آرامستان گلبهار و تهدید آبخوان‌های مشهد

به گزارش ایرنا، چندین سال بود که داشتن آرامستان به یک مطالبه جدی ساکنان شهر جدید گلبهار تبدیل شده بود و مسوولان این شهرستان جدیدالتاسیس بارها پیگیری های خود را برای ایجاد آرامستان رسانه ای کرده بودند، که بخشی از آن را می توان در عناوین خبری رسانه ها از جمله "سرگردانی اموات در گلبهار/ کسی به فکر اموات گلبهار نیست" و یا "زمین تملک شده آرامستان پاسخگوی نیاز ۳۰ ساله گلبهار است" مشاهده کرد.

مدتها پس از اینکه مشکلات مردم گلبهار در خصوص نداشتن آرامستان رسانه ای شد، در خبرها آمد که زمین آرامستان در سال ۱۳۹۷ به شهرداری گلبهار تحویل شده و مکان‌یابی آرامستان نیز مورد تایید مراجع ذیربط قرار گرفته و طرح اجرا شده به تایید سازمان های مربوطه نیز رسیده است که با توجه به ترکیب جمعیتی شهر جدید گلبهار و جمعیت کنونی شهر (حدود ۱۱۰ هزار نفر) و پیش بینی فوت ۶۱۷ نفر در سال و نیز سرانه مورد نیاز زمین برای این امر، میزان زمین تملک شده آرامستان دست‌کم پاسخگوی نیاز ۳۰ ساله شهر است.

محور غربی مشهد که گلبهار در ۲۵ کیلومتری این شهر قرار دارد، به سبب وجود آبخوان‌های حیاتی مشهد، سالها است که محل چالش و چانه زنی های مسوولان برای استقرار صنایع جدید یا توسعه آنها بوده است، محدودیتهایی برای توسعه طرحهای صنعتی در این محور به سبب احتمال نفوذ آلودگی آنها به آبخوانها را به دنبال داشته است که منتقدان وجود آرامستان نیز این موضوع را در همین چهارچوب مطرح می کنند.

مردم گلبهار زمانی از رسانه ها مدد گرفتند تا آرامستان داشته باشند و اکنون که کارها انجام و آرامستان ساخته شده است، شاهد اظهاراتی مبنی بر جانمایی نامناسب توسط برخی مسوولان که خود دستاندرکار اصلی ماجرا بودند، هستند.اکنون که زمین مورد نیاز تامین و آرامستان ساخته شده است، عده ای راه افتاده اند و مدعی آلایندگی آرامستان برای آبخوان های منطقه هستند و معتقدند که آبخوانهای نزدیک گلبهار، تامین کننده آب شهر مشهد هستند که این مساله ابتدا در فضای مجازی توسط افرادی خاص مطرح شد که واکنش مسوولان آن منطقه را به دنبال داشت، در پی آن رسانه ها دوباره وارد گود شده و تیترهای روزهای اخیر آنها مانند "جانمایی آرامستان گلبهار و خطراتی که مشهد را تهدید می‌کند" خبر از داستان جدیدی برای این شهر دارد.

مردم گلبهار که زمانی رسانه ها را برای داشتن آرامستان به مدد گرفته بودند، اکنون که همه کارها انجام و آرامستان ساخته شده است، شاهد اظهاراتی مبنی بر جانمایی نامناسب آن توسط برخی مسوولان هستند، که خود دست‌اندرکار اصلی ماجرا بوده اند.

خبرنگار ایرنا برای شفاف سازی مساله ابتدا به سراغ مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی که مدعی اصلی این ماجرا است، رفت که پس از پیگیریهای مستمر، مسوول روابط عمومی این مجموعه نوشته ای به عنوان پاسخ مدیریت شرکت به موضوع آرامستان گلبهار ارایه داد.

جانمایی نامناسب آرامستان

در این نوشته به نقل از مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی آمده است: شهرهای گلبهار، چناران، طرقبه، شاندیز، رضویه و مشهد بین ۲ رشته کوه بینالود و هزارمسجد واقع شده اند و دشت قوچان، چناران، گلبهار، مشهد و رضویه بسیار پربرکت است؛ به طوری که حدود پنج میلیون نفر در این دشت زندگی می‌کنند و ۸۰ درصد صنایع استان نیز در این دشت مستقر است؛ بنابراین آب آشامیدنی این پنج میلیون نفر به علاوه ۳۰ میلیون زائر سالانه مشهد، وابسته به همین دشت است.

علیرضا طاهری افزود: در این دشت رودخانه "کشَف ‌رود" واقع شده که زهکش اصلی دشت و خط‌القعر دشت است، سمت چپ رودخانه کشف ‌رود یعنی بین ارتفاعات این رودخانه و ارتفاعات هزارمسجد، اصولا بافت منطقه، ریزدانه‌تر و نفوذ آب در آن منطقه کمتر است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی با ذکر دلایل بالا عنوان کرده است که از نظر ما این جانمایی، مناسب نبوده و توصیه ما این بود که این آرامستان به شمال کشف‌ رود منتقل شود؛ اما ما تنها یک مجموعه خدماتی هستیم و باید دیگر متخصصان و کارشناسان نیز در این زمینه اظهارنظر کنند.

لازم است درباره این موضوع (آرامستان گلبهار) در یک فضای کاملا کارشناسی، گفتگو و نقد انجام و در نهایت تصمیم‌گیری شود و این تصمیم‌گیری هم صرفا نظری نباشد؛ بلکه بلافاصله مسئولان وارد عمل شوند و تکلیف این موضوع را روشن کنند.طاهری اضافه کرد: یکی از نکات حائز اهمیت در این جانمایی این است که گلبهار شهری در حال توسعه است و با جانمایی صورت گرفته، این آرامستان در آینده در میانه شهر قرار خواهد گرفت و این امری بدیهی است که به علم و تخصص و کارشناسی هم نیاز ندارد، بلکه بیشتر نیازمند درایت و مدیریت بوده و لازم است که همه مسوولان گلبهار و استان در این زمینه هم‌فکری کنند.

وی پیشنهاد داده است که درباره این موضوع در یک فضای کاملا کارشناسی، گفت و گو و نقد انجام شد ه و در نهایت تصمیم‌گیری شود و این تصمیم‌ گیری هم تنها جنبه نظری نداشته باشد؛ بلکه باید بلافاصله مسوولان وارد عمل شده و تکلیف این موضوع را روشن کنند تا مردم بیش از این بلاتکلیف نمانند.

اظهارات مدیران گلبهار در پاسخ به سوال ایرنا آن است که آرامستان کنونی همه مجوزهای لازم را برای ساخت گرفته است و کسانی که امروز مدعی جانمایی نامناسب این آرامستان هستند، زمانی خود به عنوان متولی این جانمایی را مناسب دانسته و مجوز ساخت آن را صادر کرده اند، به نظر آنان تغییر مکان فعلی انتفاع عده ای را از این جابه جایی به دنبال دارد.

ساخت آرامستان قانونی بوده است

شرکت عمران شهر جدید گلبهار، که متولی اصلی تامین زمین و ساخت آن است، در پاسخی مکتوب به ایرنا به شرح ماجرا و ارایه مستندات آن پرداخت.

سرپرست شرکت عمران شهر جدید گلبهار گفت: با توجه به جانمایی ۴۰ هزار واحد مسکن مهر در شهر جدید گلبهار که سبب استقرار جمعیت بیش از پیش در این شهر شده بود، ضرورت مکان‌یابی آرامستان شهر به عنوان خدمات زیرساختی در سال ۱۳۸۹ در دستور کار شرکت عمران شهر جدید گلبهار قرار گرفت و طی انعقاد قراردادی با شرکت مشاور، موضوع مکان‌یابی آرامستان بررسی شد.

امیر معتمد رضایی ادامه داد: مشاور گزینه هایی را برای این مکان یابی در چهار پهنه شمالی – جنوبی – شرقی و غربی شهر بررسی کرد که قسمت شمالی به دلیل واقع شدن در پهنه باغ ها و اراضی کشاورزی و سکونتگاههای روستایی و بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی و قسمت جنوبی به دلیل شیب زیاد ارتفاعات بینالود و ظرفیت های مهم گردشگری، مناسب این امر تشخیص داده نشد، و برای ۲ قسمت شرقی و غربی، مزایا و معایب هر پهنه در جدول AHP و SWOT تحلیل شد.

وی بیان کرد: نتایج مزبور به مسوولان دست اندرکار ارایه شد و پس از برگزاری چندین جلسه کمیته فنی کارشناسی و بازدیدهای صورت گرفته در معیت فرمانداری وقت و نمایندگان دستگاه های مرتبط از جمله ادارات کل راه و شهرسازی، استانداری و جهاد کشاورزی و...، با حضور مدیران وقت شهرستان موضوع مزبور به تصویب کارگروه امور زیربنایی استان رسید و مصوبه شورای برنامه ریزی استان نیز در این خصوص اخذ شد.

با توجه به تصویب دونوبت جانمایی آرامستان در پهنه غربی در کارگروه امور زیربنایی و شهرسازی استان و ابلاغ آن (مکان فعلی)، با توجه به عدم وجود بودجه لازم در شهرداری قسمتی از این اراضی آماده سازی و توسط شرکت عمران شهر جدید گلبهار احداث گردید.مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید گلبهار گفت: در پی این موضوع با توجه به پیگیری فرمانداری شهرستان چناران و این شرکت از اداره کل راه و شهرسازی برای طرح مجدد موضوع در کمیته فنی و کارگروه مربوطه استعلام به عمل آمد که پس از دریافت نظر کمیته فنی مبنی بر تاکید بر گزینه غربی، مصوبه قبلی به منظور گرفتن تاییدیه به کارگروه امور زیربنایی استان ارجاع شد که در جلسه مربوطه همه اعضای کارگروه به بازدید از محل های پیشنهادی به اجماع رسیدند.

رضایی اظهار داشت: اعضای کارگروه پس ازبازدید، مجددا گزینه پیشنهادی در پهنه غربی را به دلایلی نظیر شیب مناسب زمین، تناسب با جهت باد غالب، وجود عمق مناسب آبهای زیرزمینی در محدوده و... تایید کردند ( مصوبه کارگروه مورخ ۱۳۹۶/۵/۲۹) (مصوبه شورای برنامه ریزی استان در تاریخ ۱۳۹۶/۷/۱۲) با توجه به مطرح شدن موضوع در مجمع عمومی شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید و اخذ تاییدیه و موافقت مقام عالی وزارت وقت بر ضرورت تملک اراضی آرامستان، شرکت عمران شهر جدید گلبهار تملک مرحله نخست از اراضی را به مساحت ۱۱ هکتار در سال ۱۳۹۷ با اجرایی کردن لایحه تملک به انجام رساند و زمین مذکور در صورتجلسه ای تحویل شهرداری وقت شد.

وی اضافه کرد: با توجه به تصویب ۲ نوبت جانمایی آرامستان در پهنه غربی در کارگروه امور زیربنایی و شهرسازی استان و ابلاغ آن، مکان فعلی در پنجم آبان ۱۳۹۷ صورتجلسه و تحویل اراضی آرامستان به شهرداری انجام شد و برای تسریع در بهره برداری از آرامستان با توجه به عدم وجود بودجه لازم در شهرداری، قسمتی از این اراضی آماده سازی و غسالخانه نیز طبق نقشه های مصوب سازمان فردوسها توسط شرکت عمران شهر جدید گلبهار احداث شد.

سرپرست شرکت عمران شهر جدید گلبهار در پایان این گونه درخواست کرد که با توجه به اینکه محدوده غرب مشهد به لحاظ قرارگیری منابع آبی دارای محدودیتهایی برای استقرار صنایع و سایر کاربری ها است، لازم است آرامستان شهر گلبهار به عنوان حداقل زیرساخت مورد نیاز در خصوص اجرایی شدن درخواست های مردمی و ممانعت از تشدید تبعات اجتماعی تعیین تکلیف شود.

دستهایی پشت پرده است

فرماندار گلبهار اما در گفتگو با خبرنگار ایرنا گلایه های زیادی از این شرایط کرد و گفت: زمانی که بنده فرمانداری را تحویل گرفتم (زمستان سال ۱۴۰۰) یکی از مشکلات اصلی مردم این شهر نبود آرامستان بود و از فرمانداری طلب آرامستان می کردند لذا طبق اقداماتی که از قبل برای جانمایی و ساخت آرامستان انجام گرفته بود، ساخت و بهره برداری از آن سرعت گرفت.

محمدرضا حاجی زاده افزود: ساخت آرامستان در مکان فعلی همه مجوزهای علمی و قانونی و زیست محیطی را گرفته است، این آرامستان هیچ آلودگی برای آبخوانها ندارد و پیش از این نه تنها یک آرامستان، که ۱۹ آرامستان در آن مکان قرار داشته است و چطور می تواند آلودگی برای آبخوانها ایجاد کرده باشد، کارشناسان هم نظر مدیرعامل شرکت آب منطقه ای را رد کرده اند، ما هم تصمیم داریم از وی به دستگاه قضایی شکایت کنیم.

واقعیت این است که مکان یابی و ساخت آرامستان کاملا قانونی بوده و مجوز کارگروه امور زیربنایی و شورای برنامه ریزی استان را گرفته است اما همین که می‌خواست به بهره برداری برسد، عده‌ای با نامه‌نگاری به سازمان بازرسی استان جلوگیری از بهره برداری آن را خواستار شدند.وی اظهار داشت: ما هم خود مشهدی هستیم و از این آب می نوشیم، چطور راضی می شویم که آن را آلوده کنیم؛ فردی مدعی شده بود که من حرفهایی را از طریق توئیتر منتشر کرده بودم که همین جا می گویم کذب محض است، چون من اصلا صفحه ای در توئیتر ندارم که مطلبی را توئیت کرده باشم، رسانه ای هم حرف از مافیای جنگل زده بود و نمی دانم یک فرماندار چطور می تواند جنگل‌خواری کند؟

وی بیان کرد: واقعیت این است که مکان یابی و ساخت آرامستان کاملا قانونی بوده و مجوز کارگروه امور زیربنایی و شورای برنامه ریزی استان را نیز گرفته است، اما همین که می خواسته به بهره برداری برسد، عده ای به سازمان بازرسی استان نامه نوشته اند تا مانع از بهره برداری آن شوند، سازمان بازرسی هم به شهرداری نامه زده که این بهره برداری انجام نشود.

فرماندار گلبهار مدعی شد: گروهی هستند که حرفهایی را به دروغ مطرح می کنند تا از این طریق بتوانند ۱۷۰ هکتار زمین را به حریم شهر گلبهار اضافه کنند، این زمینها شامل ۲ بخش ۷۰ هکتاری و ۱۰۰ هکتاری متعلق به ۲ گروه است که محل آن بعد از آرامستان است، این آرامستان بین زمین های این گروه ها و شهر گلبهار جدایی می اندازد و آنها امیدوارند تا با این کارها بتوانند زمین هایی را که کاربری کشاورزی دارد به شهر الحاق کرده و ارزش زمین خود را افزایش دهند.

تاکید دوباره بر قانونی بودن جانمایی آرامستان گلبهار

معاون معماری و شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در مکان یابی آرامستان گلبهار همه گزینه ها در پهنه شمالی، جنوبی، شرقی و غربی توسط مشاور بررسی شد که قسمت شمالی به دلیل واقع شدن در محدوده زمین های باغی و کشاورزی، سکونتگاه های روستایی و بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی رد شد و قسمت جنوبی نیز به دلیل شیب زیاد ارتفاعات بینالود و ظرفیتهای مهم گردشگری مردود اعلام شد.

محدثه نجفی افزود: برای ۲ قسمت شرقی و غربی مزایا و معایب هر پهنه بررسی و پس از چندین جلسه کمیته فنی و بازدیدهای صورت گرفته از موقعیت های اعلامی در تاریخ ۲۶ اردیبهشت ماه ۱۳۹۲ با حضور مدیران وقت به تصویب کارگروه امور زیربنایی استان رسیده و در ۳۰ آذرماه ۱۳۹۲ در شورای برنامه ریزی استان مصوب شد که پهنه غربی تایید شد.

وی بیان کرد: با توجه به عدم تمایل مالک به واگذاری زمین مصوب، مجددا چهار گزینه در پهنه های شمالی به مساحت ۷۵ هکتار در مجاورت کارخانه "رب سرچین" و در پهنه جنوبی ۱۳۰ هکتار در مجاورت روستای "خیج"، در پهنه شرقی ۴۰ هکتار و در پهنه غربی در مجاورت با گزینه قبلی به مساحت ۷۵ هکتار به جلسه کمیته فنی کارگروه امور زیربنایی ارایه شد که کمیته فنی با تایید پهنه غربی موضوع را به کارگروه ارسال کرد.

نجفی گفت: پس از بازدید همه اعضای کارگروه از موقعیت های پیشنهادی مجددا پهنه غربی به دلیل شیب مناسب زمین، امکان تملک (وجود خرده مالک)، تناسب با جهت باد غالب و عمق آبهای زیرزمینی موجود (بالغ بر ۱۵۰ متر) مجددا در ۹ مهرماه ۱۳۹۶ مورد تایید کارگروه امور زیربنایی قرار گرفت.

وی ادامه داد: گزینه مزبور مصوبه شورای برنامه ریزی استان را در ۱۲ آبانماه سال ۱۳۹۶ گرفت و در مجمع عمومی شرکت عمران شهرهای جدید مطرح شد که با تایید وزیر راه و شهرسازی وقت، بر ضرورت تملک آرامستان، تملک مرحله یک آرامستان به مساحت ۱۱ هکتار به انجام رسید.

معاون معماری و شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی گفت: پس از استقرار شهرداری گلبهار در آبانماه ۱۳۹۷ زمین آرامستان در صورتجلسه ای به شهرداری واگذار شد.

نجفی افزود: با توجه به نبود بودجه لازم نزد شهرداری، به منظور تسریع در بهره برداری طرح، قسمتی از اراضی مزبور به مساحت سه هزار مترمربع آماده سازی و غسالخانه طبق نقشه مصوب سازمان فردوس ها، توسط شرکت عمران شهر جدید گلبهار اجرا شد که تاکنون هزینه ای بالغ بر ۱۰۰ میلیارد ریال برای تملک و اجرای آن هزینه شده است.

شهر جدید گلبهار که در سال ۱۳۹۹ به شهرستان ارتقا یافته، برای جمعیت ۲۰۰ هزار نفر ایجاد شده که این رقم تا ۴۰۰ هزار نفر قابل توسعه است. گلبهار با وسعت چهار هزار هکتار در ۳۵ کیلومتری شمال غربی مشهد در امتداد جاده مشهد - چناران واقع است.

ایجاد این شهر در چهارچوب سیاست ایجاد مراکز اقماری اسکان جمعیت برای شهرهای بزرگ به منظور کنترل توسعه پیوسته این شهرها، هدایت اسکان جمعیت در محدوده اطراف آنها و جلوگیری از نابودی زمینهای کشاورزی اطراف شهرها و اسکان بی رویه جمعیت، سال ۱۳۷۲ به عنوان نخستین مصوبه "طرح جامع شهرهای جدید" به تصویب شورای عالی شهرسازی ایران رسید.