تاکید دولت بر توسعه سواحل مکران با تکیه بر حفظ محیط‌زیست 

گروه جامعه ایرنا - با وجود اینکه ایران در کمربند خشک و نیمه خشک واقع شده اما از لحاظ اقلیمی بسیار متنوع است، به طوری که همزمان در گوشه ای کویری لایتناهی و گرمایی شدید و گوشه ای دیگر جنگل ها و دشت های سرسبز به همراه برکه های زلال و رودخانه های جاری و هوایی خنک، چشم و دل هر بیینده ای را نوازش می دهد، در کنار تمام این زیبایی پدیده ای خاص هم در کشور ما وجود دارد که آن تلاقی کویر و دریا است، این زیبایی در روستای دَرَک در جنوب سیستان و بلوچستان و در سواحل مکران واقع شده و نماد آن تک درختی است که محل تلاقی اقیانوس هند و دریای عمان به‌هم است.

درک، اسمی بلوچی است به معنای سکونت در کنار دَرَگ یا دره، که بعدها به دَرَک مشهور شده است.

وقتی در ساحل درک می ایستی یک طرف تا چشم کار می کند دریا و طرف دیگر تا دور دست ها کویر است، این ظرفیت در کمتر کشوری دیده می شود اما این پتانسیل در سواحل مکران در استان سیستان و بلوچستان به طور ویژه وجود دارد که باید به نحو مطلوب از آن استفاده شود، در این راستا آذرماه سال ۱۳۹۲ بود که مقام معظم رهبری با تاکید بر توسعه منطقه مکران فرمودند" مسئله آبادسازی سواحل مکران نیز جزء کارهای اساسی است که باید با همکاری دولت، برنامه‌های مورد نظر در این منطقه با سرعت بیشتری دنبال شود"، بعد از آن بود که توجهات به این سمت کشیده و برنامه ها برای آبادی این بخش از سواحل کشور که در سیستان و بلوچستان قرار دارد آغاز شد، در واقع در بند ۲۱ سیاست های کلی برنامه ششم توسعه که از سوی مقام معظم رهبری به دولت ابلاغ شده، توسعه محور چابهار- خرمشهر با تاکید بر توسعه سواحل مکران مورد تاکید قرار گرفته است.

با این رویکرد، دولت سیزدهم با توان بسیار وارد عمل شد و تاکنون جلسات متعددی مبنی بر توسعه این بخش برگزار و تصمیمات سازنده ای هم اتخاد شده است، بر این اساس چندی پیش رییس جمهور در جلسه شورای توسعه سواحل مکران با تاکید بر ارتباط با کشورهای همسایه و همجوار در جهت توسعه منطقه مکران، دبیر شورای توسعه سواحل مکران را مکلف کرد که هماهنگ با وزارت امور خارجه، برقراری ارتباط با همسایگان را در این زمینه آغاز کند.

آیت الله سید ابراهیم رئیسی، جبران عقب‌ماندگی‌ها در توسعه این منطقه را از جمله اهداف مهم سازمان توسعه سواحل مکران برشمرد و بر ضرورت تدوین برنامه پنج‌ساله با برش‌های یک‌ساله و همچنین تخصیص بودجه و زمانبندی متناسب با این برنامه‌ها برای تسریع در توسعه منطقه راهبردی مکران تاکید کرد.

استان پهناور سیستان و بلوچستان که سواحل مکران در آن واقع شده در مسیر دو کریدور از سه کریدور ترانزیتی بزرگ دنیا قرار دارد که این مساله منطقه مکران را به‌ عنوان جاده ترانزیتی طرح توسعه جنوب شرق مطرح می‌کند که بدون تردید توسعه و عمران سواحل مکران برای جمهوری اسلامی ایران دارای منافع استراتژیک متعدد و مهمی از نظر اقتصادی، سیاسی و نظامی است زیرا به بالفعل تبدیل کردن پتانسیل قابلیت‌های این سواحل مهم منجر به افزایش جایگاه ژئوپلیتیکی ایران در سطح منطقه و حتی جهان می‌شود.

بنابراین توسعه سواحل مکران برای پیشرفت کشور الزامی است اما در این میان مساله ای که همواره اذهان را به خود مشغول کرده مسائل محیط زیستی منطقه است، اینکه اجرای این طرح به طبیعت و زیستمندان منطقه آسیب وارد نکند و توسعه همراه با پایداری باشد، نکته قابل تامل در این روند افزایش جمعیت منطقه است، در این طرح مقرر شد که جمعیت مناطق ساحلی دریای عمان نیز افزایش یابد، در حالی که می دانیم هر چه جمعیت و تاسیسات شهری بیشتر شود آسیب های محیط زیستی هم افزایش می یابد.

اما در این میان سازمان حفاظت محیط زیست بر توسعه متوازن در سواحل مکران تاکید دارد بر این اساس پیشنهادات ارائه شده برای توسعه را بر اساس آمایش سرزمین جانمایی کرده است تا با فعالیت صنایع کمترین انباشت آلایندگی و تخریب محیط زیست را داشته باشیم؛ معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست درباره برنامه های سازمان برای توسعه سواحل مکران به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: برای اینکه کمترین آسیب به منطقه وارد شود، اقدام به پهنه بندی مناطق مد نظر این طرح توسعه ای کرده ایم.

مجتبی ذوالجودی افزود: مباحث محیط زیستی در توسعه سواحل مکران بسیار مهم است از طرفی هم نمی توان ادعا کرد که توسعه صورت نگیرد بنابراین برای اینکه صنایع و سرمایه گذار بتواند برنامه ریزی های خود را داشته باشند، کار پهنه بندی مناطق را آغاز کردیم که برای هرمزگان نهایی شده و برای سیستان و بلوچستان هم تا چند ماه آینده نهایی می شود.

وی اظهار داشت: پهنه بندی ها را با کمک مراکز آموزشی و پژوهشی انجام می دهیم و بر اساس آن نوع فعالیت ها در مناطق مختلف سواحل مکران مشخص می شود، یعنی با پهنه بندی ظرفیت مناطق از لحاظ فعالیت های صنعتی، کشاورزی و یا گردشگری مشخص می شود و بر اساس آن سرمایه گذار می تواند فعالیت مورد نظر خود را در پهنه مشخص شده آغاز کند، یعنی با توجه به نتایج پهنه بندی منطقه ای که برای توسعه صنعت تعیین شده نمی توان در آن فعالیت گردشگری انجام داد و یا بر عکس هم صدق می کند.

برای اینکه کمترین آسیب به منطقه وارد شود اقدام به پهنه بندی منطقه از لحاظ ظرفیت انواع فعالیت ها از جمله صنعت، کشاورزی و گردشگری کرده ایم

وی ادامه داد: در کنار پهنه بندی مناطق، آمایش سرزمین هم وجود دارد که با استناد به این دو هر گونه فعالیت باید با توجه به مولفه های تعیین شده انجام شود، الان در حال تکمیل این پهنه بندی ها هستیم و نتایج را به زودی در اختیار دولت و سرمایه گذار قرار می دهیم تا قبل از هر گونه برنامه ریزی بدانند که در چه منطقه ای چه فعالیتی می توانند داشته باشند و استقرار هر صنعتی در سواحل مکران بر اساس آن پهنه بندی ها خواهد بود.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: این پهنه بندی ها بر اساس نگاهی علمی به مناطق استخراج شده اند که برای محیط زیست هم قابل قبول است، برخی از آنها به زودی ابلاغ می شود و برخی هم ممکن است تا حدودی زمان ببرد اما داشتن آن لازمه شروع هر فعالیت در منطقه مکران است.

وی گفت: البته سازمان بنادر و دریانوردی هم یک سری ملاحظات را مشخص کرده است که با تلفیق آنها با اطلاعات پهنه بندی، یک الگوی اطلس مانندی را استخراج کردیم تا سرمایه گذار سرگردان نشود و بداند که در چه منطقه ای چه سرمایه گذاری می تواند انجام دهد.

وی تصریح کرد: کشوری که می خواهد توسعه داشته باشد باید تمام جوانب آن سنجیده شود، نمی توانیم بگوییم فقط محیط زیست حفظ شود، باید برنامه ای داشته باشیم که هر دو در کنار هم پیش بروند، برای همین توسعه سواحل مکران با رعایت تمام الزامات محیط زیستی پیش می رود تا هم حفاظت و هم توسعه را در کنار هم داشته باشیم.

وقتی قرار است در جلسه ای تصمیمی گرفته شود، محیط زیست را در اولویت قرار می دهند و ما هم نظر خود را اعلام می کنیم و هر سرمایه گذاری ملزم به رعایت ضوابط محیط زیستی است.

ذوالجودی اظهار داشت: با توجه به اهمیت ویژه بحث محیط زیست در توسعه سواحل مکران، نماینده سازمان حفاظت محیط زیست تقریبا در تمام جلسات رسمی مربوط به آن حضور دارد، اوایل کار مباحث محیط زیستی چندان پررنگ نبود اما به مرور و با بیان یک سری نقطه نظرات به زبان مشترکی در این زمینه رسیدیم و بر این اساس حتی جانمایی یک سری از صنایع تغییر کرد ، به عنوان مثال دو سال پیش مجوز احداث یک مجتمع فولاد در کنار تالاب صورتی لیپار صادر شده بود زمانی که به موضوع ورود کردیم متوجه شدیم که مکان مناسبی برای احداث این مجتمع نیست چون پساب آن به تالاب آسیب وارد می کند و ایمنی محیط زیستی لازم برای تالاب تامین نمی شود.

وی افزود: بنابراین با سرمایه گذاران جلسه گذاشتیم و آنها را مجاب کردیم که مکان تعیین شده برای احداث این صنعت مناسب نیست، رییس سازمان حفاظت محیط زیست هم از این مساله حمایت کرد، بنابراین در جلسه ای که در سواحل چابهار با سرمایه گذار داشتیم به این جمع بندی رسیدیم که مکان باید تغییر کند و باید جایی باشد که مسائل و ملاحظات محیط زیستی رعایت شود، دولت هم در این زمینه بسیار کمک کرد، در نهایت با اینکه تاکید داشتند این مجتمع احداث شود اما مکان را به منطقه صنعتی چابهار منتقل کردیم و با این کار هم صنعت مورد نظر احداث و هم تالاب لیپار حفاظت می شود.

ذوالجودی تاکید کرد: با توجه به اینکه بحث های محیط زیستی در توسعه سواحل مکران برای دولت بسیار مهم است، رییس سازمان حفاظت محیط زیست هم نقشه راه را به ما داد، بعد از آن هر نقشه و برنامه ای که داشتند سازمان هم همواره همراه بود، وقتی قرار است در جلسه ای تصمیمی گرفته شود، محیط زیست را در اولویت قرار می دهند و ما هم نظر خود را اعلام می کنیم و هر سرمایه گذاری ملزم به رعایت ضوابط محیط زیستی است.

وی ادامه داد: تجارت کشور ما بیشتر از راه دریایی است، وجود مرزهای آبی در شمال و جنوب نقطه قوت کشور است که باید در کنار توسعه ، مولفه های زیستی هم حفظ شود، از این رو سازمان حفاظت محیط زیست دنبال این است که با همکاری صنایع و دستگاه هایی که بحث توسعه را دارند همراه شود و با یک زبان مشترک هم توسعه و هم حفظ محیط زیست را داشته باشیم.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: یکی از ظرفیت های منطقه مکران، صنعت گردشگری است که با وجود این پتانسیل اگر کارها درست برنامه ریزی شود شاهد توسعه این صنعت و درآمد پایدار برای منطقه خواهیم بود و سازمان محیط زیست هم همواره در کنار تمام طرح ها خواهد بود، البته با توجه به اینکه در منطقه ای خشک و نیمه خشک واقع شده ایم چاره ای جز توسعه سواحل مکران نداریم.

وی تاکید کرد: یکی دیگر از کارهای مهمی که انجام دادیم مطالعات مکان یابی برای احداث آب شیرین کن در منطقه است تا هم آب مورد نیاز مردم مناطقه تامین شود و هم کمترین آسیب به محیط زیست وارد شود.
9014