بریکس و مقابله با دلار

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا سران گروه بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) روز سه شنبه در نخستین روز از پانزدهمین نشست خود در «ژوهانسبورگ» پایتخت اقتصادی آفریقای جنوبی تمرکز سخنرانی خود را بر کاهش تکیه کشورهای عضو به دلار، بهبود روابط اقتصادی و چگونگی افزایش جذب پول و وام‌دهی با ارزهای محلی در «بانک توسعه جدید» این گروه قرار دادند.

رسانه استرالیایی «اینوستینگ نیوز» در گزارشی تحلیلی در باره تلاش کشورهای بریکس برای معرفی یک واحد پولی جدید، نوشت: کشورهای بریکس علاقه مند به ایجاد یک ارز جدید برای رقابت با دلار آمریکا و این مساله آینده این واحد پولی را در هاله ای از ابهام قرار داده است.

سوالی که در این گزارش مطرح شده، این است که کشورهای عضو بریکس تاکنون چه میزان پیشرفت داشته‌اند و اگر موفق شوند این مساله چه تاثیراتی بر واحد پول آمریکا خواهد گذاشت؟

بر اساس این گزارش، کشورهای بریکس متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی به دنبال ایجاد یک واحد پولی جدید هستند.

این ارز بالقوه، در حالی که هنوز در حال بررسی و تحقیق است، به این کشورها اجازه می دهد تا استقلال اقتصادی خود را در حالی که با سیستم مالی بین المللی موجود رقابت می کنند، ابراز کنند. در حال حاضر سیستم فعلی تحت سلطه دلار آمریکا حدود ۹۰ درصد از کل معاملات ارزی و نزدیک به ۱۰۰ درصد معاملات نفت را به خود اختصاص می دهد.

در گرماگرم تحولات بین المللی، جنگ تجاری ایالات متحده با چین و همچنین تحریم های اعمال شده از سوی آمریکا علیه چین و روسیه در کانون توجه گروه بریکس قرار گرفته است. اگر کشورهای بریکس یک ارز ذخیره جدید ایجاد کنند، احتمالاً به طور قابل توجهی بر دلار آمریکا تأثیر خواهد گذاشت و به طور بالقوه منجر به کاهش تقاضا خواهد شد. پیش بینی می شود این مساله تبعاتی را برای اقتصاد ایالات متحده و جهان به دنبال داشته باشد.





چرا کشورهای عضو بریکس به دنبال ایجاد اررز جدیدی هستند؟

کشورهای بریکس دلایل زیادی برای ایجاد یک ارز جدید دارند. چالش های مالی اخیر در جهان و سیاست های خارجی تهاجمی ایالات متحده، کشورهای بریکس را بر آن داشته تا این امکان را بررسی کنند. آنها می خواهند در عین کاهش وابستگی جهانی به دلار آمریکا و یورو، در جهت منافع اقتصادی خود گام بردارند.

در جریان چهاردهمین اجلاس سران بریکس که در اواسط سال ۲۰۲۲ برگزار شد، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، گفت کشورهای بریکس قصد دارند «ارز ذخیره جهانی جدید» را معرفی کنند و آماده همکاری با سایر کشورها هستند.

اخیراً، لولا داسیلوا رئیس جمهور برزیل، حمایت خود را از ارز بریکس ابراز کرد و اظهار داشت چرا سازمانی مانند بانک بریکس نمی تواند ارزی برای تأمین مالی روابط تجاری بین برزیل و چین، بین برزیل و سایر کشورهای بریکس داشته باشد؟

بر اساس این گزارش، واکنش کشورهای غیر بریکس در این خصوص کاملا متفاوت است. برخی از کشورها مانند ترکیه، مصر و عربستان سعودی در حال تلاش برای پیوستن به بریکس هستند.

بنابر اعلام آنیل سوکلال، سفیر بریکس آفریقای جنوبی بیش از ۴۰ کشور خواستار ایجاد ارز بریکس هستند.

با این حال، برخی از کارشناسان معتقدند که ارز بریکس ایده ای جامعی بشمارنمی آید و تاحدودی ناقص است، زیرا این ائتلاف متشکل از کشورهایی با اقتصادهای بسیار متفاوت هستند. همچنین نگرانی هایی وجود دارد که میزان وابستگی به یوان چین افزایش یابد.

بر اساس این گزارش، یک ارز جدید می تواند مزایای متعددی برای کشورهای بریکس داشته باشد، از جمله می تواند تراکنش های فرامرزی بیشتری را به دنبال داشته باشد. از دیگر سو، با استفاده از فناوری بلاک چین، ارزهای دیجیتال و قراردادهای هوشمند، این ارز می تواند انقلابی را در سیستم مالی جهان ایجاد کند. بنابراین پرداخت های فرامرزی یکپارچه، می تواند تجارت و انسجام اقتصادی را در بین کشورهای بریکس و فراتر از آن ارتقا دهد.

بر اساس این گزارش، معرفی یک ارز جدید از سوی بریکس می توانند سبب تقویت یکپارچگی اقتصادی در کشورهای عضو بریکس، کاهش نفوذ ایالات متحده در عرصه جهانی، تضعیف جایگاه دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره جهانی، تشویق سایر کشورها به ایجاد اتحاد برای توسعه ارزهای منطقه ای و کاهش وابستگی به دلار شود.

بر اساس این گزارش معرفی ارز جدید بریکس می تواند بر دلار آمریکا تأثیر بگذارد.

برای چندین دهه، دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره پیشرو در جهان از سلطه فراوانی برخوردار بوده است. دلار در بیش از ۷۴ درصد کل تجارت بین‌المللی، ۹۰ درصد مبادلات ارزی، نزدیک به ۱۰۰ درصد معاملات نفتی و کمتر از ۶۰ درصد از کل ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی استفاده می‌شود. همچنین به دلیل جایگاه آن به عنوان پرکاربردترین ارز برای تبدیل و استفاده از آن به عنوان معیار در بازار فارکس، تقریباً همه بانک های مرکزی در سراسر جهان از دلار استفاده می کنند.

اگرچه سهم ارز ذخیره دلار با محبوبیت تدریجی یورو و یوان کاهش یافته است، اما دلار همچنان پرکاربردترین ارز ذخیره است و پس از آن یورو، ین، پوند و یوان قرار دارند.

در حال حاضر تاثیرات بالقوه ارز جدید بریکس بر دلار آمریکا همچنان نامشخص است و کارشناسان در مورد پتانسیل آن برای به چالش کشیدن سلطه دلار در حال گفتگو هستند. با این حال، اگر ارز جدید بریکس در برابر دلار تثبیت شود، می تواند قدرت تحریم های آمریکا را تضعیف کند و منجر به کاهش بیشتر ارزش دلار شود. همچنین می تواند باعث ایجاد یک بحران اقتصادی بر خانوارهای آمریکایی شود. همچنین واحد پولی بریکس می تواند روند دلارزدایی را تسریع بخشد. کشورها در سرتاسر جهان به دنبال جایگزین هایی برای دلار آمریکا هستند، به عنوان مثال می توان به تجارت چین و روسیه با ارزهای خود اشاره کرد و کشورهایی مانند هند، کنیا و مالزی از دلارزدایی یا امضای توافق نامه هایی با سایر کشورها برای تجارت با ارزهای محلی یا معیارهای جایگزین حمایت می کنند.

به گزارش ایرنا، ایده ایجاد گروه بریکس با نزدیکی ۴ قدرت اقتصادی در حال ظهور جهان شامل برزیل، روسیه، چین و هند در دوران اوج یکجانبه‌گرایی آمریکا در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی شکل گرفت. سابقه شکل‌گیری این گروه به حضور ۴ عضو موسس، به سال ۲۰۰۱ باز می‌گردد و نهایتا «گروه بریک» در ۱۶ ژوئن ۲۰۰۹ رسما تاسیس شد. آفریقای جنوبی نیز در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۰ به این گروه اضافه شد و نام آن پس از پیوستن این کشور از «بریک» به «بریکس» تغییر یافت.

مهمترین شاخصه در این گروه کارکردهای اقتصادی، مالی و پولی و همچنین گستره فرامنطقه‌ای و جهانی بودن اعضا و اثرگذاری آن بوده و لذا به گروه «قدرت‌های اقتصادی نوظهور» معروف است.

در حال حاضر علاوه بر ۵ عضو اصلی، ۲۳ کشور به شکل رسمی و ۶ کشور به صورت غیررسمی و اعلامی خواهان عضویت در این گروه هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به ایران، اندونزی، عربستان، کویت، امارات، بحرین، مصر، سوریه، مراکش، بلاروس، قزاقستان، کوبا، بولیوی، نیجریه، آرژانتین، ونزوئلا، تایلند، ویتنام، الجزایر، فلسطین، اتیوپی، هندوراس، مکزیک و... اشاره کرد که از آن‌ها به عنوان «بریکس‌پلاس» یاد می‌شود.

پیشنهاد ایجاد بریکس پلاس نخستین بار در اجلاس سران این گروه در چین در سال ۲۰۲۲ توسط رئیس جمهور این کشور مطرح شد تا سازوکاری برای نزدیک‌کردن کشورها به این گروه قبل از اعطای عضویت کامل باشد.

بریکس نمادی از «رژیم‌سازی و ساختارسازی جدید در صحنه بین‌المللی» است که توسط قدرت‌های در حال ظهور و در مقابله با جهان یک قطبی و دو قطبی شکل گرفته است.

سران گروه بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) روز سه شنبه در نخستین روز از پانزدهمین نشست خود در «ژوهانسبورگ» پایتخت اقتصادی آفریقای جنوبی تمرکز سخنرانی خود را بر کاهش تکیه کشورهای عضو به دلار، بهبود روابط اقتصادی و چگونگی افزایش جذب پول و وام‌دهی با ارزهای محلی در «بانک توسعه جدید» این گروه قرار دادند.

پانزدهمین نشست سران بریکس از دیروز سه شنبه۲۲ اوت (۳۱ مرداد ماه) در آفریقای جنوبی آغاز شده و قرار است آیت الله سید ابراهیم رییسی رئیس جمهوری اسلامی ایران نیز در این نشست شرکت کند.

گروه اقتصادی بریکس در حال پیشی گرفتن از «گروه هفت» (جی ۷) است و براساس ارزیابی ها، سهم کشورهای عضو بریکس از تولید داخلی ناخالص جهانی تا سال ۲۰۳۰ میلادی از ۵۰ درصد بیشتر خواهد شد.

در حال حاضر، پنج کشور «بریکس» حدود ۳۱.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌دهند؛ در حالی که سهم کشورهای «جی ۷» کمتر از ۳۰ درصد است و پیش بینی می‌شود که سهم کشورهای بریکس از تولید ناخالص داخلی جهانی تا سال ۲۰۳۰ از ۵۰ درصد عبور کند و توسعه پیشنهادی گروه بریکس به شدت این هدف را تقویت خواهد کرد.

گروه بریکس ایده یک سیستم جهانی را تشویق می کند که شامل چندین قطب سیاسی و اقتصادی است که در آن، منافع کشورها به بهترین شکل از طریق توازن قوا و تعدد شرکا به جای سیستم تک قطبی آمریکا تضمین می شود و در نهایت به گفته «جوزف دبلیو. سالیوان» اقتصاددان دولت «دونالد ترامپ» رئیس جمهور سابق آمریکا، ایجاد واحد ارز جدید بریکس تهدیدی برای سلطه دلار آمریکا است و ممکن است دگرگونی نظم جهانی را تسهیل کند.