به گزارش ایرنا، سرقت مانند سایر جرایم پدیده بغرنج و پیچیده است که بخش‌های زیادی از بیت المال و سایر امکانات کشور باید صرف پیشگیری از وقوع سرقت و مبارزه با سارقان، اداره زندان‌ها، تامین زندگی خانواده‌های زندانیان و دیگر موارد شود از همین رو آثار زیانبار آن بر جامعه تحمیل و اضطراب و نگرانی دامنگیر خانواده‌ها می‌شود.
در حقیقت سارق با ارتکاب سرقت سعی می‌کند وضعیت مالی خود را با تجاوز به مال دیگری بهبود ببخشد که این عمل مجرمانه علاوه بر ایجاد حس تهدید مالی و جانی برای افراد جامعه، موجب هرج و مرج در مناسبات و روابط اجتماعی و تزلزل در بنیان‌های نظم عمومی می‌شود.
پژوهش‌ها و بررسی‌ها در ابعاد مختلف جامعه شناختی نشان می‌دهد که افزایش جمعیت، نرخ بالای بیکاری، تغییر در الگوهای مصرف، افزایش هزینه‌های زندگی و مهاجرت از جمله عوامل شکل‌گیری برخی آسیب‌های اجتماعی و بزهکاری در جامعه است.
آنطور که آمارها نشان می‌دهد عمده سرقت‌های خراسان جنوبی از نوع خرد بوده است که نمونه‌هایی از آن را در گفت و گو با برخی شهروندان می‌خوانیم.
سرقت از داخل خودرو
مهدی، جوان بیرجندی که مقداری پول نقد را از داخل خودروی او به سرقت بردند درباره این اتفاق گفت: از بانک حدود ۶ میلیون تومان پول نقد گرفتم و داخل یک پاکت روی صندلی جلو گذاشتم. کمی آن طرف‌تر از خودرو پیاده شدم و تا مغازه‌ای آن سمت خیابان رفتم وقتی برگشتم پول‌ها روی صندلی نبود، پیگیری‌هایی زیادی کردم حتی دوربین‌های مداربسته مغازه‌های اطراف را چک کردم اما به نتیجه‌ای نرسید.
مسعود هم تجربه مشابهی دارد که از داخل خودرو یک فلش، عینک آفتابی و مدارک شناسایی را به سرقت بردند. او که شاگرد یک مغازه در بازار است درباره نوع سرقت از خودرو گفت: یک روز خیابان جمهوری اطراف بازار مرکزی بیرجند پارک کرده و مقداری کالا برای مغازه خریده بودم که وقتی برگشتم متوجه شدم از داخل خودرو سرقت شده است.
امین، شهروند دیگری است که روایت متفاوتی از یک سرقت عینی را بازگو کرد.
وی به نقل از دوست خود که به شغل عطاری مشغول است، گفت: مردی چند روز پیش به مغازه آمد و پنج مثقال زعفران خواست. سفارش را آماده کردم و فرد مذکور قرار شد وجه را به صورت اینترنتی واریز کند. کمی با گوشی سرگرم شد و رسیدی به من نشان داد ولی چون پیامک بانک برایم نیامده بود تعلل کردم و گفتم اگر می‌شود چند دقیقه منتظر بماند تا از واریزی مطمئن شوم. شخص به اصطلاح خریدار هم گفت چند دقیقه‌ای اطراف کار دارد و دوباره برای پرداخت مبلغ بر می‌گردد اما رفت و پشت سرش را هم نگاه نکرد.
سارقان در روستا
یکی از بانوان بیرجندی گفت: سه ماه پیش مبلغی پول، یک انگشتر طلا، عطر، فلش و یک جفت کفش البته کهنه از خودرو پارک شده کنار منزلی در روستایمان به سرقت رفت. در خودرو قفل بود اما دزدگیر نداشت و به راحتی توانسته بودند سرقت را انجام دهند چون قبلا چند سرقت در روستا انجام شده بود و نتوانسته بودند سارق را پیدا کنند این مورد را هم به پلیس گزارش ندادیم.
طوبی دیگر شهروندی است که تابستان در روستا زندگی می‌کند و زمستان در شهر به همین دلیل سارقی که این موضوع را می‌دانسته به راحتی توانسته در زمان نبود صاحبخانه اشیای قیمتی را خارج کند و به فروش برساند.
فرد دیگری که در یکی از روستاهای اطراف بیرجند تعدادی از احشام او را به سرقت بردند، گفت: محل نگهداری دام‌ها داخل باغی است که از خانه‌های روستا دورتر بوده و یک روز صبح که برای علوفه دادن مراجعه کردم، متوجه شدم ۱۰ راس از گوسفندان کم است، به پاسگاه محل اطلاع دادم و پرونده هم تشکیل شد البته قبلا از شخص دیگری در روستا زرشک، محصولات دیم، ظروف مسی و باتری تراکتور دزدیده‌اند.
سرقت از محصولات کشاورزی از جمله گردو که حدود یک ماه پیش فصل برداشت آن بود از سرقت‌های رایج در روستاهای خراسان جنوبی است که سارقان شبانه به باغ‌ها هجوم برده و سرشاخه‌ها را می‌چینند لذا کشاورز هیچ رد و نشانی از آنها نمی‌تواند پیدا کند.
سرقت طلا با ظاهر موجه
سرقت طلا هم در خراسان جنوبی همچون دیگر نقاط کشور وجود دارد اما شگردی که امسال از سوی پلیس هم کشف شد این است که که فرد با تظاهر به کار خیر اقدام به سرقت طلای بانوان آن هم در مکان خلوت کرده است.
این سارق غیر بومی سوژه خود را از بانوان مسن در داخل کوچه‌های خلوت انتخاب کرده و با ترفند خاصی بعد از جلب اعتماد اقدام به سرقت طلا کرده است که البته پلیس با اشراف اطلاعاتی و تحقیق گسترده توانست سرنخ‌هایی را کشف و این سارق را ابتدای امسال دستگیر کند.
سرقت در پوشش مامور آب، برق، گاز، بهداشت و خدماتی از دیگر شگردهای سارقان است که در سایه اعتماد و اطمینان بیش از حد شهروندان، رخ می‌دهد. افزایش سرقت از کودکان و افراد کهنسال هم زنگ خطری برای خانواده‌ها است.
رابطه معاش با سرقت
اما یک جامعه شناس در خراسان جنوبی معتقد است که بین سخت شدن شرایط زندگی و افزایش سرقت در جامعه رابطه مستقیم وجود دارد.
محمدباقر آخوندی با اشاره به اینکه بیشتر سرقت‌های استان خُرد است، به خبرنگار ایرنا گفت: دولت یا نهادهای اجتماعی باید به این مسئله توجه داشته باشد تا حداقل شرایط زندگی برای قشر ضعیف فراهم شود.
وی در عین حال که فقر مطلق را در جامعه رد می‌کند افزود: در حال حاضر دولت یارانه خوبی به دهک‌های مختلف می‌دهد اما شرایط زندگی سخت شده و بسیاری از نیازها را نمی‌توان برآورده کرد.
عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه بیرجند، تامین گوشت را یکی از این موارد عنوان کرد و گفت: مشاهده می‌کنیم که انواع و اقسام گوشت‌های وارداتی در مرکز کشور با قیمت پایین عرضه می‌شود اما در خراسان جنوبی باید با ۲ برابر قیمت گوشت را خریداری کرد پس یک ناعدالتی است که باید در نقاط محروم و دورافتاده دیده شود و مطالبه آن باید از سوی مسئولان استانی صورت گیرد.
اعتیاد می‌تواند ناشی از فقر باشد
وی گفت: اعتیاد هم می‌تواند ناشی از فقر باشد و افرادی که امکان تامین زندگی را ندارند، افسرده و به اعتیاد کشیده می‌شوند زیرا پایندی به اصول اجتماعی و اخلاقی ندارند یا در این زمینه ضعیف هستند.
آخوندی افزود: البته در عین حال افرادی هستند که به خاطر پایبندی‌های دینی و اخلاقی با مشکلات مالی و تنگناهای زندگی دست و پنجه نرم می‌کند یا به اصطلاح صورت خود را با سیلی سرخ نگه می‌دارند اما هیچگاه دست به سرقت نمی‌زنند.
وی با یادآوری ضرب المثل «تخم مرغ دزد شتر دزد می‌شود» گفت: برای اینکه سرقت‌های خرد تبدیل به سرقت کلان نشود باید اقدامی انجام داد.
این جامعه شناس با تاکید بر اینکه حداقل شرایط زندگی باید برای افراد جامعه فراهم شود ادامه داد: اگر دولت و مسئولان اقدامی کنند افرادی که سارق مبتدی هستند، قابل اصلاح خواهند بود اما وقتی فرد دستگیر و برچسب سارق به او زده می‌شود دچار هویت ثانویه شده و ممکن است به سارق حرفه‌ای تبدیل شود.
مجازاتی که بازدارنده نیست
جامعه شناس دیگر نیز همین عقیده را دارد که مشکلات اقتصادی موجب سوق دادن افراد به سمت سرقت می‌شود اما رویکرد دستگاه قضا مبنی بر اینکه هر سارق، زندان نمی‌رود هم در افزایش سرقت‌های خرد بی تاثیر نیست.
محمدعلی طالبی اضافه کرد: جرایم موجود بازدارندگی کامل را ندارد بنابراین سارقان می‌دانند بعد از هر سرقت به زندان نمی‌روند مگر اینکه سرقت کلان یا مسلحانه باشد.
وی با این وجود گفت: علت سرقت خرد می‌تواند تفاوت طبقاتی در جامعه هم باشد که افراد را وادار به سرقت از یکدیگر می‌کند چون احساس می‌کنند دیگری یا دیگرانی سهم آنها را از زندگی اجتماعی دزدیده است!
عضو انجمن جامعه شناسی ایران گفت: در سرقت‌های خرد افرادی را داریم که سارق حرفه‌ای نیستند بلکه برای برآوردن نیاز خود اقدام به سرقت می‌کنند و به روایتی به اندازه نیاز خود دزدی کرده لذا تعدد سرقت‌ها به خصوص محصولات کشاورزی زیاد می‌شود و شاهد این آمار هستیم.
رشد ۱۳ درصدی سرقت در خراسان جنوبی
اما از دید رئیس پلیس آگاهی خراسان جنوبی در ارتکاب جرم سرقت در سطح استان علل و عوامل متعددی دخیل هستند از همین رو اعتیاد، فقر، تورم، بیکاری و سهل انگاری در رها کردن اموال از مهمترین علل سرقت در استان محسوب می‌شود.
سرهنگ کاظم صادقی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: نیمه نخست امسال پنج هزار و ۲۴۶ فقره سرقت در این استان به وقوع پیوست که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۳ درصد افزایش داشته و اغلب آنها خُرد بوده است.
وی با بیان اینکه این افزایش بیشتر در سرقت‌های خُرد است و خوشبختانه در سطح استان سرقت‌های مسلحانه و خشن نداریم گفت: بیش از ۷۵ درصد سرقت‌های استان در شهرستان‌های بیرجند، طبس و قاینات اتفاق می‌افتد و بیش از ۷۰ درصد سرقت‌ها مربوط به اماکن خصوصی، ساختمان‌های نیمه کاره، معابر و قطعات داخل خودرو است.
رئیس پلیس آگاهی خراسان جنوبی ادامه داد: اقدامات خوبی در جهت پیشگیری از سرقت انجام شده که با همراهی همه دستگاه‌ها و مردم از ابتدای امسال ماه به ماه روند افزایش سرقت‌ها کمتر شده است.
هزار و ۹۰۰ سارق دستگیر شدند
وی یادآور شد: از ابتدای امسال نزدیک به ۲۰ مرحله طرح مقطعی با توجه به فراوانی سرقت در اقصی نقاط استان اجرا شده است و هزار و ۹۰۰ سارق در ۶ ماه امسال دستگیر شدند.
صادقی گفت: پرونده‌های مهم به طور ویژه رسیدگی می‌شود که مشکلی در سطح استان ایجاد نکند لذا تلاش بر این است که در جهت ایجاد فضای آرامش بخش برای مردم به ویژه در زمینه سرقت‌ها، پیشگیری و کشف اقدامات به‌موقع انجام شود.
وی افزود: پرونده‌های نگران کننده درخصوص سرقت نداریم اما سرقت‌های مهم به خصوص طلا خیلی مهم است که در این زمینه سارقان دستگیر شده‌اند.
ادعاهای سرقت بررسی می‌شود
رئیس پلیس آگاهی خراسان جنوبی درباره سایر علل افزایش سرقت‌ها گفت: از نظر انتظامی ادعای شاکی مهم است لذا هر فردی با ۱۱۰ تماس بگیرد و ادعای سرقت کند، فرض را بر انجام آن قرار داده و بررسی‌ها شروع می‌شود.
وی اضافه کرد: از همین رو حتی برای سرقت لامپ برق هم پرونده تشکیل می‌شود و نمی توان گفت چون ارزش مال کم است از ثبت آن صرفنظر کنیم.
صادقی گفت: از نظر فراوانی سرقت جزو استان‌های آخر و در رتبه ۳۲ قرار داریم، به لحاظ درصد وقوع نسبت به جمعیت در ردیف‌های میانی و از نظر کشف سرقت جزو ۶ استان برتر هستیم.
وی درباره بازدارندگی اقدامات قضایی گفت: قانون و دستگاه قضا همکاری و تعامل خوبی با مجموعه انتظامی دارد و تمامی پرونده‌های ارسالی پلیس پیگیری ویژه می‌شود حتی برای آزادی سارق حرفه‌ای و سابقه‌دار نظر پلیس هم لحاظ است.
اکثر سارقان اعتیاد دارند
رئیس پلیس آگاهی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه اکثر سارقان بومی هستند اظهار کرد: از آنجایی که بیشتر سارقان اعتیاد دارند بعد از آزادی دوباره اقدام به سرقت می‌کنند که نیاز است دستگاه قضایی در این زمینه ظرفیت سازی بیشتری انجام دهد.
وی درخصوص سرقت احشام گفت: با توجه به افزایش قیمت گوشت و راحت‌تر بودن سرقت احشام توصیه می‌شود که محل نگهداری احشام به طور مرتب سرکشی شود.
صادقی افزود: اگر به صورت تجمعی محل نگهداری احشام برنامه‌ریزی شود می‌توان از نگهبان استفاده کرد تا شاهد سرقت نباشیم.
به گفته وی استفاده از تجهیزات الکترونیکی در مکان‌های مختلف نیز در پیشگیری از سرقت و کشف سرقت، تاثیرگذار است.
این مقام انتظامی در پایان توصیه کرد: شهروندان در زمینه نگهداری اموال به ویژه احشام، محصولات کشاورزی و خودرو حداقل‌های پیشگیری از سرقت را انجام دهند و اگر سرقتی انجام شود بسرعت از طریق تلفن ۱۱۰ به پلیس اطلاع دهند.
معتادان متجاهر، متهمان ردیف اول سرقت
دادستان عمومی و انقلاب مرکز خراسان جنوبی هم عقیده دارد که علت اصلی بسیاری از سرقت‌ها، معتادان متجاهر هستند لذا با راه اندازی کمپ ماده ۱۶ (درمان اجباری اعتیاد) می‌شود بسیاری از سرقت‌ها را مدیریت کرد.
حجت‌الاسلام علی نسائی زهان با بیان اینکه بعد از مواد مخدر، سرقت بیشترین آمار جرم در استان را به خود اختصاص داده است ادامه داد: برای نظارت بیشتر به جرم سرقت در خراسان جنوبی، حدود ۲۷۰ سارق حرفه‌ای شناسایی و مشخصات آنان ثبت شده است تا در سامانه برای تعامل بین پلیس آگاهی، دادگستری و زندان مورد استفاده قرار گیرد.
وی با تاکید بر فرهنگسازی پیشگیری از سرقت عنوان کرد: علاوه بر نیروی انتظامی، مردم هم باید برای مراقبت از اموال خود حساسیت بیشتری داشته باشند.
دادگستری به دنبال راهکارهای پیشگیری از سرقت
رئیس کل دادگستری خراسان جنوبی هم درباره آمار سرقت در استان گفت: اگرچه خراسان جنوبی در مقایسه با کشور وضعیت مناسبی دارد اما نسبت به سال گذشته متاسفانه شاهد رشد سرقت در سطح استان هستیم.
حجت‌الاسلام علی موحدی‌راد بیان کرد: سرقت در استان بیشتر از نوع خرد همچون لوازم داخل خودرو یا سرقت از ساختمان‌های در حال احداث است و غالبا سرقت کلان، خشن و به عنف نداریم.
وی گفت: اخیرا نشستی در دادگستری تشکیل دادیم و مقرر شد که راهکارهایی برای پیشگیری از وقوع جرم به ویژه سرقت ارائه شود و مواردی برای کاهش جرم سرقت به تصویب برسد.
نظر شما