرک همزمان با رشد گیاه به ویژه در خاک های با بافت سبک توصیه می شود.

این کارشناس بخش کشاورزی گفت: زمان مصرف بقیه کودها نیز با توجه به درصد حلالیت، پویایی آنها و نیز خصوصیات فیزیک و شیمیایی خاک و ترکیبات کود متفاوت خواهد بود مثلا مصرف گوگرد، کود سولفات آهن، روی، منگنز و مس قبل از کاشت به صورت عمقی ولی سولفات منیزیم، اسید بوریک و کلاته های آهن، روی و منگنز به صورت سرک و یا همراه با آّب آبیاری توصیه می شود.

کل اراضی خراسان شمالی ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار است که اکنون ۱۳ درصد از این سطح به بخش کشاورزی اختصاص دارد و ۸۷ درصد نیز اراضی غیرکشاورزی است.

حدود ۸۲ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این استان مشغول به فعالیت هستند.

خراسان شمالی با یک میلیون نفر جمعیت در شمالشرق کشور قرار دارد و ۴۴ درصد جمعیت این استان روستایی هستند که ۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی در اختیار دارند.