ایجاد آتش‌بُر؛ راهکار پیشگیری از سرایت آتش به جنگل‌های هیرکانی

به گزارش ایرنا، آتش سوزی در عرصه‌های جنگلی در روزهای گرم سال ناشی از آتش زدن زمین‌های کشاورزی بعد از برداشت محصول و سرایت به این عرصه‌های باارزش هیرکانی یکی از معضلات گلستان است که با اجرای آتش‌بُر تا حد زیادی از بروز خسارت جلوگیری می‌شود.

بیشتر زمین‌های مستعد کشاورزی استان گلستان در نوار جنوبی و در مجاورت عرصه‌های جنگلی هیرکانی شمال کشور قرار دارد و وجود بقایای محصول در زمین از جمله گندم و جو، تهدید جدی برای وقوع آتش سوزی و سرایت آن به این عرصه‌ها به شمار می‌رود.

در استان گلستان سالانه بیش از ۵۰۰ هزار هکتار کشت پاییزه از جمله محصولات گندم، جو و کلزا صورت می گیرد که بیشتر این زمین های واقع در نوار جنوبی بعد از برداشت محصول، بلافاصله به زیر کشت سایر محصولات تابستانه اختصاص داده می‌شود و کشاورزان منطقه طبق عادت دیرینه پس از برداشت محصول، کاه و کلش‌های باقیمانده را آتش می‌زنند و این اقدام یکی از معضلات زیست محیطی استان به شمار می‌رود.

مسوولان جهادکشاورزی چندین سالی است که با همکاری دادگستری و حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی و آبخیزداری استان، اقدام به آگاه سازی کشاورزان منطقه از قوانین آتش زدن بقایای محصول برداشت شده، خسارت ناشی از آن به جنگل‌های منطقه و فقیر شدن خاک برای کشت بعدی، از طریق برپایی نشست‌ها، دوره‌های آموزشی و رسانه‌های همگانی می‌کنند تا این سنت غلط و خسارت‌بار در منطقه برچیده شود.

طبق ماده ۴۵ قانون حفظ و احیای منابع طبیعی، آتش زدن نباتات در مزارع بدون اجازه و نظارت ماموران مربوطه ممنوع و خلاف قانون هوای پاک مصوب مرداد ماه سال ۱۳۹۶ است و تخطی از آن پیگرد قضایی و مجازات دارد.

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: ۲ هزار کیلومتر از مجموع ۶ هزار و ۸۰۰ کیلومتر مرز مشترک بین منابع طبیعی و اراضی زراعی استان، خطرآفرین است که هر ساله بخشی از این مرز مشترک زمین های کشاورزی با منابع طبیعی، آتش‌بُر ایجاد می‌شود.

سرهنگ «عیسی گل بینی مفرد» افزود: هرساله طرح آتش‌بُر برای جلوگیری از انتقال آتش‌سوزی مزارع کشاورزی به جنگل‌ها، در نقاط حساس مرز میان زمین‌های کشاورزی و جنگلی که بیشتر درختان دست کاشت و سوزنی و پهن برگ خشک دارد، توسط این اداره کل پیگیری و اجرا می‌شود.

وی آتش‌بُر را عملیات شخم زدن بخشی از زمین کشاورزی به عرض هشت تا ۱۰ متر در نوار مرزی حدفاصل بین زمین کشاورزی و عرصه جنگلی تعریف کرد و اظهار داشت: ساخت آتش‌بُر با توجه به قرارگیری در فصل گرما و احتمال افزایش آتش‌سوزی‌ها در عرصه‌های جنگلی و مرتعی استان و در راستای اعمال تدابیر و اقدامات پیشگیرانه از آتش سوزی‌های احتمالی در مناطق بحرانی صورت می‌گیرد.

به گفته وی سال زراعی قبل با همراهی مردم، دهیاران، همیاران طبیعت و منابع طبیعی در ۶۲۹ کیلومتر از این نوار جنگلی استان، طرح آتش‌بُر اجرا شد.

مقدمات اجرای طرح آتش‌بُر

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: امسال مقدمات اجرای طرح آتش‌بُر در زمین‌های کشاورزی مشترک با منابع طبیعی استان فراهم شده و در این راستا نشست‌های هماهنگی با مسوولان دستگاه مرتبط استانی و هشت شهرستان درگیر این معضل برگزار گردید.

حمید سلامتی به خبرنگار ایرنا افزود: فصل تابستان بیشترین آتش سوزی عرصه‌های جنگلی استان، در شرق استان رخ می‌دهد و شدت این معضل در کلاله، مراوه تپه، گالیکش و مینودشت به خاطر وجود درختان دست کاشت سوزنی‌برگ و پوشش علف بیشتر است.

وی تاکید کرد: آتش‌زدن « پس‌چر» بعد از برداشت محصول طبق قانون جهادکشاورزی ممنوع بوده و به کشاورزان منطقه هم اطلاع رسانی لازم صورت گرفته تا از آتش‌زدن آن خودداری کنند.

سلامتی ادامه داد: ایجاد آتش‌بُر در زمین‌های زراعی دارای مرز مشترک با جنگل بعد از برداشت محصول ، اجرا می‌شود که امسال این طرح از میانه خردادماه، برنامه‌ریزی شده و مقدمات اجرای آن در شهرستان‌ها فراهم است.

وی خاطرنشان کرد: علاوه بر این، برای نظارت بیشتر در پیشگیری از آتش سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی استان، از ۶۰ دیده بان به مدت چهار ماه، دوربین نظارتی در اختیار سایر دستگاه ها واقع در جوار تا داخل جنگل‌ها از جمله اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، حفاظت محیط زیست و جمعیت هلال احمر، به کارگیری 2 دستگاه پهپاد، ایجاد گشت‌های نظارتی، استقرار بالگرد و شناسایی آب بندان‌ها برای برداشت آب در زمان آتش سوزی و آماده‌سازی اعضای گروه‌های اطفای حریق ساکن روستاهای واقع در جوار یا داخل جنگل، استفاده خواهد شد.

با این وجود همچنان سوزاندان بقایای محصولات کشاورزی در گلستان دیده می‌شود که در این شرایط اتخاذ راهبرد جدید و جدی در این حوزه ضروری است تا از خاک زمین‌های مستعد کشاورزی به عنوان سرمایه برای پایداری تولید و جنگل‌های باارزش هیرکانی به خوبی حفاظت شود.

طبق داده‌های آماری دستگاه‌های مرتبط در گلستان، کاهش بارش‌ها و خشکسالی در سال زراعی جاری نسبت به سال های قبل در گلستان از شدت بالاتری برخوردار بوده و تداوم آن سبب شده جنگل‌های این منطقه به ویژه دست کاشت و سوزنی برگ مانند انبار باروت شده و با کوچکترین جرقه، شعله‌ور گردد.

مطابق گزارش اخیر مسوولان شرکت آب منطقه‌ای گلستان، بارندگی تجمعی در این استان از اول مهر پارسال تا ۳۱ فروردین امسال ۲۱۹ میلیمتر بوده که نسبت به آمار بلندمدت ۳۶ درصد کمتر است.

گلستان دارای تنوع اقلیمی از نیمه مرطوب معتدل تا نیمه خشک و گرم است و منابع طبیعی متنوعی شامل کوهستان های مرتفع، دشت هموار، مناطق پست، شوره زار و دریا دارد.

اراضی زیر پوشش اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان افزون بر یک میلیون و ۳۹۷ هزار و ۲۴۴ هکتار بوده که شامل ۴۵۲ هزار هکتار جنگل، ۸۶۲ هزار هکتار مرتع (شمال استان)، ۲۰ هزار هکتار اراضی ساحلی و اراضی مستثنیات و ۶۲ هزار و ۴۲۰ هکتار اراضی موات است.