آبشخور بیشتر نظریه‌های روانشناختی شخصیت‌های داستانی هستند

علی موذنی درباره مجموعه داستان عقدۀ اودیپِ پسر هاشم آقا، به خبرنگار کتاب ایرنا توضیح داد: این مجموعه شامل چهار داستان است. داستان‌های «پیری»، «امانتی» و «زیبای خفته» کوتاه هستند، اما داستان چهارم با نام «عقدۀ اودیپِ پسر هاشم آقا» از محدوده داستان کوتاه عبور کرده و می‌توان آن را به عنوان داستان بلند اطلاق کرد.

در یک داستان جدی عموما شخصیتی وجود ندارد که بار روان‌شناختی نداشته باشد

این نویسنده درباره ابعاد روان‌شناختی مجموعه داستان عقدۀ اودیپِ پسر هاشم آقا، بیان کرد: در یک داستان جدی عموما شخصیتی وجود ندارد که بار روان‌شناختی نداشته باشد. عملی که از یک شخصیت سر می‌زند، مبتنی بر انگیزه است. انگیزه از کجا ناشی می‌شود؟ از آرزوها و رویاهای هر شخص که در روانش پرورده می‌شوند.

او ادامه داد: حالا اگر شخصیت داستانی ما آدم فعالی باشد، با رویاها و آرزوهای خود یک نوع مواجهه دارد، اگر منفعل باشد، مواجهه‌اش با رویاها و آرزوهایش متفاوت می‌شود. بنابراین شخصیت‌های داستانی بسته به ساختار روانی‌شان، وقایع متفاوتی را رقم می‌زنند.

عقده اودیپ یکی از مشهورترین نظریه‌های روانشناختی است

عقدۀ اودیپ، ریشه اختلاف‌های پدر و پسر را برگرفته از یک حسِ واپس نشسته در ناخودآگاهِ پسر در رقابت با پدر برای مالکیت مادر می‌داند

موذنی با اشاره به عقده اودیپ به عنوان یکی از مشهورترین نظریه‌های روانشناختی که داستان‌ها، رمان‌ها و فیلم‌های گوناگونی درباره‌اش نوشته و ساخته شده است، ادامه داد: عقدۀ اودیپ، درست یا غلط، ریشه اختلاف‌های پدر و پسر را برگرفته از یک حسِ واپس نشسته در ناخودآگاهِ پسر در رقابت با پدر برای مالکیت مادر می‌داند. در فهم ِ پسر-کودک، پدر مزاحمی است که مانع از آن می‌شود که پسر- کودک احساس کند مادر به تمامی متعلق به اوست. به نظرم همین تصور یک انرژی قوی دراماتیک در خود دارد که می‌تواند در داستان‌های متعدد تکثیرشود.

نویسنده نمایشنامه کیسه بوکس با بیان اینکه بزرگ شدن کودک موجب فاصله گرفتنش از عقده اودیپ می‌شود، افزود: در بزرگسالی دیگر کودک احساس رقابتی نمی‌کند، زیرا نگاه پسر به مادر متعادل و نسبت به پدر واقع‌بینانه می‌شود و از آن فکر که خود را صاحب مادر می‌خواسته یا می‌دانسته، فاصله می‌گیرد، اما آن حس‌های واپس نشسته در ناخودآگاه ممکن است در دوره‌ای او را درگیر و به صورت‌هایی روانش را دچار چالش‌های عمیق بکند. این چالش‌ها در زندگی هر مردی ممکن است به یک صورتی خودنمایی کند.

نمی‌توان بدون در نظر گرفتن ابعاد روانی‌ به شخصیت داستانی پرداخت

موذنی درباره تاثیر بازارِ گرمِ کتاب‌هایِ روانشناسی بر انتخاب موضوع برای نوشتن یک کتاب گفت: این مساله هیچ تاثیری نداشت. کتاب‌های روانشناختی اهداف خودشان را دنبال می‌کنند و کتاب‌های داستانی هم اهداف خودشان را. شخصیت‌های داستانی معاصر را اصلا نمی‌توان بدون در نظر گرفتن ابعاد روانی‌شان پرداخت کرد. آبشخور بیشتر نظریه‌های روانشناختی شخصیت‌های داستانی اند؛ نمونه بارزش همین عقدۀ اودیپ.

نویسنده کتاب احضاریه در مورد داستان‌های دیگر مجموعه عقدۀ اودیپِ پسر هاشم آقا توضیح داد: همین قدر می‌توانم بگویم که داستان «پیری» حاوی یک سوال مهم در مورد فصل پایانی زندگی انسان موسوم به پیری است. داستان «امانتی» حول غیرت یک زن برای حفظ شرافت خودش می‌چرخد و داستان «زیبای خفته» هم برخورد آرزومندانه مردانی است که نمی‌توانند با واقعیت وجودی زنان، آن‌چنان که هستند، کنار بیایند.

عقدۀ اودیپِ پسر هاشم آقا توسط انتشارات نیستان وارد بازار کتاب شده است.