آغاز ماموریت فضایی کشف جنبه تاریک کیهان با پرتاب تلسکوپ «یوکلید»

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از پایگاه خبری «ساینس الرت»، این تلسکوپ فضایی ساعت ۱۱ و ۱۲ دقیقه صبح شنبه به وقت محلی فلوریدا آمریکا (شنبه شب ایران) با یک راکت «فالکون-۹» شرکت «اسپیس‌ایکس» از ایستگاه نیروی فضایی «کیپ کاناورل» در فلوریدا به فضا پرتاب شد.

سازمان فضایی اروپا پس از آنکه روسیه در اعتراض به تحریم‌های اروپایی در ارتباط با جنگ اوکراین راکت‌های «سویوز» (Soyuz) خود را کنار گذاشت، مجبور شد برای پرتاب این تلسکوپ فضایی به شرکت رقیب وابسته به «ایلان ماسک» روی بیاورد.

تلسکوپ فضایی یوکلید پس از سفری یک ماهه از درون فضا به «جیمز وب» دیگر تلسکوپ فضایی که در فاصله‌ای حدود ۱.۵ میلیون کیلومتر از زمین قرار دارد، خواهد پیوست. این تلسکوپ از آنجا بزرگترین نقشه از کیهان تا حال حاضر را تهیه خواهد کرد که تا حد ۲ میلیارد کهکشان در امتداد بیش از یک سوم از آسمان را دربرخواهد گرفت.

این نقشه فضایی که با گرفتن نورهایی تهیه می‌شود که ۱۰ میلیارد سال برای رسیدن به زمین زمان برده است، همچنین منظره جدیدی از تاریخ ۱۳.۸ میلیارد ساله جهان فراهم خواهد ساخت. دانشمندان امیدوارند تا از این اطلاعات برای پرداختن به موضوعی استفاده کنند که به گفته «جوزپه راکا» مدیر پروژه ایوکلید، یکی از «شرمساری‌های علوم کیهانی» است و آن اینکه ۹۵ درصد از جهان آفرینش یا کیهان همچنان برای انسان ناشناخته است.

گمان می‌رود که حدود ۷۰ درصد فضای کیهانی از «انرژی تاریک» تشکیل شده باشد. انرژی تاریک، نام داده شده به یک نیروی ناشناخته است که موجب گسترش کیهان با شتابی فزاینده می‌شود. ۲۵ درصد نیز ماده تاریک است که گمان می‌رود کیهان را در کنار هم نگاه می‌دارد و حدود ۸۰ درصد جرم آن را تشکیل می‌دهد.

محقق تاریکی در فضا

«گوادالوپ کاناس» یکی از اعضای کنسرسیوم یوکلید در یک کنفرانس خبری گفت که تلسکوپ فضایی دو تُنی یوکلید یک «محقق تاریکی» است که می‌تواند حقایقی را درباره ماده تاریک و انرژی تاریک آشکار سازد. یوکلید با ابعاد ۴.۷ متر در ۳.۵ متر از دو ابزار علمی برای نقشه‌برداری از آسمان استفاده خواهد کرد. دوربین نور مرئی اجازه سنجش شکل کهکشان‌ها را می‌دهد در حالی که طیف سنج و فوتومتر نزدیک به نور مادون قرمز به این تلسکوپ امکان می‌دهد تا مسافت آنها را اندازه گیری کند. در این صورت این تلسکوپ چگونه برای دیدن چیزهایی که قابل دیدن نیستند، تلاش خواهد کرد؟‌ از طریق جستجو برای نبودن آنها!

نوری که از مسافت میلیاردها سال نوری دورتر می‌آید، به علت جرم ماده مرئی و ماده تاریک در طول مسیر تا حدی منحرف می‌شود که به این پدیده «لنز گرانشی ضعیف» گفته می‌شود. محققان می‌گویند که از طریق کم کردن (تفریق) ماده مرئی می‌توانیم حضور ماده تاریک را محاسبه کنیم. هر چند این کار ماهیت واقعی ماده تاریک را افشا نمی‌کند اما دانشمندان امیدوارند که سرنخ‌هایی برای شناخت بیشتر ماده تاریک در آینده فراهم سازد.