خراسان شمالی؛ سرزمین اسب و ابریشم، جنگل های ارس و هیرکانی، چشمه و رود و خرده فرهنگ هایی است که همواره محل عبور میلیون ها مسافر و زائر امام رضا(ع) است.
این استان یک میلیون نفری با وجود داشتن مناطق بکر طبیعی، جاذبه های فرهنگی و تاریخی اما آن طور که باید چراغ گردشگری اش روشن نشده و اقامت مسافران در این خطه کمتر از یک روز بوده است.
طی عملکرد دولت تسهیلات ویژه ای در حوزه های گردشگری پرداخت و ۱۵۷ فقره موافقت نامه اصولی در جای جای خراسان شمالی با هدف توسعه گردشگری صادر شد.
جدای از بخش گردشگری، حوزه های صنایع دستی و میراث فرهنگی و تاریخی خراسان شمالی نیز از نگاه دولت دور نمانده است به گونه ای فصل جدید کاووش های باستان شناسی در محوطه های تاریخی کلاته یاور بجنورد و ویرانشهر فاروج آغاز و بعد از سال ها پیگیری های فرهنگی کاروانسرای رباط قلّی به عنوان نخستین اثر تاریخی گنجینه فرهنگ ها از سوی یونسکو در فهرست میراث جهانی ثبت شد.
ثبت رباط قلّی در فهرست میراث جهانی یونسکو گرچه از مدت‌ها پیش مورد توجه بود اما اقدامات جدی برای جهانی شدنش از سال ۱۴۰۰ کلید خورد.
در ادامه بد نیست بخشی از میراث ماندگار دولت در حوزه سه گانه گردشگری، صنایع دستی و میراث فرهنگی که می تواند نویدبخش افق روشن برای صنعت گردشگری خراسان شمالی باشد، بازگو شود.
پرداخت بیش از هزار میلیارد ریال تسهیلات گردشگری
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان‌شمالی می گوید: یکهزار و ۲۲۵ میلیارد ریال تسهیلات در دولت سیزدهم برای اجرای طرح های گردشگری استان پرداخت شده است.
علی مستوفیان می افزاید: این طرح‌ها شامل مجتمع گردشگری عمومی، مجتمع گردشگری کشاورزی، سفره خانه سنتی، مجتمع خدماتی رفاهی بین راهی، هتل و اقامتگاه بومگردی بوده است.
وی ادامه می دهد: این تسهیلات از محل تبصره ۱۸ به متقاضیان پرداخت و میزان تسهیلات سقف ندارد و بر اساس طرح اجرایی پرداخت شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان‌شمالی یادآور می شود: متقاضیان این طرح ها در شهرستان های بجنورد، شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، فاروج، گرمه و جاجرم سرمایه گذاری کرده اند.
مستوفیان با بیان اینکه ۱۴ طرح گردشگری خراسان شمالی در آستانه بهره برداری است، می گوید: این طرح ها شامل یک هتل چهار ستاره و سه هتل سه ستاره، ۲ مرکز تفریحی و سرگرمی، پنج مجتمع گردشگری و سه اقامتگاه بومگردی است.
وی افزاید: ظرفیت اقامت در این طرح های گردشگری و رفاهی بیش از هزار نفر است و برای ۳۴۶ نفر در استان اشتغالزایی خواهد کرد.
صدور ۱۵۷ فقره موافقت نامه گردشگری
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان‌شمالی در این خصوص می گوید: ۱۵۷ مورد موافقت اصولی به دنبال درخواست سرمایه گذاران برای ایجاد تاسیسات گردشگری در دولت سیزدهم با هدف توسعه زیرساخت‌های رفاهی استان صادر شد.
مستوفیان ادامه می دهد: با صدور مجوز برای راه اندازی این مراکز گردشگری ۲۰۰ هزار و ۴۹۶ میلیارد و ۶۳۲ میلیون ریال در بخش گردشگری استان سرمایه گذاری و برای بیش از یکهزار نفر شغل ایجاد می شود.
به گفته وی؛ از ۱۵۷ فقره موافقت اصولی گردشگری خراسان شمالی، ۹۳ مورد پارسال صادر شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان‌شمالی ادامه می دهد: این طرح های گردشگری شامل سفره خانه سنتی، اردوگاه گردشگری، اقامتگاه بوم گردی، مراکز تفریحی و سرگرمی، هتل و مجتمع خدماتی، رفاهی بین راهی در شهرستان های استان است.
مستوفیان تصریح می کند: اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی از حضور سرمایه گذاران دارای اهلیت برای اجرای طرح های گردشگری به ویژه در زمینه فضاهای اقامتی و رفاهی و تفریحی استقبال می کند.
وی با اشاره به افزایش تعداد اقامتگاه های بوم گردی خراسان شمالی به ۴۱ مورد، بیان می کند: سال گذشته مجوز چهار اقامتگاه بوم گردی در شهرستان های شیروان، بجنورد، فاروج و مانه و سملقان صادر شد.
مستوفیان می افزاید: با بهره برداری از این اقامتگاه‌های بومگردی برای ۱۷ نفر در این چهار شهرستان به طور مستقیم شغل ایجاد شد.
تبدیل خراسان شمالی از معبر به مقصد گردشگری
استاندار خراسان شمالی در این خصوص می گوید: با فراهم‌سازی زیرساخت‌های مناسب جهت جذب و ماندگاری گردشگران در نوروز امسال این استان از یک معبر سفر به مقصد میانی سفر تبدیل شد.
محمدرضا حسین نژاد می افزاید: خراسان شمالی سال‌های گذشته تنها محل عبور مسافران بوده و آنها در این استان اقامت بسیار کوتاهی داشتند.
وی با بیان اینکه گردشگری ظرفیت مغفول خراسان شمالی است، بیان می کند: سالانه ۱۵ میلیون زائر از این استان شمال شرق کشور عبور می‌کنند اما آن گونه که باید از ظرفیت گردشگری آن بهره ای برده نشده بود.
حسین نژاد خاطرنشان می کند: این استان ظرفیت های ویژه همچون اسب اصیل ترکمن و قالیچه های دورو دارد که با معرفی بهتر آن می توان رونقی دوچندان به گردشگری استان بخشید.
پراخت ۳۷۲ میلیارد ریال تسهیلات صنایع دستی
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی می گوید: ۳۷۲ میلیارد ریال تسهیلات از محل اعتبارات تبصره ۱۸ در دولت سیزدهم به فعالان صنایع دستی استان پرداخت شد.
پروانه کلاته می افزاید: این میزان تسهیلات از محل بند الف تبصره ۱۸ قانون بودجه به بیش از ۱۰۰ طرح از طریق سامانه کارا پرداخت شده است.
وی ادامه می دهد: پرداخت تسهیلات صنایع دستی همچنان ادامه دارد و تا پایان سالجاری به فعالان این حوزه پرداخت خواهد شد.
کلاته می گوید: متقاضیان دریافت تسهیلات صنایع دستی می توانند پس از ثبت نام در سامانه کارا مراحل دریافت وام خود را پیگیری کنند و به زودی تسهیلات جدید برای کمک به توسعه فعالیت تولیدکنندگان صنایع دستی استان ابلاغ می شود.
به گفته وی؛ خراسان شمالی ۱۸ هزار صنعتگر در رشته های مختلف صنایع دستی دارد که ۸۰ درصد از آنها بانوان هستند و بیشتر در رشته گلیم بافی و دست بافته های داری فعالیت می کنند.
تبصره ۱۸ قانون بودجه کشور با هدف اجرای برنامه اشتغال گسترده با تاکید بر اشتغال جوانان و زنان به دولت اجازه می دهد تا ۱۰۰ درصد منابع حاصله از مابه التفاوت قیمت حامل‌های انرژی را به حساب خاصی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز و منابع حاصله به کارورزی جوانان دانش آموخته دانشگاهی پرداخت کند.
صدور ۳۸۰ مجوز سه گانه صنایع دستی
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی در این خصوص نیز می گوید: ۳۸۰ مجوز سه گانه صنایع دستی در ۶ ماهه نخست امسال برای هنرمندان و فعالان این صنعت در استان صادر شده است.
کلاته خاطرنشان می کند: مجوز های سه گانه در قالب کارت شناسایی، پروانه تولید کارگاهی و پروانه تولید انفرادی برای هنرمندان صنایع دستی در رشته‌های سوزن‌دوزی، گلیم بافی، مشبک چرم و معرق کاری صادر شده است.
وی با اشاره به اقدامات اولیه برای احیای رشته "نواربافی" در خراسان شمالی، می گوید: نواربافی زیر رشته‌ای از دست بافته‌ها است که تا ۳۰ سال پیش در استان رواج داشته اما به دلیل فراوانی تزیینات وارداتی به فراموشی سپرده شده بود.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان‌شمالی بیان می کند: این رشته یکی از هنرهای دستی ایرانیان است که در آن برای بافت انواع بندها از کارت‌هایی به شکل مربع و مثلث استفاده می‌کردند اما نواربافی‌های امروزی را با قلاب انجام می‌دهند.
مرمت ۳۰ بنای تاریخی
معاون فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی می گوید: مرمت آثار تاریخی استان در یکسال اخیر شدت گرفته است و تاکنون ۳۰ بنا با ۹۰ میلیارد ریال اعتبار مرمت شده است.
محمدرضا قهرمانیان می افزاید: براساس برآورد حدود ۱۰۰ بنای تاریخی دیگر خراسان شمالی نیاز به مرمت دارد که تامین اعتبار برای آن در دستور کار است.
وی ادامه می دهد: مقبره بابا و بی بی فاروج، شهر بلقیس اسفراین، ارگ دولت آباد اسفراین، بقایای معماری محوطه تاریخی ریوی مانه و سملقان، گرمابه قلعه خان، امام زاده زید اسفراین، حمام روستای استاد فاروج و مرمت برج شماره ۱۶و۱۷ ارگ بلقیس اسفراین بناهای تاریخی شاخص مرمت شده در سال گذشته است.
قهرمانیان نوشتن طنز، شعر، یادگاری و دلنوشته را از مهمترین مشکلات اساسی در تخریب بنای تاریخی عنوان می کند و می گوید: سال های اخیر بناهای تاریخی عمارت آیینه خانه مفخم، مسجد و حمام جاجرم و حمام فاروج جهت جلوگیری از تخریب ۱۰۰ درصدی مرمت شد.
فصل جدید کاووش های باستان شناسی
تپه تاریخی کلاته یاور
سرپرست طرح پژوهشی کاوش های باستان شناسی در تپه کلاته یاور بجنورد در این خصوص می گوید: کاوش های انجام شده تاکنون نشان دهنده شواهد مختصر معماری و بافت های تدفینی گسترده مربوط به هزار سوم پیش ازمیلاد در مساحتی بالغ بر هفت هکتار است.
علی اکبر وحدتی می افزاید: این شواهد مربوط به دو مرحله زمانی از نیمه اول هزاره سوم تا آغاز هزاره دوم پیش از میلاد است که شاخصه های فرهنگی متفاوتی را ارایه می کند.
وی ادامه می دهد: مرحله نخست در ارتباط با فرهنگ سفال خاکستری دشت گرگان و مرحله بعد مرتبط با تمدن خراسان بزرگ است که در اواخر هزاره سوم و اوایل هزاره دوم پیش از میلاد در مناطق وسیعی از شرق ایران و آسیای مرکزی (ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان) وجود داشته است.
وحدتی یادآور می شود: آثار تمدن خراسان بزرگ پیش از این در چندین مکان باستانی خراسان شمالی از جمله تپه "چلو" در دشت جاجرم و تپه "عشق" در دشت بجنورد به دست آمده و نشانه های روشنی از ارتباط با فرهنگ های همزمان در آسیای میانه مشاهده شده است.
سرپرست طرح پژوهشی کاوش های باستان شناسی تصریح می کند: دشت حاصلخیز بجنورد شواهد مهمی از استقرارگاه های دوران تاریخی و اسلامی از جمله "کهنه کند" و تپه "معصوم زاده" را در خود حفظ کرده که پیش از این توسط باستان شناسان کاوش شده اند؛ اما این نخستین بار است که شواهد استقرار بشر از هزاره سوم پیش از میلاد در دشت بجنورد طی کاوش های علمی به دست آمده و نشان می دهد این منطقه با شروع عصر مفرغ و در آستانه شهرنشینی مورد توجه جمعیت های انسانی قرار گرفته است.
محوطه ویرانشهر فاروج
سرپرست هیات باستان شناسی محوطه تاریخی ویراشهر فاروج می گوید: بقایای معماری ویرانشهر از این جهت اهمیت دارد که پیش از این مراکز جمعیتی اشکانی با این مقیاس، تنها در خارج از مرزهای ایران و بیشتر در جنوب ترکمنستان مورد کاوش و مطالعه قرار گرفته بود و دسترسی به اطلاعات آنها همواره با مشکلات همراه است.
میثم لباف خانیکی می افزاید: این محوطه در منطقه‌ای واقع است که به گمان اغلب باستان‌شناسان خاستگاه پادشاهان اشکانی و شکل‌گیری نخستین مراکز اداری و سیاسی آن ها است.
وی می ادامه می دهد: بر همین اساس است که گسترش مطالعات تاریخی و کاوش‌ها و بررسی‌های باستان‌شناسی در این منطقه می‌تواند پرده از ابهامات فراوانی دربار تاریخ اشکانیان اولیه بردارد.
شاهنشاهی اشکانیان که با نام امپراطوری پارت‌ها هم شناخته می‌شود توانستند به مدت ۴۹۵ سال بر سراسر ایران (قسمت اعظم غرب آسیا) حکومت کنند.
منابع مختلف تاریخی می‌نویسند اسکندر مقدونی بعد از حمله به ایران و فروپاشی هخامنشی به سمت مناطق شرقی ایران و از جمله شمال خراسان لشکر کشی کرد که این دوره از فقر شدید منابع تاریخی رنج می‌برد.
ثبت رباط قلّی در فهرست میراث جهانی
ثبت رباط قلی در فهرست میراث جهانی یونسکو گرچه از مدت‌ها پیش مورد توجه بود اما اقدامات جدی برای جهانی شدنش از سال ۱۴۰۰ کلید خورد و پس از ۲ سال دوندگی در میان فهرست میراث های جهانی جای گرفت.
در این میان پرونده کاروانسرای رباط قلی جاجرم نیز در چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو که در ریاض عربستان برگزار شد، با اکثریت آرا در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.
رباط قِلّی مربوط به دوره تیموریان - دوره صفوی و در شهرستان جاجرم، شهر سنخواست، بین روستاهای قِلّی و گازان واقع شده است.
این اثر در تاریخ ۲۵ آذر ۱۳۷۵ با شماره ثبت ۱۸۰۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این رباط در فاصله چهار کیلومتری جاده آسفالته سنخواست قرار دارد و یادگاری از راه ارتباطی معتبر بین خراسان بزررگ و استرآباد است.
ساخت این کاروانسرا را به امیر علیشیر نوائی وزیر سلطان حسن بایقرا نسبت می‌دهند (کلنل ییت سفر نامه خراسان و سیستان صفحه ۳۵۹).
این رباط به شکل مستطیل است که به صورت شرقی غربی ساخته شده است و سنگهای الوان به کار گرفته شده در این بنا به رنگ های متنوع سبز، قرمز، بنفش و کبود با ملات و گچ می باشد.
استان یک میلیون نفری خراسان شمالی بیش از ۱۱۵ جاذبه گردشگری، ۲ منطقه نمونه ملی و ۲۲ منطقه نمونه گردشگری استانی دارد.
خراسان شمالی در شمال شرق کشور، بین دو قطب زیارتی مشهدالرضا (ع) و گردشگری شمال واقع شده و هرساله بیش از ۲۰ میلیون زائر و گردشگراز این خطه گذر می کنند.
نظر شما