گره در تار و پود فرش ایلام؛ هنر صنعتی که همچنان بدون نام و نشان است

به گزارش خبرنگار ایرنا، مردم استان ایلام از گذشته تاکنون در زمینه هنرهای مختلف از جمله صنایع دستی شهرت داشته‌اند، زندگی عشایری گذشته باعث پرورش هنرهای دستی در استان شده است.

امروزه هم صنایع دستی در جای جای استان ایلام تولید می‌شود، از گلیم نقش برجسته گرفته تا فرش؛ طبق گفته کارشناسان صنایع دستی استان بیش از ۳۳ رشته صنایع دستی در استان فعال است.

یکی از مهمترین ظرفیت‌های هنرهای دستی در استان فرش دستباف است، این هنر صنعت از گذشته تاکنون در خانه‌های مردم استان وجود داشته و علاوه بر رونق تولید نقش مهمی در درآمدهای خانوارهای روستایی استان داشته است.

به رغم ظرفیت‌های فراوان فرش دستباف در استان ایلام اما هنوز فرش دستباف استان نه نام و نشانی دارد، نه نقشه راهی برای توسعه؛ فرشبافان استان نیز از نبود حمایت‌های لازم گلایه‌های زیادی دارند.

کم رونقی بازار فروش فرش دستباف در استان

یکی از بافندگان ایلامی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: بیش از ۲۰ سال است که کار بافندگی فرش را انجام می‌دهم، بزرگترین مشکل بافندگان استان فروش محصولات است چراکه مجبور هستیم تولیدات خود را با قیمت‌های بسیار پایین به فروش برسانیم.

کبری عزیزی تصریح کرد: متاسفانه میزان دستمزد بافت فرش در استان بسیار پایین است، مبالغی که بابت بافت فرش‌های سفارشی به ما پرداخته می‌شود کفاف هزینه‌های زندگی را نمی‌دهد.

وی گفت: بافت یک فرش دستباف ۶ متری حداقل ۹ ماه زمان می‌برد و در این ایام دچار بسیاری از مشکلات جسمی می‌شویم ولی متاسفانه در پایان کار دستمزد خوبی گیر ما نمی‌آید.

وی با اشاره به مشکلات بیمه بافندگان در استان، افزود: بسیاری از بافندگان استان از بیمه اجتماعی برخوردار نیستند، با توجه به وضعیت فروش فرش‌های دستبافت الان خیلی از بافندگان دیگر کار نمی‌کنند.

عزیزی بیان کرد: ایلام دارای بافندگان حرفه‌ای در زمینه فرش دستباف است، مهمترین تولیدات استان در اندازه‌های زرع و نیم، قالیچه، شش متری، ۹ متری و ۱۲ متری در رجشمارهای ۴۰ ،۵۰، ۵۵ و۶۰ رجی چله ابریشم و کرک و گل ابریشم هستند.

فرش ایلام بدون نام و نشان فروخته می‌شود

یک کارشناس حوزه فرش در استان ایلام در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: بزرگترین مشکل فرش استان ایلام نبود برندسازی است، الان ۹۵ درصد تولیدات حوزه فرش ایلام صادر می‌شود ولی متاسفانه کسی نمی‌داند که این فرش‌ها متعلق به ایلام است.

علی خدایاری بیان کرد: نقشه‌های فرش استان ایلام مربوط به دیگر استان‌های کشور است، فرش ایلام به اسم دیگر استان‌ها در بازارهای داخلی و خارجی به فروش می‌رسد.

وی با اشاره به اینکه برندسازی پاشنه آشیل بزرگ بر سد راه توسعه فرشبافی در استان است، افزود: این هنر صنعت در صورت برنامه ریزی درست می‌تواند منجر به اشتغال برای بسیاری از مردم روستاهای استان شود.

خدایاری بیان کرد: در چند روستای استان مثل چشمه شیرین بدره بیشتر اهالی از راه فرشبافی امرار معاش می‌کنند، متاسفانه این هنر صنعت مورد غفلت قرار گرفته است.

بازاریابی و ارتباط با کشورهای همسایه گام مثبت در فروش فرش دستباف

وی با اشاره به اینکه هم اکنون تحریم‌های ظالمانه باعث کاهش فروش فرش در کشور و استان ایلام شده است، افزود: فرش‌های دستباف ایلامی اکثراً به کشورهای حوزه خلج فارس صادر می‌شد ولی الان مدت زیادی است که فرش دستباف اسیر مشکلات تحریمی شده است.

خدایاری بیان کرد: اولین و مهمترین راهکار برای توسعه فرش دستباف در استان، ایجاد یک شهرک تولیدی فرش در استان است، باید زمینه تولید صفر تا صد فرش دستباف در استان فراهم شود.

این کارشناس حوزه فرش عنوان کرد: تأمین مواد اولیه از دیگر چالش‌های حوزه فرش دستباف در استان است، ارسال مواد اولیه از سایر استان‌های باعث افزایش هزینه‌های تولید فرش در استان شده است.

وی با اشاره به ظرفیت های مرز مهران برای صادرات فرش استان ایلام، افزود: عراق بازاری بسیار عالی برای فرش استان ایلام است، حتی می توان زمینه برگزاری نمایشگاه تخصصی فرش دستباف ایلام در کشور عراق را فراهم کرد.

مشکلات حوزه فرش در استان ایلام

رئیس سازمان صمت استان ایلام نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: مشکلات بازاریابی و عدم فروش تولیدات فرش در بازارهای هدف، چالش اساسی در حوزه فرش دستباف در استان است.

رضا محمدرحیمی بیان کرد: افزایش شدید قیمت مواد اولیه، عدم پوشش بیمه قالیبافان جدید و بعضاً حذف بیمه شدگان، نداشتن برند اختصاصی فرش دستباف استان، عدم وجود فروشگاه‌های بزرگ عرضه مواد اولیه و حلقه‌های تکمیلی تولید فرش در استان از دیگر مشکلات حوزه فرش دستباف در استان است.

وی بیان کرد: از دیگر مشکلات این حوزه می‌توان به عدم کفاف بودن بودجه آموزشی برای برگزاری دوره‌های آموزشی قالیبافی در تمام شهرستان‌ها و تاثیر منفی کرونا بر فعالیت‌های کارگاه‌های تولید فرش اشاره کرد.

پیشنهادات برای رونق تولید فرش در استان ایلام

رئیس سازمان صمت استان ایلام با اشاره به اینکه تامین ارز واردکنندگان مواد اولیه برای جلوگیری از افزایش قیمت‌ها، تقویت بودجه آموزشی در استان ایلام در حوزه فرش، تلاش دست اندرکاران حوزه فرش برای خروج فرش دستباف از شرایط تحریم به عنوان یک اثر هنری و میراث بشری از مهمترین نیازهای حوزه فرش استان است.

محمدرحیمی بیان کرد: بازاریابی و یافتن مشتریان جدید با همکاری تجار و رایزن‌های فرهنگی در سفارتخانه‌های کشور مقصد و تبلیغ و ترویج این اثر هنری باید مورد توجه قرار گیرد.

وی عنوان کرد: حمایت‌های بیمه‌ای از بافندگان قدیم و جدید نقش مهمی در تثبیت اشتغال قالیبافان و استمرار تولید در این حوزه دارد، همچنین با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه ارائه تسهیلات کم بهره به بافندگان و کارگاه‌های تولید فرش استان ضروری است.

وی اظهار کرد: حمایت صندوق ضمانت صادرات از تجار و اتحادیه‌های صادرکننده فرش دستباف ضروری است، متاسفانه هم اکنون عمده بازار هدف صنعت فرش به روی تولیدکنندگان بسته است.

میزان تولیدات استان ایلام در حوزه فرش دستباف

محمدرحیمی با اشاره به اینکه بیش از سه هزار و ۵۰ بافنده در سطح استان شناسایی شده است، افزود: سال گذشته چهار هزار و ۱۰۰ مترمربع فرش دستباف در مناطق مختلف ایلام تولید شده است.

وی گفت: همچنین سال گذشته ۱۱ مورد صدور مجوز تاسیس کارگاه فرش سال گذشته در استان صادر و ۲ هزار و ۳۰۰ کارت قالیبافی در استان طی سال گذشته تمدید شده است.

رئیس سازمان صمت استان ایلام عنوان کرد: به منظور حمایت از فرشبافی در استان ایلام، ۶۰۷ فقره تسهیلات اشتغالزایی به میزان ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان در این حوزه پرداخت شده است.

وی گفت: سازمان صمت استان ایلام سال گذشته برای حفظ و افزایش کیفیت فرش‌های دستباف در سطح شهرستان‌های ایلام اقدام به برگزاری ۱۴ دوره آموزشی کرده است.

به گزارش ایرنا، فرش دستباف استان ایلام علاوه بر اینکه نمادی از فرهنگ هنر مردم ایلام است، یکی از ظرفیت‌های مهم اقتصادی برای حل مشکل بیکاری جوانان استان به شمار می رود و لازم است مسئولان ارشد استانی برای حل مشکلات این حوزه قدم‌های بیشتری بردارند.

هرچند در استان ایلام برند خاصی در حوزه فرش وجود ندارد، اما طبق گفته بسیاری از کارشناسان این حوزه، تولیدات فرش دستباف استان از نظر کیفی و کمی قابل توجه بوده و استان در زمینه فرشبافی دارای استعدادهای بالقوه و پتانسیل‌های فراوانی است.

بیشتر بافندگان فرش در استان ایلام را بانوان تشکیل می‌دهند، رونق هنر فرشبافی می‌تواند تا حدود زیادی از آسیب‌های اجتماعی به خصوص در حوزه زنان در استان کاهش دهد.