ظرفیت‌های سمنان برای کسب «دبیرخانه جهانی اوپک زئولیت»

به گزارش خبرنگار ایرنا، وین اتریش دبیرخانه اوپک نفتی، دوحه قطر دبیرخانه اوپک‌ گازی، و مسکو روسیه دبیرخانه اوپک آلومینیوم است و سمنان از ایران اسلامی نیز می‌تواند «دبیرخانه جهانی اوپک زئولیت» را از آن خود کند تا افتخاری بر دستاوردهای ایرانِ همیشه سرافزار باشد.

ماده معدنی زئولیت‌ در بخش‌های مختلف از جمله صنایع نفت و گاز اهمیت زیادی برای جداسازی مشتقات دارد و همین مساله ارزشمندی و اهمیت زئولیت را نشان می‌دهد و ایجاد دبیرخانه اوپک زئولیت جهان در سمنان دستاوردی برای استان سمنان و ایران اسلامی محسوب می‌شود.

طبق گزارش‌ها با تلاش مسوولان در حاشیه برگزاری هشتمین کنفرانس زئولیت انجمن شیمی ایران (در روزهای ۲۸ و ۲۹ شهریور۱۴۰۲) تفاهم نامه چندجانبه بین فرناندو بورساتو رییس انجمن بین المللی زئولیت، نماینده دانشگاه توکیو، دانشگاه سمنان و وزارت صنعت، معدن و تجارت، برای ایجاد «دبیرخانه دائمی اوپک زئولیت» درپارک علم و فناوری دانشگاه سمنان امضا شد که قدمی ارزشمند است و انتظار می‌رود پیگیری گام‌های بعدی برای عملیاتی شدن این موضوع مورد توجه مسوولان ملی و استانی باشد.

تفاهم نامه چندجانبه بین فرناندو بورساتو رییس انجمن بین المللی زئولیت، نماینده دانشگاه توکیو، دانشگاه سمنان و وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ایجاد دبیرخانه دائمی اوپک زئولیت درپارک علم و فناوری دانشگاه سمنان امضا شدسمنان یکی از استان‌هایی است که دارای ذخائر قابل توجه زئولیت در ایران است که طبق گفته مختصصان زئولیت استخراجی در این استان علاوه بر میزان حجم قابل توجه، از لحاظ خلوص و کیفیت شهرت جهانی دارد و به روایتی، استان سمنان رتبه نخست کشور را در تولید این ماده معدنی داراست و می‌توان استان سمنان را «پایتخت زئولیت ایران» نامید.

طبق گزارش‌ها، مهمترین کشورهای تولیدکننده زئولیت در جهان ایران، برزیل چین، کوبا، ژاپن، آمریکا و مجارستان هستند و ایجاد دبیرخانه جهانی اوپک زئولیت در رقابت مثبت بین این کشورها کمک کننده است و به بیانی دیگر، رقبا را به رفقا تبدیل می‌کند و از ایجاد قیمت این ماده باارزش معدنی به صورت مزایده‌ای جلوگیری می کند و فروش بر اساس قیمت پایه خواهد بود تا تولید متضرر نشود.

«سنگ جادویی» با کاربرد زیست‌محیطی و صنعتی

متخصصان از زئولیت به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارد به عنوان «سنگ جادویی» یاد می‌کنند و از جمله ویژگی‌های جالب این سنگ این است که رطوبت را به خود جذب می کند و بر اساس واکنش شیمیایی که درونش رخ می‌دهد، از خود حرارت ساطع می‌کند. این سنگ معدنی به دلیل ویژگی خاصی که دارد به عنوان ماده معدنی تجاری در بخش‌های مختلف مانند حفاظت از محیط زیست، کشاورزی و صنعت کاربرد دارد.

طبق گزارش‌ها در سال ۱۷۵۶ یکی از کانی‌شناسان سوئدی زئولیت ها را به عنوان گروه جدیدی از کانی ها شناسایی کرد. زئولیت از کلمات یونانی zein (جوشان) و lithos (سنگ) به معنی سنگ های جوشان نامگذاری شد، چون کانی ها وقتی به وسیله فوتک دمیده شدند، کف می کردند.

خاک زئولیت یکی از ۶۸ نوع ماده معدنی یافت شده در ایران است و از مجموع ماده‌های معدنی کشف شده در ایران در استان سمنان ۴۲ نوع ماده معدنی شناخته شده و بیش از ۶۲۶ معدن وجود دارد و سالانه افزون بر ۲۲ میلیون تن مواد معدنی استخراج می‌شود که ذخیره قطعی معادن این استان حدود ۶۰۰ میلیون تن و ذخیره احتمالی آن‌ها حدود یک میلیارد تن است؛ بر پایه شواهد زمین‌شناسی پیش‌بینی می‌شود ذخیره معدنی این استان بیش از ۲ و نیم میلیارد تن باشد که این میزان ذخیره چشمگیر، در کشور کم‌نظیر است و قابلیت سرمایه‌‎گذاری توسط بخش خصوصی دارد.

تلاش برای ایجاد دبیرخانه جهانی اوپک زئولیت در ایران

چندی پیش مشاور معدنی وزیر صنعت، معدن و تجارت در هشتمین کنفرانس زئولیت انجمن شیمی ایران در دانشگاه سمنان گفت: زئولیت سمنان در راه بین‌المللی شدن و تشکیل اوپک زئولیت در دستور کار است و تلاش می‌شود دبیرخانه اوپک زئولیت هم در ایران ایجاد شود.

مشاور معدنی وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: زئولیت سمنان در راه بین‌المللی شدن و تشکیل اوپک زئولیت در دستور کار است.مجید پورمقدم با اشاره به ظرفیت بالای استان سمنان در حوزه زئولیت، گفت: برندسازی زئولیت سمنان همچون گچ در دستور کار است.

وی با بیان اینکه زئولیت سمنان به دلیل شهرت و به لحاظ کمیت و کیفیت یکی از بهترین های آسیا است، افزود: منابع جهانی روی زئولیت ایران تاکید دارند و کشورهای آفریقایی به ویژه آفریقای جنوبی علاقه‌مند به زئولیت سمنان هستند.

وی ادامه داد: تنها خلاء موجود فقدان فرآوری و ارزش افزوده است که امید است بتوان با دانش و بومی‌سازی، این خلاء را برطرف کرد.

پورمقدم خاطرنشان کرد: به لحاظ کیفیت و ذخایر زئولیت ایران رتبه بالایی دارد، اما به لحاظ تولید و ارزش افزوده نقاط ضعف وجود دارد و برگزاری چنین کنفرانسی و استفاده از تجربیات دانشمندان ملی و بین‌المللی باید بتواند به ایجاد ارزش افزوده در این زمینه کمک کند.

مزایای تشکیل دبیرخانه دائمی اوپک زئولیت جهان در سمنان

رییس پارک علم و فناوری دانشگاه سمنان هم گفت: تشکیل دبیرخانه دائمی اوپک زئولیت جهان در سمنان ایران اقدامی ارزشمند در راستای تحقق دیپلماسی خارجی دولت سیزدهم محسوب می‌شود و انتظار بخش‌های مختلف برای تحقق این رویکرد تلاش کنند.

تشکیل دبیرخانه دائمی اوپک زئولیت جهان در سمنان ایران اقدامی ارزشمند در راستای تحقق دیپلماسی خارجی دولت سیزدهم محسوب می‌شود و انتظار بخش‌های مختلف برای تحقق این رویکرد تلاش کنند.داود مداح در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: وزارت امور خارجه، وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای تشکیل دبیرخانه دائمی اوپک زئولیت ایران درپارک علم و فناوری دانشگاه سمنان باید پای کار باشند و بیش از پیش همراهی کنند.

وی ادامه داد: وزارت امور خارجه در زمینه تقویت روابط و برگزاری نشست‌های مختلف به منظور مذاکره با کشورهای تولیدکننده زئولیت در جهان درباره مزایای تشکیل دبیرخانه دائمی اوپک زئولیت جهان در سمنان همراهی کند.

مداح تصریح کرد: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با حمایت از نخبگان و وزارت صنعت، معدن و تجارت با تامین سخت‌‍‌افزاری نقشی مهم در تشکیل دبیرخانه دائمی اوپک زئولیت جهان در سمنان ایران دارد.

رییس پارک علم و فناوری دانشگاه سمنان گفت: این مجموعه در دانشگاه سمنان برای راه‌اندازی دبیرخانه دائمی اوپک زئولیت جهان در پارک علم و فناوری این دانشگاه آمادگی لازم دارد و فضای مناسب برای این دبیرخانه اختصاص داده است.

زئولیت‌ و کاربردهای آن

زئولیت های طبیعی منابع فراوان و ارزان‌قیمتی هستند که از کریستال‌های آلومینا سیلیکات هیدراته ساخته شده‌اند. این ترکیبات خواص فیزیکی شیمیایی باارزشی، مانند تبادل کاتیونی، غربال ملکولی، کاتالیزور و جاذب دارند.

ساختار زئولیت ناپیوسته و متخلخل است که این تخلخل‌ها حاوی آب و کاتیون‌های قلیایی و قلیایی خاکی است. از زمان کشف این ماده معدنی در یک سنگ رسوبی آتشفشانی، زئولیت در بسیاری از مناطق جهان کشف شده است.

در دهه‌های اخیر این ماده طبیعی کاربردهای متنوعی در جذب، کاتالیز، صنعت ساختمان، کشاورزی، تصفیه آب، اصلاح خاک و انرژی پیدا کرده‌اند.

زئولیت به عنوان ماده جاذب رطوبت و نگهداری آب در ساختار خود به مدت طولانی در زراعت، افزایش دهنده تبادلات کاتیونی و حاصلخیزی خاک، کنترل بو، مواد افزودنی خوراک دام، گلخانه، پرورش گل، سبزیجات، درخت و درختچه، اصلاح خاک چمن، تصفیه آمونیاک استخر ماهی و آبزیان در بخش کشاورزی استفاده دارد.

زئولیت همچنین در بخش خانگی به عنوان بوگیر در خانه‌ها و برای جذب فلزات سنگین به عنوان جذب‌کننده آلودگی‌های نفتی در بخش محیط زیست و به عنوان جاذب نفت و مشتقات آن و جداسازی گاز در بخش صنعتی کاربرد دارد.

زئولیت همچنین قدرت حذف فلزات سنگین و تصفیه فاضلاب و تصفیه آب استخرهای شنا و حذف آمونیاک موجود در لجن را دارد.

سمنان که به دارالمرحمه معروف است با مساحت نزدیک به ۹۷ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع یکی از پهناورترین استان‌های کشور ایران است و با پنج و ۹ دهم درصد مساحت کل کشور، از این نظر هفتمین استان ایران محسوب می‌شود.

این خطه از جانب شمال به استان‌های خراسان شمالی، گلستان و مازندران، از جنوب به استان‌های خراسان جنوبی و اصفهان، از شرق به استان خراسان رضوی و از غرب به استان‌های تهران و قم محدود است؛ بر این پایه و به دلیل موقعیت جغرافیایی همجواری با پایتخت و هفت استان مهم کشور، این استان از اهمیت زیادی برخوردار است.

بر پایه برآورد مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۰، استان سمنان با هشت شهرستان در مجموع ۷۵۷ هزار و ۲۰۰ نفر جمعیت دارد که از این شمار، بیش از ۲۰۰ هزار نفر ساکن مرکز استان هستند.